سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,578
تعداد مقالات71,069
تعداد مشاهده مقاله125,677,609
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,908,917
یوسفیان, حسن. (1395). ابزارانگاری در علم، راهکاری برای تعارض‌زدایی میان علم و دین. , 13(1), 43-60. doi: 10.22059/jpht.2016.58589
حسن یوسفیان. "ابزارانگاری در علم، راهکاری برای تعارض‌زدایی میان علم و دین". , 13, 1, 1395, 43-60. doi: 10.22059/jpht.2016.58589
یوسفیان, حسن. (1395). 'ابزارانگاری در علم، راهکاری برای تعارض‌زدایی میان علم و دین', , 13(1), pp. 43-60. doi: 10.22059/jpht.2016.58589
یوسفیان, حسن. ابزارانگاری در علم، راهکاری برای تعارض‌زدایی میان علم و دین. , 1395; 13(1): 43-60. doi: 10.22059/jpht.2016.58589

ابزارانگاری در علم، راهکاری برای تعارض‌زدایی میان علم و دین

مجله علمی " فلسفه دین "
مقاله 3، دوره 13، شماره 1، فروردین 1395، صفحه 43-60    اصل مقاله (321.13 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2016.58589
نویسنده
حسن یوسفیان*
دانشیار گروه کلام و فلسفة دین مؤسسة امام خمینی (ره)
چکیده
ابزارانگاری در علم به دیدگاهی اشاره دارد که نظریه‌های علمی را چیزی جز ابزاری برای پیش‌بینی نمی‌داند. برخی رد پای این دیدگاه را در آثار افلاطون و ارسطو جست‌وجو کرده‌اند؛ اما غالباً پیشگامان این نظریه را کشیشانی می‌دانند که برای دفاع از آموزه‌های دینی، به اندیشة فرضیه‌انگاری گزاره‌های علمی روی آوردند. جرج بارکلی و پی‌یر دوهم را می‌توان از مدافعان این دیدگاه به‌شمار آورد. بیشتر ابزارانگاران جدید تنها در واژه‌های نظری (ترم‌های تئوریک) این رویکرد را برمی‌گزینند و قانون‌های علمی را ابزاری نمی‌دانند. ابزارانگاری با بسیاری دیگر از مکاتب علمی فلسفی (مانند پوزیتیویسم، قراردادگرایی، پراگماتیسم و مکتب تحلیل ‌زبانی) پیوند نزدیکی دارد و میان آنها دادوستد‌هایی برقرار است. برخی با تمسک به این نظریه، تعارض ظاهری میان علم و دین را به این‌گونه بر طرف می‌کنند که گزاره‌های علمی (برخلاف آموزه‌های دینی) اساساً از واقعیتی حکایت نمی‌کنند.
 
 
کلیدواژه‌ها
ابزارانگاری؛ ترم‌های تئوریک؛ تعارض علم و دین
عنوان مقاله [English]
Instrumentalism in the science, as a way of resolving the conflict between religion and science
نویسندگان [English]
Hasan Usofian
Associate professor, theology & philosophy of religion Department, Imam Khomeini Institute
چکیده [English]
Instrumentalism (in the science) refers to a view that considers scientific theories as nothing more than instruments for prediction. Sometimes the traces of this attitude have been searched in the writings of Plato and Aristotle; but mostly the pioneers of the theory have been thought to be the priests who regarded the scientific propositions as mere hypothesis, in order to defend religious doctrines. George Berkeley and Pierre Duhem, among others, can be accounted the defenders of this view. Most of the new instrumentalists choose this approach only in theoretical terms; they do not regard scientific laws as instrumental. Instrumentalism has close relationship with many other scientific schools of philosophy (like positivism, conventionalism, pragmatism, and linguistic analysis school) and they have bargain with each other. Some people resorting to this theory, resolve the apparent conflict between science and religion by saying that the scientific propositions (as opposed to religious doctrines) represent no reality at all.
 
 
 
کلیدواژه‌ها [English]
Instrumentalism, Religion-science conflict, Theoretical terms
مراجع

 

الف) فارسی

  1. باربور، ایان (1362). علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  2. بارکلی، جرج (1375). رساله در اصول علم انسانی و سه گفت‌وشنود، ترجمة منوچهر بزرگمهر، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  3. پوپر، کارل ریموند (1368). حدس‌ها و ابطال‌ها، ترجمة احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، دوم.
  4. پوپر، کارل ریموند (1370). منطق اکتشاف علمی، ترجمة احمد آرام، تهران، انتشارات سروش.
  5. پوپر، کارل ریموند (1372). واقعیگری و هدف علم، ترجمة احمد آرام، تهران، انتشارات سروش.
  6. جیمز، ویلیام (1370). پراگماتیسم، ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  7. سروش، عبدالکریم (1375). علم چیست، فلسفه چیست؟، تهران، انتشارات صراط، دوازدهم.
  8. سروش، عبدالکریم (1379). درس‌هایی در فلسفة علم‌الاجتماع، تهران، نشر نی، سوم.
  9. سروش، عبدالکریم (بی‌تا). علم و دین (جزوة درسی).
  10. علیزمانی، امیر عباس (1377). دین و علوم تجربی ـ تعارض‌ها و راه‌حل‌ها، بی‌جا، مجمع گروه‌های معارف اسلامی.

11. کاپلستون، فردریک (1370). تاریخ فلسفه، ج 5 (فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم)، ترجمة امیر جلال‌الدین اعلم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، دوم.

  1. کارناپ، رودلف (1373). مقدمه‌ای بر فلسفة علم، ترجمة یوسف عفیفی، تهران، انتشارات نیلوفر، دوم.
  2. کوستلر، آرتور (1361). خوابگردها، ترجمة منوچهر روحانی، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، دوم.
  3. گلشنی، مهدی (1369). دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر، تهران، امیرکبیر.
  4. ملکیان، مصطفی (1377). تاریخ فلسفة غرب، قم،‌ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.

16. هسه، ماری (1372). «قانون‌ها و تئوری‌ها» در: علم‌شناسی فلسفی (ترجمة عبدالکریم سروش، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی): 15 - 39.

ب) عربی

  1. الایجی، القاضی عضدالدین عبدالرحمان‌بن احمد (بی‌تا). المواقف فی علم الکلام، بیروت، عالم الکتب.
    1. Alexander, Peter (1972), "Conventionalism" in: Paul Edwards (ed.), The Encyclopedia of Philosophy (New York & London: Macmillan) V. 2, pp 216 - 219.
    2. Barbour, Ian (1990), Religion in an Age of Science, New York: HarperCollins Publishers.
    3. Berkeley, George (1993), Philosophical Works, edited by Michael Ayers, London: Everyman.
    4. Bunnin, Nicholas & Jiyuan Yu (2004), The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, Oxford: Blackwell Publishing.
    5. Bynum, William & others (1988), Dictionary of the History of Science, Hong Kong: Macmillan Press.
    6. Duhem, Pierre (1969), To Save the Phenomena - an Essay on the Idea of Physical Theory from Plato to Galileo, translated by Edmund Doland and Chaninah Maschler, Chicago: University of Chicago Press.
    7. Duhem, Pierre (1991), The Aim and Structure of Physical Theory, translated by Philip Wiener, New Jersey: Princeton University Press.
    8. Godfrey-Smith, Peter (2003), Theory and Reality - an Introduction to the Philosophy of Science, Chicago and London: The University of Chicago Press.
    9. Hacking, Ian (1994), Representing and Intervening - Introductory topics in the Philosophy of Natural Science, Cambridge: Cambridge University Press.
    10. Harré, Rom (1992), The philosophies of science, Oxford & New York: Oxford University Press.
    11. Hughes, M. (2001), "Berkeley" in: W. H. Newton-smith (ed.), A Companion to the Philosophy of Science (Oxford: Blackwell Publishers), pp 12 - 15.
    12. Kukla, André (1998), Studies in Scientific Realism, New York & Oxford: Oxford University Press.
    13. Lakatos, Imre (1993), The Methodology of Scientific Research Programmes, Cambridge: Cambridge University Press.
    14. Misak, Cheryl (2001), "Peirce" in: W. H. Newton-smith (ed.), A Companion to the Philosophy of Science (Oxford: Blackwell Publishers), pp 335 - 339.
    15. Papineau, David (2003), "Philosophy of Science" in: Nicholas Bunnin and E. P. Tsui-James (eds.), The Blackwell Companion to Philosophy (Oxford: Blackwell Publishing, 2nd Edition) pp 276 - 316.
    16. Psillos, Stathis (1999), Scientific Realism - How science tracks truth, London and New York: Routledge.
    17. Psillos, Stathis (2009), Knowing the Structure of Nature - Essays on Realism and Explanation, London: Palgrave Macmillan.
    18. Rescher, Nicholas (2010), Reality and Its Appearance, New York & London: Continuum International Publishing Group.
    19. Scheffler, Israel (2009), Worlds Of Truth - A Philosophy of Knowledge, Oxford: Wiley-Blackwell.

ج) انگلیسی

Stanford, P. Kyle (2006), Exceeding Our Grasp: Science, History, and the Problem of Unconceived Alternatives, Oxford: Oxford University Press

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,554
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 706





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب