تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,504 |
تعداد مقالات | 70,303 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,582,283 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,799,245 |
پایش اکولوژیکی و بررسی تغییرات مکانی- زمانی پوشش اراضی با تأکید بر مقدار مصرف آب بخش کشاورزی در محدودة زایندهرود | ||
اکوهیدرولوژی | ||
مقاله 4، دوره 2، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 23-38 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ije.2015.55126 | ||
نویسندگان | ||
محسن ایرانمهر1؛ سعید پورمنافی* 2؛ علیرضا سفیانیان3 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان | ||
2استادیار گروه محیط زیست دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان | ||
3دانشیار گروه محیط زیست دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان | ||
چکیده | ||
فعالیتهای انسانی در سالهای اخیر به تغییر کاربری و پوشش زمین و بهتبع آن تغییر ساختار و عملکرد اکوسیستمها منجر شده است. آشکارسازی تغییرات زمانی و مکانی کاربریها برای درک روابط و تعاملات بین انسان و منابع طبیعی و همچنین اتخاذ تصمیمات مناسب حائز اهمیت است و با توجه اینکه تغییرات بهوجودآمده در کاربری و پوشش اراضی در سطوح وسیع و گسترده صورت میگیرد، فناوری سنجش از دور ابزاری مناسب برای ارزیابی این تغییرات است. هدف مطالعۀ حاضر بررسی روند تغییرات کاربری و پوشش اراضی اطراف رودخانۀ زایندهرود و نیاز آبی کاربری کشاورزی با استفاده از سنجش از دور و GIS است. برای این منظور از تصاویر سنجندۀ OLI سال 1392 و ETM+ سال 1382 پس از اعمال تصحیحات و پیشپردازشهای مورد نیاز، نقشههای کاربری و پوشش اراضی با طبقهبندی هیبرید، براساس پردازش رقومی حداکثر احتمال در 10 کلاس کاربری تهیه شدند. از روش مقایسه پس از طبقهبندی برای پایش تغییرات در این بازۀ دهساله استفاده شد. نتایج نشان داد که بیش از 40 درصد رودخانۀ زایندهرود و تالاب گاوخونی در این مدت خشک شده و ساختار و پایداری فیزیکی- اجتماعی و اکولوژیکی این منطقه دچار آسیب جدی شده است. توسعۀ 2/19 درصدی اراضی کشاورزی در بخش غربی منطقة تحقیق مشاهده شد، بهگونهای که مقدار آب مصرفی در بخش غربی در سالهای 1382 و 1392 بهترتیب 59/52 و 22/60 درصد بود و پس از آن بخش مرکزی جای داشت و کمترین مصرف آب برای کشت آبی در بخش شرقی محاسبه شد. شورهزارها در این مدت بیش از 90 درصد توسعه یافتهاند و توسعۀ شهری بین سالهای 1382 تا 1392 با مساحتی در حدود 552 هکتار در هر سال رخ داده است. | ||
کلیدواژهها | ||
پایش اکولوژیکی؛ زایندهرود؛ سنجش از دور؛ لندست؛ نیاز آبی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Ecological Monitoring and Assessment of Spatial-Temporal Changes in Land Cover with an Emphasis on Agricultural Water Consumption in Zayandeh Rood Region | ||
نویسندگان [English] | ||
Mohsen Iranmehr1؛ Saeid Pourmanafi2؛ Alireza Soffianian3 | ||
1Master Student of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources,.Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran | ||
2Faculty of Natural Resources,.Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran | ||
3Faculty of Natural Resources,.Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran | ||
چکیده [English] | ||
In the recent years, human activities have led to changes in land use and land cover, consequently, these changes lead to the structure and function of ecosystems. Spatial-Temporal Change Detection of land use is important to understand the relationships and interactions between human and natural resources and to make appropriate decisions Due to changes in land use and land cover occurs in broad surfaces, therefore, remote sensing technology is a useful tool for evaluating changes. The aim of this study is to investigate trend change of land use and land cover of the surrounding of the Zayandeh Rood River, as well as to investigate the water demand for agricultural land use of remote sensing and GIS techniques. For this purpose, the OLI images in 1392 and ETM+ Landsat images of 1382, after correction and preprocessing required, land use /land cover map were produced using the hybrid classification, based on maximum likelihood image processing in 10 classes. The post-classification methods was used to monitor changes in the period of 10 years. The results showed that in the period, dried, more than 40 percent of the Gavkhooni wetland and Zayandeh Rood, the area as well as suffering damage to the structure and the physical – social and ecological sustainability. 19/2 percent increased was observed in the agricultural land in the western part of the study area when the amount of water consumption in the western part in the period 1382 -1392, 52/59 and 60/22 percent, respectively. After that central part, and the lowest water consumption was calculated for irrigated farming in the eastern part. Salty lands have been developed during this period, more than 90 percent. Urban expansion has occurred in the period 1382 -1392 with an area of 552 hectares per year. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Ecological Monitoring, Zayandeh Rood, remote sensing, Landsat, Water demand | ||
مراجع | ||
[1]. آرخی، صالح؛ نیازی، یعقوب، 1389، ارزیابی روشهای مختلف سنجش از دور برای پایش تغییرات کاربری اراضی (مطالعۀ موردی حوضۀ درهشهر- استان ایلام)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 17، شمارۀ 1، : 93-74. [2]. آمایش سرزمین و سند راهبردی توسعۀ استان اصفهان، 1392، استانداری اصفهان، معاونت برنامهریزی، بخش منابع آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان. [3]. باعقیده، محمد؛ علیجانی، بهلول؛ ضیائیان، پرویز، 1390، بررسی امکان استفاده از شاخص پوشش گیاهی NDVI در تحلیل خشکسالیهای استان اصفهان، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره چهارم، : 16-1. [4]. بیاتانی، علی، 1392، معرفی نسل جدید ماهوارههای لندست (لندست 8)، مجلة علوم زمین و معدن، گروه دورسنجی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، شماره 88، : 30-25. [5]. جعفری، احمد؛ محلوجی، مهرداد؛ مامنپوش، علیرضا، 1386، برآورد راندمان آبیاری و مقدار آب مصرفی در کشاورزی استان اصفهان، نهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر، کرمان، بهمن 86. ایران. [6]. حلبیان، امیرحسین؛ شبانکاری، مهران، 1389، مدیریت منابع آب در ایران ( مطالعۀ موردی : چالشهای انتقال آب از بهشتآباد به زایندهرود)، چهارمین کنگره بینالمللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، فروردین 1389، ایران. [7]. حلبیان، امیرحسین؛ خلیلی ورزنه، رضا، 1392، عوامل نابودی تالاب گاوخونی نگین فیروزهای فلات مرکزی ایران و تأثیرات آن در ایجاد بحران آب در شرق اصفهان، اولین همایش ملی بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، اردیبهشت ماه 92، ایران. [8]. درویشصفت، علی اصغر، 1377، برآورد صحت نقشههای موضوعی پایگاه داده GIS، پنجمین همایش سالانۀ اطلاعات جغرافیایی، تهران، ایران. [9]. روستا، زهرا؛ منوری، سید مسعود؛ درویشی، مهدی؛ فلاحتی، فاطمه، 1391، کاربرد دادههای سنجش از دور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS) در استخراج نقشههای کاربری اراضی شهر شیراز، مجلة آمایش سرزمین، سال چهارم، شماره ششم، : 164- 149. [10]. زبیری، محمود؛ مجد، علیرضا، 1390، آشنایی با فن سنجش از دور و کاربرد آن در منابع طبیعی (اطلاعات ماهواره ای ، عکسهای هوایی، فضایی، چاپ نهم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. [11]. سیدحسینی، سیدحسین، 1392، احیاء زایندهرود و مقابله با بحران خشکسالی با اجرای طرح جامع آبخیزداری شهری، اولین همایش ملی بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، اردیبهشت ماه 92. ایران. [12]. طرح پایة آمایش استان اصفهان، 1389، استانداری اصفهان، معاونت برنامهریزی، دفتر برنامهریزی و بودجه، شناخت وضع موجود و روند گذشتة منابع طبیعی و محیط زیست، منابع آب، ویرایش اول، معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. [13]. طرح پایه آمایش استان اصفهان، 1389، استانداری اصفهان معاونت برنامهریزی، بخش دوم، شناخت وضع موجود و روند گذشته نظام سکونتگاهی و جمعیت، ویرایش اول، معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. [14]. طرح پایۀ آمایش استان اصفهان، 1389، استانداری اصفهان معاونت برنامهریزی، بخش سوم، شناخت وضع موجود و روند گذشته ویژگیهای اقتصادی، کشاورزی و اشتغال، ویرایش اول، معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. [15]. علویپناه، سیدکاظم،1391، اصول سنجش از دور نوین و تفسیر تصاویر ماهوارهای و عکسهای هوایی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. [16]. علویپناه، سیدکاظم، 1381، بررسی منابع آب و رطوبت سطح الارض کلوتهای بیابان لوت با استفاده از دادههای ماهواره ای، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 47، : 69-57. [17]. علویزاده، سید امیرمحمد، 1390، بررسی بحران آب در بخش کشاورزی اثرات و راهکارهای مقابله با آن مطالعۀ موردی دهستان اسفرجان (شهرستان شهر رضا)، همایش منطقهای بحران آب و خشکسالی، اصفهان، ایران. [18]. فتاحی، محمد مهدی،1390، سنجش از دور کاربردی اصول علمی تهیۀ نقشههای موضوعی از تصاویر ماهواره ای (کاربرد در علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست)"چاپ اول، انتشارات مرز دانش، تهران. [19]. فتحیان، فرشید؛ مرید، سعید؛ ارشد، صالح، 1392، ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی با استفاده از سنجش از دور و ارتباط آن با روند جریان رودخانه ( مطالعه موردی : زیرحوضههای شرق دریاچه ارومیه)، نشریۀ آب و خاک(علوم و صنایع غذایی)، جلد 27، شمارۀ 3، : 655-642. [20]. فلاحتکار، سامره، 1387، آشکارسازی تغییرات پوشش اراضی اصفهان با استفاده از سنجش از دور و GIS، کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ش 157. [21]. قربانی، ساره؛ زرعکار، آزاده؛ کاظمی، بهاره؛ یاوری، احمدرضا، 1392، برآورد خسارت عملکرد حفاظت از منابع آبی در جنگل با استفاده از سنجش از دور (مطالعه موردی: جنگلهای چالوس)، مجلۀ کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، سال چهارم، شماره1، :37-27. [22]. گاریزی، آرش؛ شیخ واحد، بردی؛ سعدالدین، امیر؛ ماهینی، عبدالرسول، 1391، شبیهسازی مکانی – زمانی تغییرات گستره جنگل در آبخیز چهلچای استان گلستان با استفاده از مدل تلفیقی سلولهای خودکار و زنجیره مارکوف، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 20، شماره 2، : 285-273. [23]. مالمیران، حمید،1383، راهنمای تهیۀ نقشههای موضوعی از تصاویر ماهوارهای، انتشارات سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، تهران. [24]. میتر، پاول ام.، 1388، پردازش کامپیوتری تصاویر سنجش از دور، ترجمۀ جلال امینی، انتشارات دانشگاه تهران. [25]. میثاقی، فرهاد؛ محمدی، کورش، 1383، پیشبینی تغییرات کیفیت آب رودخانه زایندهرود با استفاده از شبکههای عصبی مصنوعی، دومین کنفرانس ملی دانشجویی منابع آب و خاک، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران. [26]. نصیری، مهران برادران؛ آبکار، علی اکبر؛ صادقی نائینی، علی؛ عبداللهزاده، محمود، 1385، تهیۀ نقشة پوشش اراضی کشوری با استفاده از سریهای زمانی تصاویر ماهواره TERRA سنجندۀ MODIS، مجموعه مقالات همایش ژئوماتیک، سازمان نقشهبرداری کشور، تهران. [27]. Abd El-Kawy, O.R., Rod, J.K., Ismail, H.A., Suliman, A.S., 2011, Land use and land cover change detection in the western Nile delta of Egypt using remote sensing data, Applied Geography, NO.31, pp.483-494. [28]. Alavipanah, S.K., 2007, Application of Remote Sensing in the Earth Sciences: Soil, University of Tehran Press, Tehran. (In Persian). [29]. Anyamba, A.J., Eastman, R., 1996, Interannual Variability of NDVI over Africa and its Relation to E1 Nino/Southern Oscillation, International Journal of Remote Sensing,17(13), pp.2533-2548. [30]. Barrett, E.C., Curtic, L.F., 1992, Introduction to Environmental Remote Sensing, Chapman & Hall, London, 55, pp.229–243. [31]. Chavez, P.S., 1996, Image-based atmospheric corrections-Revisited and improved, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 62, pp.1025– 1036. [32]. Coppin, p., Jonckheere, I., Nackaerts, K., Muys, B., 2004, Digital change detection methods in ecosystem monitoring : a review, INT. J. REMOTE SENSING., Vol. 25, pp.1565-1596. [33]. David, R., Chuvieco., E., Salas., a., Aguad., I., 2003, Assessment of Different Topographic Corrections in Landsat-TM Data for Mapping Vegetation Types, EEE Transactions On Geoscience And Remote Sensing, Vol.41, No.5. [34]. Foody, G.M., 2000, Mapping Land Cover From Remote Sensed Data with a Softened Feedforward Neural Network Classification, Journal of Intelligent and Robatic Systems, Vol.29, No.4, pp.433-44. [35]. Kafi, K.M., Shafri, H.Z.M., Shariff, A.B.M., 2014, An analysis of LULC change detection using remotely sensed data; A Case study of Bauchi City, 7th IGRSM International Remote Sensing & GIS Conference and Exhibition, pp.1-9. [36]. Kyllo, K.P., 2003, NASA Funded Research on Agricultural Remote Sensing, Department of Space Studies, University of North Dakota , USA. [37]. Laosuwan, T., Sangpradit, S., 2012, Urban heat island monitoring and analysis by using integration of satellite data and knowledge based method, International Journal of Development and Sustainability, Vol.1, No.2, pp.99-110. [38]. Legg, C., 1995. Remote Sensing and Geographic Information Systems, John Wiley& Sons, Chichester, 166p. [39]. Lillesand, T.M., Kiefer, R.W., 1994, Remot sensing and image interpretation. (4 th edition) New York, john Willey and Sons. [40]. Mahmud, A., Achide, A.S., 2012, Analysis of Land Use/Land Cover Changes to Monitor Urban Sprawl in Keffi-Nigeria, Environmental Research Journal, 6,pp.129-134. [41]. Rouse, J.W, Haas, R.H., Schell, J.A., Deering, D.W., 1974, Monitoring the vernal Advancement and retrogration (greenwave effect) of natural vegetation, texas A&M university, Greenbelt. [42]. Sabins, F.F., 1997, Remote Sensing: Principles and Interpretation. 3th Ed. New York: W.H. Freeman & Co., 494pp. [43]. Yaseen Taha, M., Tahseen Ali, R., Mohammad Saleh, R., 2012, Monitoring and Evaluating Land Cover Change in The Duhok City, Kurdistan Region- Iraq, by Using Remote Sensing and GIS, International Journal of Engineering Inventions, Vol.1, pp.28-33. [44]. Zare Ernani, M., Gabriels, D., 2006, Detection of land cover changes using landsat MSS, ETM+ sensors in yazd –Ardakan basin, Iran, Proceeding of Agro environ, pp.414-518. [45]. Zha, Y., Gao, J.S., 2003, Use of normalized difference built-up index in automatically mapping urban areas form TM imagery, INT. J. RMOTE SENSING., Vol.24, NO.3, pp.538-594.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,576 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,841 |