پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,181,388 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,929,045 |
بررسی منشاء نقشمایهی عقرب- انسان در هنر عصر مفرغ فلات ایران | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 1، دوره 3، شماره 1، شهریور 1392، صفحه 1-12 اصل مقاله (539.18 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2013.36342 | ||
| نویسندگان | ||
| بهرام آجورلو1؛ اسماء سعید2 | ||
| 1استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز مرکز تحقیقات مرمت بناها و بافت¬های تاریخی و فرهنگی دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| 2کارشناس ارشد پژوهش هنر- دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| چکیده | ||
| نقشمایهی ترکیبی و افسانهای عقرب- انسان، به دو صورت عقرب- مرد و عقرب- زن، بر اساس شواهد باستانشناختی، در افق فرهنگهای عصر مفرغ فلات ایران تا کنون صرفاً از محوطههای باستانی ناحیهی جیرفت در حوزهی هلیل رود کشف و گزارش شده است. در بینالنهرین باستان عقرب- انسان هیولایی است که از دروازههای جهان زیرین محافظت میکند؛ که همین مفهوم و کارکرد مذهبی به اساطیر مصر باستان هم راه یافته است. اما با توجه به کاوشهای باستانشناختی در جیرفت که منشاء جغرافیایی نقشمایهی عقرب- انسان را جنوب شرقی فلات ایران معرفی کرده است، این سئوال مطرح میشود که آیا این نقشمایه برآمده از فرهنگ پیش از تاریخی فلات ایران است یا بینالنهرین؟ فرضیهی نوشتار حاضر این است که هر چند نقشمایهی عقرب- انسان در فرهنگ و باورهای عصر مفرغ جنوب شرقی ایران اصالت داشته است، اما ایدهی سیر تحول آن از یک نقشمایهی طبیعتگرایانهی عقرب در عصر مس- سنگی به یک نقشمایهی ترکیبی و افسانهای عقرب- انسان در عصر مفرغ هنوز مبتنی بر شواهد کافی نیست. روششناسی این نوشتار اصالتاً یک روش تاریخ هنری با رویکرد باستانشناختی است که صرفاً به آثار هنری و یا صنایع دستی دارای نقش عقرب و یا عقرب- انسانهایی که از بافتارهای اصیل باستانشناختی دوران پیش از مفرغ فلات ایران و بینالنهرین گزارش شدهاند، تأکید کرده و به رابطهی نقشمایه با جغرافیا و اقلیم و بستر باستانشناختی توجه میکند. آثار دارای این نقشمایه به دو گروه اصلی فلات ایران و بینالنهرین تقسیم میشوند. نتیجهی نوشتار حاضر این است که نقشمایهی عقرب- انسان در جنوب شرقی فلات ایران برآمده از باورها و فرهنگ مردمان عصر مفرغ همان حوزهی هلیل رود در آستانهی شهرنشینی بوده است و همچنین هیچ ارتباط علّی میان این نقشمایه و نقشمایهی عقرب بر روی آثار عصر مس- سنگی فلات ایران و یا اقلیمهای گرم و خشک الزاماً وجود ندارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نقشمایهی عقرب- انسان؛ نقشمایهی عقرب؛ عصر مفرغ؛ فلات ایران؛ بینالنهرین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Survey of the Origin of People-scorpion’s Motif in the Bronze Age Art of the Iranian Plateau | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Bahram Ajorloo1؛ Asmaa Saeed2 | ||
| 1Assistant Professor of Tabriz Islamic Art University | ||
| 2M.A. in the Art studies, Tabriz Islamic Art University | ||
| چکیده [English] | ||
| Archaeologically, the hybrid and mythological motif of People-scorpion, as presented in both forms of Man-scorpion and Woman-scorpion, in the horizon of Bronze Age cultures in the plateau of Iran, merely, is reported from the archaeological sites of Jiroft in the Halil Rood basin, southwest Iran. In Mesopotamia, the people-scorpion is presented as the guardian monster for the gates of dead people’s world, under the earth. Such a ritual concept and religious function had been adapted by the mythology of ancient Egypt as well. According to the results of recent archaeological excavations in Jiroft, however, the southwest of Iran is speculated as the geographical homeland of this motif. So, whether Iranian plateau or Mesopotamia, where is the cultural origin of such motif? In spite of the scorpion’s motif in the chalcolithic Age of Iran, The basic hypothesis proposed by the authors explains that the idea on the progression of a naturalist scorpion’s motif unto a hybrid- mythological people- scorpion one in the art of Bronze Age has not yet been provided enough archaeological evidences. By this essay, the authors have an art historical method oriented by archaeology. This method just studies motifs of both scorpion and people-scorpion in artifacts recovered from archaeological contexts in both prehistoric Iran and Mesopotamia. These artifacts are grouped into these regions. The essay concludes that people-scorpion’s motif in southeast Iran was originated in the native Bronze Age believes and culture of the Halil Rood basin in the dawn of urbanization. So, in addition to no causative relations between such motif and arid climates in Iran, there is no causation concerning the Chalcolithic Age motif of scorpion and the Bronze Age people-scorpion. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| People-scorpion’s motif, scorpion’s motif, Bronze Age, Iranian plateau, Mesopotamia | ||
| مراجع | ||
|
منابع آجورلو، بهرام. 1391. «اقلیم دیرین فلات ایران در عصر نوسنگی» دو فصلنامهی پژوهشهای ایرانشناسی، دانشگاه تهران، سال دوم، شمارهی اول، صص. 20-1. سید سجادی، سید منصور. 1374. باستانشناسی و تاریخ بلوچستان. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. طلایی، حسن. 1388. عصر مفرغ ایران. چاپ سوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). ........................... 1390 الف. هشت هزار سال سفال ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). ........................... 1390 ب. ایران پیش از تاریخ: عصر مس سنگی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). ........................... 1390 ج. باستانشناسی پیش از تاریخ بینالنهرین. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). گیرشمن، رومن. 1374. ایران از آغاز تا اسلام. ترجمهی محمد معین، چاپ دهم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ................................ 1379. سیلک کاشان. ترجمهی اصغر کریمی، جلد اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. ماتیوز، راجر. 1391. باستانشناسی بینالنهرین: نظریات و رهیافتها. ترجمهی بهرام آجورلو، تبریز: انتشارات دانشگاه هنر اسلامی تبریز. مجیدزاده، یوسف. 1359. «کهنترین بیان تصویری بر سفالی از تپه قبرستان»، کندو کاو، مؤسسهی باستانشناسی دانشگاه تهران، شمارهی سوم، صص. 5-61. ................................ 1370. تاریخ و تمدن ایلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ................................ 1380. تاریخ و تمدن بینالنهرین. جلد سوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ................................ 1382. جیرفت: کهنترین تمدن شرق. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ................................... 1387 الف. «پروژه باستانشناختی حوزه هلیل: کشفی افسانهای»، مجموعه مقالات نخستین همایش بینالمللی تمدن حوزه هلیل: جیرفت 1383. تدوین: یوسف مجیدزاده، کرمان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، صص. 52-29. .................................. 1387 ب. «جیرفت: کهنترین تمدن شرق»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال 22، شمارهی 2-251، صص. 49-128. ملک شهمیرزادی، صادق. 1390. بینالنهرین در دوران پیش از تاریخ: از پیدایش تا دوران آغاز ادبیات. تهران: انتشارات سبحان نور و گنجینهی نقش جهان.
Cleuziou, Serge. 2003. “Jiroft et Tarout: Plateau iranien et péninsule arabique”, Dossiers d’archéologie, No. 287, pp. 114-25. Forest, Jean D., 2003. “La Mésopotamie les échanges à longue distance aux IVe et IIIe millénaires”, Dossiers d’archéologie, No. 287, pp. 126-33. Gertsch, Willis J., Polis, Gary A., 2002. “Arachnids”, The Encyclopedia Britannica, Vol. 13, 15th edition, Chicago: Encyclopedia Britannica Inc. Madjidzadeh, Yousef. 2003. “La découverte de Jiroft”, Dossiers d’archéologie, No. 287, pp. 19-64. Muscarella, Oscar W., 2005.“Jiroft and ‘Jiroft-Aratta’,” Bulletin of the Asian Institute, Vol. 15, pp. 173-98. Muscarella, Oscar W., 2008. “Jiroft: General survey of excavations”, Encyclopædia Iranica, Vol. 14, pp. 653-6. Perrot, Jean. 2003. “L’iconographie de Jiroft”, Dossiers d’archéologie, No. 287, pp. 97-113. Sandars, Nancy K., 1977. The Epic of Gilgamesh: An English Version with an Introduction. 16th print, London: Penguin Books. Shaw, Ian; Nicholson, Paul. 1995. The Dictionary of Ancient Egypt. London: The British Museum Press. Talai, Hassan. 1983. “Stratigraphical sequence and architectural remains at Ismailabad the central plateau of Iran”, Archaeologische Mitteilungen Aus Iran, Vol. 16, pp. 57-68. Yurco, Franklin J., 1995. "Narmer: 1st king of upper and lower Egypt; A reconsideration of his palette and macehead", Journal of the Society for the Study of Egyptian Antiquities, Vol. 25, pp. 85–95. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7,313 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,228 |
||