پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,878 |
| تعداد مقالات | 74,135 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,878,820 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,237,588 |
پاسخ‌های سیاستی به روندهای افزایشی طلاق | ||
| بررسی مسائل اجتماعی ایران | ||
| دوره 16، شماره 1، شهریور 1404، صفحه 173-197 اصل مقاله (1.11 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijsp.2025.372451.671216 | ||
| نویسندگان | ||
| میلاد بگی* 1؛ فاطمه مدیری2 | ||
| 1استادیار جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا | ||
| 2دانشیار جامعه‌شناسی، گروه مطالعات خانواده، موسسه تحقیقات جمعیت کشور | ||
| چکیده | ||
| تغییرات گسترده در نهاد خانواده طی دو دهه گذشته که در پی افزایش میزان‌های طلاق و کاهش ازدواج‌ها رخ داده است سبب شده تا دولت سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی را در این حوزه تدوین و اجرا کند. هدف مطالعه حاضر بررسی روندهای طلاق طی سه دهه اخیر در ایران و مرور برنامه‌ها و سیاستهای دولت در این زمینه است تا چالش‌ها و الزامات سیاستی مرتبط با طلاق مشخص گردد. تحقیق حاضر با بررسی و تحلیل داده‌های سرشماری و ثبت‌احوال و همچنین بررسی اسناد سیاستی انجام شد. یافته‌ها نشان داد که همه شاخص‌های مورد بررسی، افزایش در روندهای طلاق در ایران را تایید می‌کنند. همزمان دولت با تصویب قوانین و اجرای برنامه‌های مختلف سعی در مهار این روند افزایشی داشته است به طوری که بیش از ۱۵ قانون، سیاست و لایحه در زمینه طلاق تدوین و اجرا شده است. اما تداوم روند افزایشی طلاق مشخص می‌کند که این تلاش‌ها چندان موفقیت‌آمیز نبوده‌اند. این عدم موفقیت را می‌توان به دلیل ماهیت سیاست‌گذاری طلاق دانست که به صورت پسینی است و قانون‌گذار پس از بروز پیامدهای منفی آن به دنبال راه‌حل بوده است. سیاست‌ها همچنین محدودیت‌ها و مشکلات اقتصادی و تغییرات نگرشی و ارزشی در مورد ازدواج را نادیده گرفته است. بر این اساس، برای اثربخشی بیشتر سیاست‌ها نیاز است تا سیاست‌ها بر اساس واقعیات جامعه تدوین شوند نه ایده‌آل‌های سیاستمداران. اجرای بسته‌های سیاستی به جای سیاستهای منفرد، توجه به وضعیت اقتصادی خانواده‌ها و بررسی تجربه سایر کشورها می‌تواند به تدوین سیاستهای کارآمدتر یاری رساند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سیاستهای جمعیتی؛ سیاستهای خانواده؛ چالش‌های سیاستی؛ تغییرات خانواده؛ طلاق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Policy Responses to Increasing Divorce Trends | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Milad Bagi1؛ Fateme Modiri2 | ||
| 1Assistant Professor of Demography, Department of Social Sciences, Faculty of Economic and Social Sciences, Bu-Ali Sina University | ||
| 2Associate Professor of Sociology, Family Studies Department, National Institute for Population Research | ||
| چکیده [English] | ||
| Significant changes in the family institution over the past two decades, driven by rising divorce rates and declining marriages, have prompted the government to formulate and implement various policies and programs. This study aims to examine divorce trends over the past three decades and review the government's plans and policies to identify the challenges and policy requirements related to divorce. For this purpose, we analyzed census and registration data and reviewed policy documents. The findings indicate that all the indicators confirm an upward trend in divorce rates. In response, the government has made efforts to curb this trend by passing over 15 laws, policies, and bills. However, the continued rise in divorce rates suggests that these efforts have not been particularly successful. This lack of success can be attributed to the reactive nature of divorce policies in Iran, where legislators tend to seek solutions only after negative consequences have emerged. Furthermore, these policies have failed to adequately address economic challenges and shifting attitudes and values surrounding marriage. To enhance the effectiveness of future policies, they must be based on societal realities rather than the ideals of policymakers. Implementing comprehensive policy packages, considering the economic conditions of families, and drawing on other countries' experiences may help formulate more effective strategies. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Population policies, family policies, policy challenges, family changes, divorce | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، جواد (1395) بررسی رویکرد قوانین خانواده در قبال مسئله طلاق، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، فروردین 1395: 48-46.
احمدی، علییار؛ فیضی، میلاد؛ کریمی، حامد (۱۳۹۸) تعیین کنندههای باروری زیر حد جایگزین زنان کُرد مطالعه موردی: زنان 49- 15 ساله شهر سنندج، فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، سال چهاردهم، شماره ۴۸: ۱۲۰-۹۷.
اعمی بنده قرایی، حسن؛ سیدی، سید محمد؛ مختاری ترشیزی، حامد؛ صالح‌نیا، نرگس (۱۴۰۲). رابطه بیکاری، تورم و مشارکت زنان در بازار کار با روند طلاق در ایران رفاه اجتماعی، ۲۳(۸۹)، ۴۴-۹. http://refahj.uswr.ac.ir/article-۱-۴۱۵۰-fa.html
امامی، عادله؛ عسکری ندوشن، عباس؛ ترکاشوند مرادآبادی، محمد؛ ترابی، فاطمه (١۴٠٠). تأخیر ازدواج در ایران: تحلیل تفاوت‌های شهرستانی در الگوی تجرد مردان و زنان، دو فصلنامه مطالعات جمعیتی، 7(1): 65-35.
امانی، زکیه؛ زهراکار، کیانوش؛ کیامنش، علیرضا (1398). شناسایی پیامدهای طلاق والدین بر فرزندان؛ مطالعه کیفی، فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده، 14(47): 81-59.
باجلان، اکرم؛ ارحامی، آسیه (1398). سیاستهای کاهش طلاق در کشور: تحولات قوانین طلاق، گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، 248-216.
باقری، شهلا؛ مداحی، جواد و لطفی خاچکی، طاهره. (1398). برساخت معنایی تأخیر سن ازدواج بر اساس نظریه زمینه‌ای (مطالعه موردی دانشجویان دختر شهر مشهد)، زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، ۴۳-۶۹. doi: 10.22059/jwdp.2019.262156.1007456
بگی، میلاد؛ حسینی، حاتم. (1400). تفاوت‌های نسلی در نگرش نسبت به طلاق در ایران: کاربرد مدل چندسطحی، پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 10(3): 44-23.
بگی، میلاد. (1401). نقش طلاق در تغییر ترتیبات زندگی با تأکید بر تمایزات جنسیتی. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 11(2): 20-1.
بگی، میلاد. (1402). دلایل و تعیین‌کننده‌های تأخیر ازدواج در ایران. جامعه شناسی کاربردی، ۳۴(۱)، ۳۱-۵۰.doi: 10.22108/jas.2022.134561.2312
بنی‌هاشمی، فریبا سادات؛ علی‌مندگاری، ملیحه؛ کاظمی‌پور، شهلا؛ غلامی فشارکی، محمد (1397). بررسی عوامل موثر بر میزان طلاق استان‌های ایران با استفاده از مدل تحلیل مسیر، دو فصلنامه مطالعات جمعیتی، 4(2): 210-181.
پژوهشکده شورای نگهبان (1395). اصل 21 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
ترابی، فاطمه؛ شمس قهفرخی، زهرا. (1400). عوامل مؤثر بر تأخیر ازدواج در ایران و جهان. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، ۱۶(۳۲)، ۱۴۱-۱۷۵. doi: 10.22034/jpai.2022.547779.1219
حسنی، محمدرضا؛ هدایتی، منصوره؛ محمدزاده، فاطمه (۱۳۹۶). فراتحلیل مطالعات انجام‌شده دربارة نگرش به طلاق در سال‌های ۱۳۸۲-۱۳۹۴، مجله مطالعات اجتماعی ایران، ۱۱(۳): ۱۵۱-۱۲۶.
حسینی، سید حسن؛ عزیزی، مینا (1395). بررسی قوانین و سیاستهای حمایت از خانواده در دوران پس از انقلاب اسلامی ایران. مطالعات زن و خانواده، 4(1): 34-7.
حیاتی مژگان؛ سلیمانی، شهلا (1397). پیامدهای طلاق برای فرد مطلقه: یک مطالعه کیفی. رویش روان شناسی، ۷(۱۱) :273-288.
خانی، سعید. (1402). افزایش طلاق یا رکود ازدواج؟ تأملی بر روند تحولات شاخص‌های ازدواج و طلاق در ایران طی 15 سال اخیر. تداوم و تغییر اجتماعی، ۲(۱)، ۲۵-۴۳. doi: 10.22034/jscc.2023.19288.1053
دماری بهزاد، مسعودی فرید حبیب الله، حاجبی احمد، درخشان نیا فریبا، احسانی چیمه الهام (1401). روند شاخص‌ها، عوامل مؤثر و مداخلات طلاق در ایران. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. ۲۸(۱)، ۷۶-۸۹. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-۱-۳۲۶۲-fa.html
رشادی، منوچهر؛ قیصریان، اسحاق (۱۴۰۱). مطالعۀ پدیدۀ تأخیر سن ازدواج در بین جوانان استان ایلام. مطالعات توسعه اجتماعی -فرهنگی، ۱۱(۲) :۹۱-۱۱۸. http://journals.sabz.ac.ir/scds/article-۱-۱۵۴۲-fa.html
روشنی، شهره؛ تافته، مریم؛ خسروی، زهره (۱۳۹۸). فراتحلیل پژوهش های طلاق در ایران در دو دهه اخیر (1377-1397) و ارائه راهکارهای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن برای زنان و فرزندان، زن در توسعه و سیاست، 17(4): ۶۷۴-۶۵۳.
زارعان، منصوره؛ سدیدپور، سمانه سادات (۱۳۹۵). فراتحلیل تحقیقات مربوط به طلاق: رویارویی عوامل فردی و اجتماعی، بررسی مسائل اجتماعی ایران، ۷(۲): ۲۱۸-۱۹۱.
شهانواز، سارا؛ اعظم آزاده، منصوره (١٣٩٧). فراترکیب مطالعات تجرد در ایران، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان: ١۶(۴)، 78-43.
صادقی، رسول (1396). نگرش نسبت به پیامدهای طلاق و تأثیر آن بر تمایل زوجین جوان به طلاق در شهر تهران، نشریه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 205-222.
عباسی شوازی، محمد جلال؛ محمودیان، حسین؛ صادقی، رسول؛ قربانی، زهرا (۱۳۹۷). تأثیر جهت‌گیری‌های ارزشی - نگرشی بر ایده‌آل‌های فرزندآوری در ایران، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، ۱۳(۲۶): ۶۶-۳۷.
عسکری ندوشن، عباس؛ شمس قهفرخی، مهری؛ شمس قهفرخی، فریده (1398). تحلیلی از مشخصه‌های اقتصادی- اجتماعی مرتبط با طلاق در ایران. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 8(2)، 16-1. doi: 10.22108/srspi.2019.116983.1402
فتحی، الهام (1396). نگاهی آماری به وضعیت طلاق در ایران در دهه‌های اخیر، مجله آمار، شماره 28، 30-27.
فروتن، یعقوب؛ کرمی، فرشاد (۱۳۹۵). الگوها و تعیین کنندههای تمایلات فرزندآوری در ایران، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، ۲۱، ۱۰۱-۷۲.
فیروزجائیان، علی‌اصغر؛ صادقی، سهیل؛ جان‌محمدی لرگانی، وحید؛ لطفی، طاهره (۱۳۹۷). فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه طلاق در ایران، مطالعات زنان و خانواده،۶ (۲): ۱۴۳-۱۱۱.
قاسمی اردهایی، علی؛ منافی، آذر؛ محمودیانی، سراج الدین (۱۳۹۷). عوامل اجتماعی مؤثر در تعداد فرزندان زنان متأهل شهرستان اهر، مطالعات راهبردی زنان، ۸۱: ۱۶۶-۱۴۳.
قمری گیوی، حسین؛ خشنودنیای چماچایی، بهنام (1395). مقایسه مهارت های اجتماعی، سلامت روانی و عملکرد تحصیلی در فرزندان با والدین مطلقه، متقاضی طلاق و عادی. خانواده پژوهی، (12): 92-69.
قنبری برزیان، علی؛ سلمان‌وندی، شاپور؛ فاطمی، نرگس السادات (۱۳۹۷). تأملی بر تأثیر روابط جنسی پیش از ازدواج بر گرایش به ازدواج مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان، پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره ۳: ۵۴-۳۳.
کارگر فلاح، ام‌البنین؛ پور یوسفی، حمید (١٣٩۶). بررسی عوامل موثر بر گرایش جوانان به زندگی مجردی و تجرد قطعی، پژوهشهای جامعه شناختی، ۱۱(٢): 77-52.
کاظمی‌پور، شهلا؛ خوشنویس، اعظم (۱۳۹۲). فراتحلیل مطالعات انجام شده در زمینه سطح، روند و تعیین‌کننده‌های طلاق در ایران و کشورهای منتخب طی سال‌های ۹۰-۱۳۶۵، مطالعات جمعیتی، ۱(۱): ۵۹-۳۳.
محمودیانی، سراج الدین؛ احمدی، علییار؛ عباسی، کبری (۱۳۹۸) بررسی رابطۀ ساختار قدرت در خانواده و کنش‌های فرزندآوری زنان شهر لار، مطالعات راهبردی زنان، شماره ۸۵ :۹۸-۷۳.
مدیری، فاطمه (۱۳۹۶) بررسی مقایسه‌ای تاثیر دینداری و نگرش‌‌های جنسیتی بر قصد فرزندآوری به تفکیک جنسیت در شهر تهران، برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره ۳۲ : ۲۰۲-۱۷۱.
مرکز آمار ایران (1400). تعداد طلاق‌های ثبت شده در مناطق شهری و روستایی، در دسترس در: amar.org.ir
مرکز پژوهشهای مجلس (1371). قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، در دسترس در دسامبر 2022 در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/99628
مرکز پژوهشهای مجلس (1383). منشور حقوق و مسؤلیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران، در دسترس در دسامبر 2022 در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/101171
مرکز پژوهشهای مجلس (1389). قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، در دسترس در دسامبر 2022 در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196
مرکز پژوهشهای مجلس (1391). قانون حمایت خانواده، در دسترس در دسامبر 2022 در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/840814
مرکز پژوهشهای مجلس (1396). قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در دسترس در دسامبر 2022 در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547
معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری (۱۳۹۵). تک نگاشت خانواده، در دسترس در دسامبر 2022 در: https://women.gov.ir/print/15006
ملتفت، حسین؛ شهپری، داود؛ محبی میمندی، مهیار؛ هاشمی، فاطمه (1399). بررسی پویایی طلاق در ایران در دوره 1393-1383، خانواده‌پژوهی، 16(64): 568-547.
نیازی، محسن؛ عسکری کویری، اسما؛ الماسی بیدگلی، احسان؛ نوروزی، میلاد؛ نورانی، الناز (۲۰۱۸). فراتحلیل مطالعات و تحقیقات پیرامون عوامل مرتبط با طلاق در ایران برای دوره ۱۳۹۶-۱۳۸۶، مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، ۱۵(۴): ۱۷۷-۲۰۲.
Aghajanian, A., & Thompson, V. (2013). Recent divorce trend in Iran. Journal of Divorce & Remarriage, 54(2), 112-125. https://doi.org/10.1080/10502556.2012.752687
Andreß, H. J., Borgloh, B., Bröckel, M., Giesselmann, M., & Hummelsheim, D. (2006). The economic consequences of partnership dissolution—A comparative analysis of panel studies from Belgium, Germany, Great Britain, Italy, and Sweden. European Sociological Review, 22(5), 533-560.
Cherlin, A. J. (2004). The deinstitutionalization of American marriage. Journal of Marriage and Family, 66(4), 848-861. https://doi.org/10.1111/j.0022-2445.2004.00058.x
Daneshfar, F., & Keramat, A. (2023). Sexual dysfunction and divorce in Iran: A systematic review. Journal of Family Medicine and Primary Care, 12(3), 430-439. DOI: 10.4103/jfmpc.jfmpc_991_22
De Vaus, D., Gray, M., Qu, L., & Stanton, D. (2017). The economic consequences of divorce in six OECD countries. Australian Journal of Social Issues, 52(2), 180-199.
Doherty, W. J., Kalantar, S. M., & Tarsafi, M. (2021). Divorce ambivalence and reasons for divorce in Iran. Family process, 60(1), 159-168. https://doi.org/10.1111/famp.12539
Eslami, M., Yazdanpanah, M., Andalib, P., Rahimi, A., Safizadeh, M., Dadvar, A., & Nakhaee, N. (2020). Marital satisfaction and emotional divorce among Iranian married individuals: A survey of hospital visitors of nine provinces. Journal of education and health promotion, 9(1), 83. DOI: 10.4103/jehp.jehp_570_19
Fagan, P. F. (2001). Encouraging marriage and discouraging divorce. Heritage Foundation Backgrounder, 26, 3-5.
Farzanegan, M. R., & Gholipour, H. F. (2016). Divorce and the cost of housing: evidence from Iran. Review of Economics of the Household, 14, 1029-1054.
Fineman, M. A. (1983). Implementing Equality: Ideology, Contradiction and Social Change. Wisconsin Law Review, 789-886, https://ssrn.com/abstract=2132217
Giddens, A. (1992). The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love, and Eroticism in Modern Societies. Stanford University Press.
González, L., & Viitanen, T. K. (2009). The effect of divorce laws on divorce rates in Europe. European Economic Review, 53(2), 127-138.
Inglehart, R., & Welzel, C. (2005). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence. Cambridge University Press.
Jaberi, S., Etemadi, O., Fatehizade, M., & Rabbani Khorasgani, A. (2022). Iranian women’s divorce style: A qualitative study. Family process, 61(1), 436-450. https://doi.org/10.1111/famp.12655
Koski, A., & Heymann, J. (2018). Child marriage in the United States: how common is the practice, and which children are at greatest risk? Perspectives on Sexual and Reproductive Health, 50(2):59-65. https://doi.org/10.1363/psrh.12055.
Leopold, T. (2016). Gender differences in the consequences of divorce: a multiple-outcome comparison of former spouses. SOEP paper, No. 841.
Lesthaeghe, R., & Neidert, L. (2006). The second demographic transition in the United States: Exception or textbook example? Population and Development Review, 32(4), 669-698. https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2006.00146.x
Mirzaee, Zahra., Maarefvand, Masoomeh., Mousavi, Mir Taher., Pourzand, Nilufar., Hossienzadeh, Samaneh., & Khubchandani, Jagdish (2021). Stakeholders’ perspectives on girls’ early marriage in Maneh and Samalqan, Iran. Children and Youth Services Review, 122:1-9. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105900.
Mo, L. (2016). A review of the determinants of divorce: A cross-national perspective. International Journal of Sociology of the Family, 29-47.
Nakhaee, N., Eslami, M., Yazdanpanah, M., Andalib, P., Rahimi, A., Safizadeh, M., & Dadvar, A. (2020). Reasons for seeking a divorce in Iran. Journal of Social and Personal Relationships, 37(10-11), 2863-2870. https://doi.org/10.1177/0265407520923041
Rijken, A. J., & Liefbroer, A. C. (2012). European views of divorce among parents of young children: Understanding cross-national variation. Demographic Research, 27, 25-52.
Sadeghi, R., & Agadjanian, V. (2019). Attitude and propensity to divorce in Iran: Structural and ideational determinants. Journal of Divorce & Remarriage, 60(6), 479-500.
https://doi.org/10.1080/10502556.2019.1586228
Sobotka, T., Matysiak, A., & Brzozowska, Z. (2019). Policy responses to low fertility: How effective are they. United Nations Population Fund, 98.
Stevenson, B., & Wolfers, J. (2007). Marriage and Divorce: Changes and their Driving Forces. Journal of Economic Perspectives, 21 (2): 27–52. DOI:10.1257/jep.21.2.27
Uunk, W. (2004). The economic consequences of divorce for women in the European Union: The impact of welfare state arrangements. European Journal of Population/Revue europeenne de demographie, 20(3), 251-285.
United Nations (2018). Crude divorce rate per 1000 people, Retrieved on 2024 October at: https://ourworldindata.org/marriages-and-divorces
Wardle, L.D. (1991). No-Fault Divorce and the Divorce Conundrum. BYU Law Review, 1, 79-142. Available at: https://digitalcommons.law.byu.edu/lawreview/vol1991/iss1/22
Zhang, M. (1997). China’s current state of divorce affairs. Population Studies 6: 26–31. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 49 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 36 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب