پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,878 |
| تعداد مقالات | 74,135 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,878,821 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,237,588 |
انتفای حق حبس با علم زوجه به ناتوانی زوج از پرداخت مهریه | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 58، شماره 1، شهریور 1404، صفحه 173-188 اصل مقاله (646.21 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2025.392767.669823 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم مهاجری* 1؛ احمدرضا موسوی مصباح‌الشریعه2 | ||
| 1استادیار، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم خانواده، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکترا، گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| بنابر ماده 1085 قانون مدنی و نظر مشهور فقها، چنانچه مهریه زوجه حال باشد، می‌تواند تا زمانی‌که آن را دریافت نکرده، از تمکین امتناع کند. مطابق رأی وحدت رویه شماره 708 مورخ 22/ 05/ 1387 دیوان عالی کشور حق زوجه بر امتناع از تمکین، تا دریافت کامل مهریه ادامه دارد و تقسیط مهریه بر آن اثری ندارد. رواج مهرهای سنگین و افزایش نرخ تورم به نحوی است که اکثر مردان از پرداخت مهریه به طور یکجا، ناتوان هستند و در صورت اعمال این حق از سوی زوجه، غالبا اتمام همه اقساط بسیار طولانی است؛ به‌گونه‌ای که حتی ممکن است زوجه تا آخر عمر هم ملزم به تمکین نشود و زندگی مشترکی شکل نگیرد. در اکثر موارد، خصوصا زمانی که میزان مهریه زیاد باشد، قبل از ازدواج، زوجه می داند که همسرش توان پرداخت آن را به‌صورت یکجا ندارد و با آگاهی از این موضوع، به ازدواج رضایت می دهد. نگارندگان در پژوهش پیش‌رو با روشی توصیفی_تحلیلی و گردآوری داده‌ها از طریق روش کتابخانه‌ای، درصدد پاسخ به این سوال اصلی هستند که درصورت علم زوجه به ناتوانی زوج از پرداخت مهریه در هنگام عقد ازدواج، برای زوجه همچنان حق حبس وجود دارد یا اینکه به اقتضای قاعده اقدام، حق حبس زائل می‌شود؟ نتایج پژوهش حاکی از این است که در این گونه موارد، برخلاف آنچه در رویه محاکم جاری است، قاعده اقدام اقتضا دارد که حق حبس برای زوجه با توجه به علم بر ناتوانی زوج بر پرداخت مهریه وجود نداشته باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اعسار؛ تمکین؛ حق حبس؛ قاعده اقدام؛ مهریه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Lapse of the Right of Withholding upon the Wife’s Knowledge of the Husband’s Inability to Pay the Mahr | ||
| نویسندگان [English] | ||
| maryam mohajeri1؛ Ahmadreza Mousavi Mesbahol Shariae2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Family Science, University of Teheran, Tehran, Iran. | ||
| 2PhD Student, Department of private law, Faculty law, University of Emam sadegh, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| According to Article 1085 of the Civil Code and the predominant opinion of jurists, if the wife's Mahr is immediately due (Ḥāl), she can refuse marital obedience until she receives it. In accordance with Uniform Precedent Ruling No. 708, dated 22/05/1388 [12 August 2008], from the Supreme Court, the wife's right to refuse obedience continues until the Mahr is paid in full, and the installment payment of the Mahr does not affect this right. The prevalence of large Mahr amounts and the increasing inflation rate are such that most men are unable to pay the Mahr in a lump sum. If the wife exercises this right, the completion of all installments is often very prolonged, to the extent that the wife might not be obliged to yield obedience even for the rest of her life, and no married life is formed. In most cases, especially when the Mahr amount is high, the wife knows before the marriage that her spouse does not have the ability to pay it in a lump sum and, aware of this, consents to the marriage. In the present research, using a descriptive-analytical method and collecting data through library research, the authors seek to answer the main question: "If the wife is aware of the husband's inability to pay the Mahr at the time of the marriage contract, does she still possess the right of withholding, or does this right lapse due to the requirement of the principle of Iqdām (voluntary assumption of risk)?" The results of the research indicate that in such cases, contrary to the current practice in courts, the principle of Iqdām necessitates that the right of withholding should not exist for the wife, given her knowledge of the husband's inability to pay the Mahr. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Insolvency (Iʻṣār), Marital Obedience, Right of Withholding, Principle of Iqdām (Voluntary Assumption of Risk), Mahr | ||
| مراجع | ||
|
ابن ادریس الحلی، محمد بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
اسماعیلی، محسن و مولوی، سمیه (1396). بررسی خیار غبن و رابطه آن با قاعده لاضرر با رویکردی بر اندیشه امام خمینی (ره)، پژوهشنامه متین، شماره 75، (23_42).
الامام الخمینی، السید روح الله (بی تا). تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی (ره).
امامی، سید حسن (1340). حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
الانصاری، مرتضی (1415). کتاب النکاح، قم: لجنة التحقیق، چاپ اول.
ایرانی ارباطی، بابک (1385). مجموعه نظرهای مشورتی حقوقی، تهران: انتشارات مجد، چاپ دوم.
باقری، احمد و طباطبایی، سید محمدصادق (1383). حق حبس، مطالعات اسلامی، شماره 67.
البحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405). الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
الجبعی العاملی (شهید ثانی) زین الدین بن علی (1410). الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه (المحشی کلانتر) قم: کتابفروشی داوری، چاپ اول.
ــــــــــ(1419). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، چاپ اول.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1386). الفارق، دائرة المعارف عمومی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
الحسینی المراغی، میر عبدالفتاح (1417). العناوین الفقهیه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ دوم.
دفتر آموزش روحانیون و تدوین متون حقوقی، نرم افزار گنجینه آرای فقهی، قضایی، قم.
شبیری زنجانی، سید موسی (1383). کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
صفا، محمدعلی (١٣٨٨). حق حبس، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، سال پنجم، شماره بیستم.
الطباطبایی الیزدی، سید محمدکاظم (1420). العروة الوثقی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی.
الطریحی، فخرالدین (١٤١٦). مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم.
الطوسی، محمد بن الحسن (1363). المبسوط فی فقه الامامیة، المکتبة المرتضویة.
العاملی، سید محمد (1371). نهایة المرام فی شرح شرائع الاسلام، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول.
عمید، حسن (1382). فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ نهم.
غیاثی ثانی، اعظم (1396). بازخوانی ادله فقهی حق امتناع زوجه، دوفصلنامه علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره 67، (127_142).
الفاضل الموحدی اللنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة_ النکاح، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
الفاضل الهندی (الاصفهانی)، بهاءالدین محمد بن الحسن بن محمد (1416). کشف اللثام، قم: موسسه نشر اسلامی، الطبعة الاولی.
فتاح زاده، زهرا (1391). عسر و حرج ناشی از اعمال حق حبس، دوفصلنامه علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره 57، (48_29).
فهیمی، عزیز الله، بصارتی، داوود (1391). بررسی ماهیت فقهی و حقوقی مهریه، معرفت حقوقی، سال اول، شماره سوم، (69_ 88).
الفیض الکاشانی، محسن (1401). مفاتیح الشرائع، قم: کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی (ره).
قانع، احمدعلی، موسوی مصباح الشریعه، احمدرضا (1401). عدم جریان حق حبس در ازدواج، دوفصلنامه مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، شماره 9، (86_ 106).
قربانی، رحیمه، سالارزائی، امیرحمزه، کیخا، محمدرضا (1397). واکاوی فقهی_حقوقی حق حبس و چالش‌های فراروی ماده 1085 قانون مدنی، دوفصلنامه دانش حقوق مدنی، سال 7، شماره 1، (89_ 98).
کاتوزیان، ناصر (1388). دوره حقوق مدنی خانواده، تهران، شرکت سهامی انتشار.
المحقق الحلی، جعفر بن الحسن (1408). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
المحقق الکرکی (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ: دوم.
محقق داماد، سید مصطفی (1406). قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات ادنا، چاپ چهارم.
المقری الفیومی، احمد بن محمد (1414). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر الرافعی، قم: دارالهجره.
مکارم شیرازی، ناصر (1392). استفتائات جدید، قم: قدس.
ــــــــــ(1424). کتاب النکاح، قم: مدرسة الامام علی بن ابی طالب (ع).
الموسوی الخویی، سید ابوالقاسم (1422). مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسه احیاء آثار آیت الله خویی (ره).
موسوی بجنوردی، سید محمد (1375). دیدگاه‌های حقوقی، شماره 2، (23_42).
میرداداشی، سید مهدی (1388). حقوق اسلامی، سال ششم، شماره 21، (7_ 29).
النجفی، محمدحسن (بی تا). جواهر الکلام، تصحیح و تحقیق رضا استادی، بیروت:دار احیاء التراث العربی.
نقیبی، ابو القاسم و شیروانی، خدیجه (1395). بررسی پذیرش خطر در حقوق انگلیس با قاعده اقدام در فقه و حقوق ایران، دو فصلنامه علمی_ پژوهشی دانش حقوق مدنی، شماره اول، (61_ 70).
هدایت نیا، فرج الله (1386). حق حبس زوجه برای استیفای مهر، فقه و حقوق، شماره 14 (37_ 63).
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 45 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 34 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب