پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,221,173 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,968,323 |
زبان بصری مَحاجِر در کوفی تزیینی | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 6، دوره 20، شماره 4، دی 1394، صفحه 59-72 اصل مقاله (2.15 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2015.57014 | ||
| نویسندگان | ||
| فرناز معصوم زاده جوزدانی1؛ حسنعلی پورمند* 2؛ محمد خزایی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استاد گروه ارتباط تصویری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| صورتِ بصریِ نوشتار، نه‌تنها مفهومی جدا از عبارتِ نوشتار دارد، بلکه متفاوت با تصویر درک می‌شود. بر این اساس، نخستین بار برای تحلیلِ دست‌نوشته، اصول و نشانه‌های ویژۀ گرافولوژی را مطرح کرده‌اند. به نظر می‌رسد در نخستین تفاسیرِ حروفِ مقطعه نیز از روشی مشابه گرافولوژی استفاده شده است. از این رو، احتمال می‌رود با بهره‌گیری از این تفاسیر و به کمک اصول گرافولوژی، بتوان گوناگونی خط کوفی تزیینی را تحلیل کرد؛ به‌خصوص که در پژوهش‌های پیشین، کمتر به زبان بصری نوشتارِ کوفی اهمیت داده‌اند. در مقالۀ حاضر، انواع مَحاجِر کوفی تزیینی به روش توصیفی، تاریخی و تحلیلی ارزیابی می‌شود تا بخشی از زبان بصری کوفی تزیینی، یعنی حروف روزنه‌دار تا حد امکان بیان شود. بدین منظور، ابتدا بر مبنای توصیف و تحلیلِ فرم و ساختار مَحاجِر در کوفی ابتدایی، امکانِ وجود دو رویکرد «کمال‌گرا» و «وحدت‌گرا» در طراحیِ تزییناتِ مَحاجِر پیش رو نهاده می‌شود. سپس تحت عنوان این دو رویکرد، انواع مَحاجِر تزیینی توصیف و تحلیل شده و خاستگاه تحولات فرمی آن‌ها در تفاسیر تاریخی حروف مقطعه و اندیشه‌ها و تشبیهات حروفی برخاسته از این تفاسیر جست‌وجو می‌شود. در نتیجه، با دستیابی به نشانه‌های نمادین حروف، زبان بصری مَحاجِر کوفی تزیینی تا حدی گشوده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تشبیهات حروفی؛ زبان بصری نوشتار؛ کوفی تزیینی؛ گرافولوژی؛ مَحاجِر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Visual Language of Mahajir (eye Letters) in Decorative Kufic | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Farnaz Masoumzadeh Jouzdani1؛ Hasanali Pourmand2؛ Mohammad Khazaei3 | ||
| چکیده [English] | ||
| The visual form of writing has not only meaning apart from the content of writing but also different language from the language of writing. Based on this claim, graphologists believe that it is possible to recognize writers’ thought through their handwriting. In fact, Graphologists constituted some principles for analyzing handwriting as well as semiotic system for interpreting the visual diversification of letters. It seems that the diversity of art writing in Islamic visual culture originated from such visual perception of handwriting. This visual perception specifically used in the first exegesis of Quranic letters (Muqatta'at) is similar to graphology method. Accordingly, it is supposed that letter forms in decorative Kufic contain visual messages that can be comprehended with the principles of graphology along with symbolic signs in Quranic letters’ exegesis and its interpretation, namely Hurufi thoughts and alphabet similes. Therefore, on the premise of existence of latent visual language in decorative Kufic , the varieties of Mahajir from 10th to late 12th century A.C (4th to late 6th century A.H) are evaluated with descriptive, analytic and historical methods. It is worth mentioning that the visual language of decorative Kufic has not been taken into account in previous research, but the idea of visual language of writing was proposed for the first time by Derrida with the term “Cultural Graphology” in his book titled “of Grammatology”. First, it is necessary to describe and analyze the varieties of Mahajir for explaining the forms and structure of eye letter in primary Kufic in terms of calligraphic principles being in accordance with principles of graphology. Second, analytical methods of graphology are utilized for comparing different letterforms in decorative Kufic with primary ones. As a result, according to the Quranic exegesis and its related thoughts and similes, “Perfectionism” and “Unitarianism” are introduced as two major approaches of letter decoration. Afterwards, our analytical procedure is presented and our data fall beneath these two titles. For this purpose, different letterforms of Mahajir are collected and their visual signs are derived. Moreover, their symbolic signs are inferred from Hurufi thoughts and alphabet similes. In other words, the diversification appearance in Mahajir’s letterforms are investigated descriptively and analytically in order to estimate the origin of letter’s formation from historical exegesis of Quran and its related thoughts and similes. Ultimately, a diagram will be drawn to show how concepts were formed in visual language of decorative Kufic. Actually, this diagram illustrates the connection between the diversification appearance in Mahajir’s letterforms with exegesis of Quranic letters and its related thoughts and similes, depending on graphology method. Altogether, it can be stated that Mahajir of decorative Kufic embodies symbolic visual language. Thus, it is feasible to decrypt encoded messages of this language on the basis of Quranic exegesis of letter and its related thoughts and similes; because those are thesaurus of texts having historical perception of letters beside each symbolic concept of alphabet forms. In addition, the principles of graphology should be considered as a grammar of this visual language. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Decorative Kufic, Letterform, Graphology, Alphabet Similes, Visual Language of Writing | ||
| مراجع | ||
|
قرآن. ابن ندیم، محمدبن اسحق (1346)، الفهرست، ترجمة رضا تجدد، چاپخانه بانک بازرگانی ایران، تهران. ابو نصر سراج، عبد الله بن علی (1382)، اللمع فی التصوف، به‌تصحیح و تنظیم رینولد الین نیکلسون و ترجمة مهدی محبتی، اساطیر، تهران. اخبار حلاج، تصحیح و تشحیه ل. ماسینیون و پ،. کراوس، ترجمه و تعلیق سید حمید طبیبیان، اطلاعات، تهران، 1374. اخبار الحلاج او مناجیات الحلاج و هو من اقدم الاصول الباقیه، لویس ماسینیون و بول کراوس، التکوین، دمشق، 2006. ارزقی، محمدبن عبدالله بن احمد (1368)، اخبار مکه و ما جاء فیها من الاثار، به تصحیح رشدی الصالح ملحس و ترجمة محمود مهدوی دامغانی، چاپ و نشر، بنیاد تهران. بحار الأنوار، محمّد باقر المجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق. بقلی شیرازی، روزبهان بن ابی نصر (1374)، شرح شطحیات (شامل گفتارهای شورانگیز و رمزی صوفیان)، چ 3، مقدمه و تصحیح هانری کوربن، طهوری، تهران. بوشاتو، گابریل (1376) خط و شخصیت، ترجمه و پژوهش احمد یلدا، کتاب‌سرا، تهران. ترجمة تفسیر طبری، 7 ج، نویسنده محمد بن جریر طبری، توس، تهران، 1356. تستری، سهل بن عبدالله (۱۴۲۳ ق.)، تفسیر التستری، دارالکتب العلمیه، بیروت. جامی، نورالدین عبدالرحمان بن احمد (1378) مثنوی هفت اورنگ (ج 1: سلسله‌الذهب، سلامان و ابسال، تحفه‌الاحرار، سبحه‌الابرار)، تحقیق و تصحیح جابلقا داد علیشاه و دیگران، میراث مکتوب؛ مرکز مطالعات ایرانی، تهران. جعفری، قدرت الله (1365)، لام الف (3)، آینده، سال دوازدهم، ش 1-3، صص 65-66. حکمت، نصرالله (1385)، خطوط برجسته انسان شناسی ابن عربی، نامه مفید، ش 53، صص 11-24. حلاج، حسین بن منصور (1386)، مجموعه آثار حلاج (طواسین، کتاب روایت، تفسیر قرآن، کتاب کلمات، تجریات عرفانی و اشعار)، شارح قاسم میرآخوری، شفیعی، تهران. خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی نجار (1368)، دیوان، به‌کوشش ضیاءالدین سجادی، زوار، تهران. دانشنامه ایران، ج 1، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1384. دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت‌نامه، ج 1، 2، 3، 5، 6، 7، 9، 11 و 13، دانشگاه تهران، تهران. دیلمی، علی‌بن محمد (1390)، الف الفت و لام معطوف (عطف الالف المألوف علی اللام المعطوف) نخستین کتاب در باب عشق الهی، ترجمة قاسم انصاری، سایه‌گستر، قزوین. «رسالة فی علم الکتابه»: ثلاث رسائل لأبی حیان التوحیدی، بتحقیقها و نشرها ابراهیم الکیلانی، المعهد الفرنسی بدمشق، دمشق، 1951، صص 47-27. روزنتال، ا. (1371)، رسالة ابوحیان توحیدی در باب خوشنویسی، مشکوه، ش 34، صص 158-196. سجادی، جعفر (1373)، فرهنگ معارف اسلامی، ج 2، کومش، تهران. سراج شیرازی، یعقوب بن حسن (1376)، تحفه‌المحبین (در آیین خوشنویسی و لطایف معنوی آن)، به اشراف محمد تقی دانش‌پژوه، به کوشش کرامت رعنا‌حسینی و ایرج افشار، نشر نقطه، دفتر نشر میراث مکتوب، تهران. سعد الدین حمویه، محمد بن مؤید (1362)، المصباح فی التصوف، تصحیح و تنظیم نجیب مایل هروی، مولی، تهران. عین القضاه، عبد الله بن محمد (1362)، نامه‌های عین القضات همدانی، ج 2، مصحح علی نقی منزوی و عفیف عسیران، منوچهری، تهران. فضائلی، حبیب‌الله (1360)، تعلیم خط، تهران، سروش. قمی، عباس (1380)، سفینه النجاه و مدینه الحکم و الاثار مع تطبیق النصوص الوارده فیها علی بحار الانوار، ج 7، چ 3، اسوه، قم. گنون، رنه (1374)، معانی رمز صلیب (تحقیقی در فن معارف تطبیقی)، ترجمة بابک علیخانی، سروش، تهران. ناجی، زین‌الدین (1968)، مصورالخط العربی، مکتب النهضه، بیروت. ناجی، زین‌الدین (1971)، بدائع الخط العربی، مکتب النهضه، بیروت. نسفی، عزیز الدین بن محمد (1386)، مجموعة رسائل مشهور به کتاب الإنسان الکامل، مقدمه هانری کوربن و ترجمة ضیاء الدین دهشیری، طهوری، تهران. نظامی گنجه‌ای، الیاس بن یوسف (1364)، پنج گنج: خمسه حکیم نظامی گنجوی، ج 3: لیلی و مجنون، به تصحیح بهروز ثروتیان، توس، تهران. هاشمی نژاد، قاسم (1389)، حکایت‌های عرفانی ۲۰۱ گزیده روایی از دفتر معرفت پیشگان، حقیقت، تهران. هجویری غزنوی، علی بن ع‍ث‍مان (1378)، کشف المحجوب، به کوشش ژوکوفسکی، طهوری، تهران. یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله (1380)، معجم البلدان، ج 1، ترجمة علی نقی منزوی، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، تهران. Derrida, Jacques (1997), Of Grammatology, translated by Gayatri Chakravorty Spivak, the Johns Hopkins University Press, Baltimore. Gacek, Adam (2009), Arabic Manuscripts (A Vasemecum for Readers), Brill, Liden / Boston. Hartford, Huntington (1973), You Are What You Write, Collier Books, New York. Hollander, P. Scott (2004), A Complate Self-teaching Guide Handwriting Analysis. 4th edition, Jico Publishing House, Mumbai. McNichol, Andrea (2004), Handwriting Analysis (Putting it to work for you), Contemporary Books, Chicago. Nezos, Renna (1989), Graphology (the Interpretation of Handwrtriting), Rider, London. Pulver, Max (1994), the Symbolism of Graphology, translated by Ian and Monique Stirling, Scriptor books, London. Sara, Dorothy (1969), Handwriting Analysis. Hc Publication Inc, New York. Torbidoni, Lamberto & Livio Zanin (2011), Graphology (Theory and practice), translated by Michael Coultas, Scriptor books, London.
منابع تصویری موزة بروکلین، نیویورک، مشاهده در تاریخ 26 دی 1392، از <http://www.brooklynmuseum.org> مجموعة دیوید، کپنهاگ، مشاهده در تاریخ 10 بهمن 1392، از <http://www.davidmus.dk> موزة فریر، واشینگتن، مشاهده در تاریخ 30 دی 1392، از <http://www.asia.si.edu> موزة متروپولیتن، نیویورک، مشاهده در تاریخ 2 فروردین 1393، از <http://www.metmuseum.org> موزة هنرهای زیبا، بوستون، مشاهده در تاریخ 5 فروردین 1393، از <http://www.mfa.org> موزة ویکتوریا و آلبرت، لندن، مشاهده در تاریخ 14 اسفند 1392، از <http://collections.vam.ac.uk> A collection of Iranian Islamic Art: the 9th throught the 19th century. Tehran: Reza Abbasi Cultural and Arts Center, 1977 Bonhams, Auctions, London, Retrieved 19 January, 2014, from <http://www.Bonhams.com> Christie’s, Auctions, London/ New York/ Paris, Retrieved 19 February, 2014, from <http://www.Christies.com> Deroche, Francois (1992) the Abbasid Tradition (The Nasser D Khalili Collection of Islamic Art), Vol. 1, Azimuth, Oxford. Grube, Ernst J (1976) Islamic Pottery of the eight to the fifteenth century in the Keir collection. Faber & Faber, London. MIT Libraries, Aga Khan Visual Archive, Retrieved 29 February, 2014, from <http://libguides.mit.edu> Sotheby’s, Auctions, London, Retrieved 3 April, 2014, from <http://www.sothebys.com> | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,950 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,194 |
||