پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,525 |
| تعداد مقالات | 70,433 |
| تعداد مشاهده مقاله | 123,981,006 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,105,069 |
بررسی و بازخود محیط طبیعی در توسعه فیزیکی- کالبدی شهر گله دار | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 8، دوره 3، شماره 3، مهر 1394، صفحه 383-405 اصل مقاله (1.27 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2015.55889 | ||
| نویسندگان | ||
| اکبر کیانی1؛ فرضعلی سالاری سردری* 2؛ مهدی نوری3 | ||
| 1دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه زابل | ||
| 2کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور گله‌دار، ایران | ||
| 3کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، شهردار گله‌دار، دانشگاه پیام نور گله‌دار، ایران | ||
| چکیده | ||
| محل استقرار هر سکونتگاه انسانی تحت تأثیر عوامل محیطی به‌ویژه توپوگرافی و مورفولوژی زمین است که سکونتگاه بر مبنای آن محیط و وضعیت شکل گرفته و باعث مکان‌گزینی کاربری اراضی شهری با مورفولوژی خاص شده است. شناخت وضع موجود و مشکلات فعلی شهر و پیش‌بینی تغییرات آتی آن در گرو شناخت این عوامل، نیروها و مکانیزم عمل آنها است. پژوهش حاضر با هدف بررسی محیط طبیعی رودخانه‌های موقت شهری (هیدروژئومورفولوژی) و فرایندهای آن در توسعۀ فیزیکی- کالبدی شهر گله‌دار انجام گرفته است. این بررسی در راستای بهبود و سامان‌دهی فضایی، کالبدی و ساختاری شهر، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات تاریخی، کتابخانه‌ای- اسنادی و بازدیدهای مکرر میدانی در توسعۀ پایدار شهر و رفع تنگناهای توسعۀ شهر صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش با اعمال نگرش سیستمی (محیط مصنوع، هیدرولوژی، ژئومورفولوژی شهر) به‌صورت کمی و با در نظر گرفتن انطباق بین شبکۀ مسیل و حوضۀ آبخیز مصنوعی درون‌شهری با خطوط شبکۀ ارتباطی قدیمی درون شهر (خیابان‌ها و کوچه‌ها) که معابر اصلی و فرعی شهر هم جهت با شیب عمومی آب‌های سطحی به طرف شمال شهر گله‌دار (شیب از جنوب به سمت شمال کاهش می‌یابد) است و موجب «نظمی هدفمند در کالبد و ساختار و بافت شهر در ارتباط با محیط طبیعی» شده است. بر این اساس، با توجه به هسته‌های مختلف شهر در دوره‌های زمانی و انفصال هسته‌ها و همچنین دینامیک توسعۀ فیزیکی شهر گله‌دار، آرایش فضایی محلات (توسعۀ پراکنده) و توسعۀ کالبدی شهر بیانگر تأثیر مستقیم رودخانه‌های موقت شهری در شکل‌گیری، توسعه و ساختار فضایی شهر گله‌دار است. عملکرد متقابل عناصر دو زیرسیستم حوزۀ طبیعی و زیرسیستم انسانی محدودۀ شهر در گذشته همراه با تعادل در زیرسیستم‌‌ها و پویایی هیدروژئومورفولوژی شهر در گذشته و کنترل آن بوده است. ولی در وضعیت فعلی، با توسعۀ شتابان فضای شهری در بستر دو عامل طبیعی ژئومورفولوژی و هیدرولوژی (اقلیم) سیستم به سمت بی‌تعادلی پیش می‌رود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توسعۀ پایدار شهری؛ توسعۀ فیزیکی؛ رودخانه‌های شهری؛ شهر گله‌دار؛ هیدروژئومورفولوژی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the Feedback of Natural Environment in the Development of Galehdar City | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Akbar Kiani1؛ Farazali Salari Sardari2؛ Mahdi Nouri3 | ||
| 1Associate Professor, Department of Geography, University of Zabol, Iran | ||
| 2M.A., Payame Noor University, Galhedar Branch, Iran | ||
| 3M.A., Payame Noor University, Galhedar Branch, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction Location of any human settlement is influenced by environmental factors, especially morphology and topography of the ground on which the settlement is formed. This makes ot necessary to consider the morphology in site selection of urban land application. Identifying the status quo and problems of the city and prediction of its future changes involves recognition of these factors, forces and their mechanism of action. Different centers of the city during various periods and dynamics of physical expansion of Galhedar and the spatial arrangement of the neighborhoods (sprawled expansion) and fabric expansion of the city indicate that temporary urban rivers have a direct effect on the configuration, development and spatial structure of Galhedar. Reciprocal function of the two subsystems including physical basin and human subsystem of the urban area in the past have gone parallel with balance in subsystems and dynamism of hydro geomorphology of the city and its control. However, currently with rapid expansion of urban space with physical geomorphology and hydrology (climate), the system moves toward imbalance. Methodology The aim of this present research is to investigate the physical environment of temporary urban rivers (hydro geomorphology) and its processes and their impact on fabric-physical development of Galhedar city. In order to improve the spatial and fabric structure of the city and use of a descriptive-analytical method based on documents-library resources and several field observations, this research investigates the effects on the sustainable development of the city to eliminate obstacles on the way of its development. Results and Discussion Morphology of Galhedar represents the fabric of the city and the reasons of its configuration, fabric development, continuity and changes in the development trend and planning for the future of the city. In a systemic intra-city investigation, since the city centers are formed in various periods, a different picture of the city is painted in its development, structure and fabric. The historic monument of “Tomb Padu” represents the history and the initial development of Galhedar city (settlement). The early and historic center (the offset point of the settlement/village) is located within the present area of Galhedar city (during Achaemenid to Sasanian periods). Given the present depth and direct linear path of Horu River, it seems that overflow of the river or an earthquake might have caused desolation, displacement and transformation of the early center and formation of the second center (old texture) symmetrically on the west part of Horu River (rebuilding of the city in the Jews neighborhood). Formation of human settlement in Galhedar had slow growth in the stage of connection to the Jews center (second center/old texture) and the third center during Molla Fereydun Khan (middle texture). The new center (Safavid era) was completed after the second center. Several centers have been formed separately and symmetrically from east to west in different eras and the old center is left desolate. Temporary rivers have been effective in site-selection of various centers of the city as well as in physical-spatial distribution and status of centers and their fabric formation. Thus, the location and spatial structure of the city reflects its environmental conditions. Therefore, topographic (location) and geographic conditions (status) as well as fabric changes of the city (the present and future conditions of the city) and physical fabric changes in the city during Islamic Republic era have caused a semi-sprawled and grid-plan pattern in the structure of Galhedar City. Following the environmental conditions (geomorphology), the texture of Galhedar City and its houses are compact in the old section (second and third centers); on the other hand, the new texture is formed based on particular order and geometrical texture of the dominant environmental conditions. In addition to compact and irregular morphology contrast in the old section and disintegrated regular morphology in the newly-built sections of the city, this trend can be seen in the spatial dispersion of the structure and appearance. The most important factor affecting the morphology is its location infrastructure and site. In fact, natural elements have been effective in the structure, texture and formation (development trend) of the city. In terms of urban spatial growth, the morphology (plan) of Galhedar city has followed continuity and sequence. Accordingly, the spatial structure of the city has been based on environmentalism and the historical background of the city has affected the spatial system, disparity of urban areas and the inner system of the city. Therefore, the structure of Galhedar is affected by its physical location and its disintegrated fabric and texture is formed by temporary rivers. Conclusion The particular location of Galhedar city and its morphology (site and urban texture) shows that its location next to a river and in a plain has caused the spatial structure of the city to be based on a “purposeful order in the structure and fabric of the city in connection to the natural environment” and in contrast a “complex irregularity in the fabric and structure of the city texture”. Analysis of the variables of physical environment, artificial environment and their effects on the structure, type, morphology, and the shape of the city (unity of the natural environment and the city) indicated that morphology of the city is based on the natural environment of 3 linear rivers and the form of communicative network inside the city. This is in its old and early sections consistent with the structure of natural environment of the city and its surrounding i.e., similar to the ancillary network and its connection with the main river in watershed. The results have also explained the reciprocal relationship between human-made environment (physical environment and the structure of the city) and the natural environment (rivers of the city) as well as the correlation between the two in terms of time and space in the location of the city. Overflow periods of Ghale and Horu rivers and their discharge have a relationship with settlement expansion in Galhedar city (the hydrologic effects between construction and urban development). The hydrology of the region is effective on the formation of center sites, their deterioration and spatial dispersion. In fact, city centers and consequent urban development of the city indicate the role of hydrology in historical civilizations of the region. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Galhedar City, hydro geomorphology, physical development, rivers of city, Sustainable urban development | ||
| مراجع | ||
|
امیری، مصیب؛ (1384). بررسی آثار دشت‌های پس‌کرانه‌ای خلیج فارس، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فارس، دانشنامۀ فارس. انصاری لاری، احمد؛ نجفی، اسماعیل؛ نوربخش، سیده فاطمه؛ (1390). قابلیت‌ها و محدودیت‌های ژئومورفولوژیکی توسعۀ فیزیکی شهر ایلام، مجلۀ آمایش محیط، شمارۀ 15. رنجبر، محسن؛ رشیدزاده، معصومه؛ (1390). قابلیت‌ها و محدودیت‌های ژئومورفولوژیکی شهرستان اهر و تأثیر آن در پراکنش آبادی‌ها، فصلنامۀ جغرافیای طبیعی، سال چهارم، شمارۀ 14، دانشگاه آزاد اسلامی لار. زمردیان، محمدجعفر؛ (1383). کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی شهری و روستایی، انتشارات پیام نور، چاپ پنجم. سالاری سردری، فرضعلی؛ (1389). ارزیابی قابلیت دسترسی و کاربرد بهینۀ فضاهای عمومی در شهر ساحلی عسلویه، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه زابل. سالاری سردری، فرضعلی؛ بیرانوند، مریم؛ لرستانی، اکبر؛ نوری، مهدی؛ (1392). تحلیل امنیت شهر اسلامی با تأکید بر مدیریت محله‌محوری مساجد (مطالعۀ موردی: شهر گله‌دار)، همایش ملی الگوی معماری و شهرسازی اسلامی- ایرانی مرکز خدمات تخصصی معماری و شهرسازی جهاد دانشگاهی واحد استان قم. شایان، سیاوش؛ پرهیزکار، اکبر؛ سلیمانی شیری، مرتضی؛ (1388). تحلیل امکانات و محدودیت‌های ژئومورفولوژیک در انتخاب محورهای توسعۀ شهری )نمونۀ موردی: شهر داراب(، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 12، شمارۀ 3، دانشگاه تربیت مدرس. شکوئی، حسین؛ (1386). اندیشه‌های نو در فلسفۀ جغرافیا (جلد دوم) فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی، چاپ چهارم، مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی و گیتاشناسی. ----------؛ (1387). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، جلد اول، چاپ یازدهم، انتشارات سمت. شیعه، اسماعیل؛ (1382) مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران. صداقت کیش، جمشید؛ (1388). سفرنامۀ گله‌دار، انتشارات ایلاف، شیراز. عزیزپور، ملکه؛ (1375). توان‌سنجی محیط طبیعی و توسعۀ فیزیکی شهر (الگوی مناسب توسعۀ شهر تبریز)، پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. فردوسی، بهرام؛ (1384). امکان‌سنجی و کاربرد سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری در توسعۀ فیزیکی شهر: نمونۀ موردی شهر سنندج، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. کمانه، عبدالعلی؛ قادری، حیدر؛ دهقان، شهیده؛ (1394). بازخورد اقلیم و ژئومورفولوژی در برنامه‌ریزی توسعۀ شهری )مطالعۀ موردی: کلان‌شهر شیراز(، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شمارۀ 19 ، پاییز 13،.صص 198 – 187. کلانتری، میترا؛ (1385). برنامه‌ریزی توسعۀ پایدار شهر با تأکید بر توسعۀ فیزیکی مورد مطالعه شهر تفرش، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس. مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال‌های متمادی در شهرستان لامرد و مهر. نگارش، حسین؛ (1382). کاربرد ژئومورفولوژی در مکان‌گزینی شهرها و پیامدهای آن، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، سال اول، شمارۀ 2، زاهدان، صص .1-133. یمانی، مجتبی؛ فخری، سیروس؛ (1391). بررسی عوامل مؤثر در تغییرات الگوی رودخانۀ جگین در جلگۀ ساحلی مکران، فصلنامۀ جغرافیا، انجمن علمی جغرافیای ایران، سال دهم، شمارۀ 34. یمانی، مجتبی؛ موغلی، مرضیه؛ کریمی، هادی؛ (1390). فرسایش خندقی و تأثیر آن بر توسعۀ سکونتگاهی در بخش علامرودشت، فصلنامۀ جغرافیای طبیعی، سال چهارم، شمارۀ 12. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,354 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,757 |
||