پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,677 |
| تعداد مقالات | 71,947 |
| تعداد مشاهده مقاله | 128,706,055 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 101,532,411 |
بررسی تطبیقی دیدگاه‌های ابوطالب مکی و غزالی درباره توبه | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 429-447 اصل مقاله (890.19 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2025.388802.630582 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه اصلی بیگی1؛ محمد جواد شمس* 2؛ مجید ملا یوسفی2 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه فلسفه و حکمت، دانشکدۀ علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه فلسفه و حکمت، دانشکدۀ علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران. | ||
| چکیده | ||
| توبه و بازگشت به سوی خداوند یکی از مفاهیم اساسی در آموزه‌های دینی و عرفانی اسلام است که در آثار عارفان و متفکران اسلامی به‌ویژه ابوطالب مکی و غزالی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته‌است. ابوطالب مکی در کتاب قوت القلوب، توبه را به‌عنوان فرآیندی روان‌شناختی و معنوی معرفی می‌کند که هدف آن اصلاح نفس و تقرب به خداوند است. وی تأکید دارد که توبه باید با مجاهده درونی و توجه به تمایلات نفسانی انجام شود تا انسان به قرب الهی دست یابد. در مقابل، غزالی در احیاء علوم الدین آموزه‌های مکی را پذیرفته و بسط داده، اما از منظر عقلانی و فلسفی خود نیز به تبیین آن پرداخته‌است. غزالی بر توبه نه‌تنها به‌عنوان فرآیندی روحانی، بلکه به‌عنوان مفهومی عقلانی و اخلاقی تأکید دارد و با استفاده از آموزه‌های فلسفی خود، مراتب مختلف توبه را تحلیل می‌کند. مقاله حاضر به‌طور تطبیقی دیدگاه‌های این دو اندیشمند را بررسی کرده و به تفاوت‌ها و شباهت‌های اساسی آن‌ها در مورد توبه پرداخته‌است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد در حالی که هر دو متفکر به‌طور مشترک توبه را مسیری برای پاکسازی نفس و بازگشت به خداوند می‌دانند، غزالی از ابزارهای عقلانی و فلسفی برای ارائه تفسیری عمیق‌تر و پیچیده‌تر از توبه بهره برده، که هم‌راستا با سلوک معنوی مسلمانان است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابوطالب مکی؛ احیاء علوم الدین؛ توبه؛ غزالی؛ قوت القلوب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Study of Abū Ṭālib al-Makkī and al-Ghazālī’s Views on Repentance (Tawbah) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| fateme Aslibeigi1؛ Mohammad Javad Shams2؛ Majid Mollayousefi2 | ||
| 1PhD Student, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University (IKIU), Qazvin, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University (IKIU), Qazvin, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Repentance (tawbah) is one of the key concepts in Islamic mysticism and has been extensively explored in the works of numerous thinkers and Sufis. Abū Ṭālib al-Makkī, in Qūt al-Qulūb, and Abū Ḥāmid al-Ghazālī, in Iḥyāʾ ʿUlūm al-Dīn, have elaborated on this concept. Al-Makkī conceptualises repentance (tawbah) as a spiritual and psychological process involving inner struggle (mujāhadah) and self-correction. He emphasises the practical and ascetic aspects of repentance (tawbah), presenting it as the first step on the path of sulūk (mystical journey). In contrast, al-Ghazālī, adopting a systematic and rational approach, divides repentance (tawbah) into three stages: knowledge (knowing sin), spiritual state (feeling remorse), and practice (decision to abandon sin). In addition to accepting al-Makkī's views, al-Ghazālī, through philosophical and psychological analyses, presents repentance (tawbah) as a path to spiritual transcendence and the purification of the heart (qalb). This study employs a comparative approach to examine the views of these two thinkers and analyses their differences and similarities. The findings suggest that al-Makkī primarily emphasises practical and ascetic sulūk, while al-Ghazālī, utilizing rational and philosophical tools, offers a more systematic approach. Ultimately, this article demonstrates that while these two thinkers share common ground regarding the importance of repentance (tawbah), their divergent approaches reflect differences in their intellectual schools of thought. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Abu Talib al-Makki, Ihya Ulum al-Din, Repentance (Tawbah), al-Ghazālī, Qut al-Qulub | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ارسطو، (1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: طرح نو.
غزالی، محمد بن محمد (1359). منهاج العابدین، ترجمه عمربن عبدالجبار سعدی ساوی، تصحیح احمد شریعتی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه اسلامی.
ــــــــــ (1362). شک و شناخت (المنقذ من الضلال)، ترجمه صادق آئینه وند، تهران: انتشارات امیر کبیر.
ــــــــــ (1368). الاربعین فی اصول الدین، ترجمه برهان الدین حمدی، تهران: اطلاعات.
ــــــــــ (1374). میزان العمل، ترجمه علی اکبر کسمایی، تهران: سروش.
ــــــــــ (1982). احیاء علوم الدین، بیروت: دارالمعرفه.
ــــــــــ (1380). کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیوجم، ج 2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مجتبایی، فتح الله (1372). ابوطالب مکی، در دایره المعارف بزرگ اسلامی، (ج5، 632-630). تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
مکّی، ابوطالب (1426ق). قوت القلوب فى معامله المحبوب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ــــــــــ (1396). قوت القلوب فى معامله المحبوب، ترجمه مهدی افتخار، قم: آیت اشراق.
ناکامورا، کوجیرو (1389). «ابوطالب مکی و ابوحامد غزالی». ترجمه مرضیه ابراهیمی. در غزالی پژوهی. به کوشش سید هدایت جلیلی. تهران: خانه کتاب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 53 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 39 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب