پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,090,173 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,193,870 |
بررسی ارتباط شاخص‌های عینی و ذهنی کیفیت زندگی با کیفیت دسترسی به خدمات شهری (مطالعۀ موردی: نواحی بافت فرسودۀ شهر زاهدان) | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 10، دوره 4، شماره 3، مهر 1395، صفحه 473-494 اصل مقاله (1.26 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2016.60644 | ||
| نویسندگان | ||
| علی حاجی نژاد* 1؛ حمیدرضا رخشانی نسب2؛ طیبه سرگلزایی جوان3 | ||
| 1دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گیلان | ||
| 2استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
| 3کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شاخص‌های خدمات شهری بر کیفیت زندگی شهروندان در بافت فرسودۀ شهر زاهدان انجام گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش شهروندان بالای 18 سال در بافت فرسودۀ شهر زاهدان است. روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای خوشه‌ای است و با استفاده از فرمول کوکران 390 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. اطلاعات با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامه‌ای استاندارد و محقق‌ساخته به‌دست آمده است که پایایی آن با آلفای کرونباخ (94/0=α) تأیید شد. برای آزمون فرضیه‌ها و تحلیل داده‌ها از آماره‌های توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. همچنین برای وزن‌دهی داده‌ها از روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و برای تحلیل دسترسی‌ها از تحلیل شبکه‌ای و تابع فازی استفاده گردیده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد کهشهر زاهدانازلحاظارائۀخدماتشهریبه شهروندانخودچندانموفقعملنکردهاست زیرا بیشترنواحی بافت فرسوده میانگین‌های کمتر از حد متوسط دارند. میانگین رضایتمندی ساکنان از کیفیت زندگی بر اساس شاخص‌های دسترسی به خدمات شهری (41/2) و میانگین رضایتمندی از شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی (38/2) است که این مورد نارضایتی افراد ساکن در این نواحی را در پی داشته است. همچنین مقایسۀ شاخص‌های عینی و ذهنی دسترسی به خدمات شهری نشان می‌دهد که امتیاز نهایی شاخص‌های عینی (11/0) بیشتر از امتیاز نهایی شاخص‌های ذهنی (07/0) کیفیت زندگی در بافت فرسودۀ شهر زاهدان است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بافت فرسوده؛ خدمات شهری؛ شهر زاهدان؛ عدالت اجتماعی؛ کیفیت زندگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigation on the relationship between objective and subjective indices of quality of life and quality of access to urban services (Case study: Distressed area of Zahedan City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Hajinejad1؛ Hamid Reza Rakhshaninasab2؛ Tayyebeh Sargolzaaei Javan3 | ||
| 1Associate Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Gilan, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Sistan and Balouchestan, Iran | ||
| 3M.A. in Geography and Urban Planning, University of Sistan and Balouchestan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction In the past half century, cities due to increase in urbanization, which nowadays is considered as one of the most important aspects of global changes, have provided grounds for expansive urban development and created a lot of changes in land use from local to global scales. These changes were in such a way that following increase in population of the cities and rapid expansion, urban areas are faced with considerable challenges in terms of physical and environmental deterioration, social exclusion, insecurity, unemployment, housing shortage and traffic problems. All these issues reduce quality of life in the cities. Although urbanization is an important index of welfare and social and economic development, its rapid expansion can reduce per capita of urban services and socioeconomic facilities. This in return will manifest itself in the form of life quality reduction in different aspects of urban life. Therefore, nowadays, we emphasize upon solving urban challenges, problems of distribution of urban utilities, social justice, well-being, and consequently citizens quality of life. Consequently, life quality studies can help us identify problematic areas, reasons for public dissatisfaction, citizen priorities in life, the impact of social and population factors on life quality, and monitoring and evaluation of the efficiency of policies and strategies of life quality. Therefore, the aim of the present study is to investigate the effects of urban services and their impacts on life quality in distressed areas of Zahedan City based on cultural-religious, healthcare, service-welfare, and urban facilities and utilities dimensions as the indices of available urban services in these areas. Methodology The research method is descriptive-analytical. In the present study, to obtain the required data, the field study was employed via developing and distributing questionnaires based on the indices of urban services in each of the studied areas. The sample size included 384 individuals of residents of distressed areas of Zahedan City based on the Cochran formula. To access more complete results, the sample size increased to 390 individuals and questionnaires were distributed in terms of the number of population in each 8 areas. Then, using the SPSS software and employing Pearson correlation coefficient, GIS, and fuzzy functions, the data were analyzed. Results and Discussion Findings of the present study indicate that Zahedan City has not been significantly successful in providing urban services for its citizens because most of its distressed areas have average scores lower than the moderate level. In this study, index of access to services was evaluated using 4 major indices (cultural-religious, service-welfare, healthcare and facilities and equipment) which are comprised of 29 sub-indices. The mean score of resident satisfaction with life quality is based on the indices of access to urban services. The index value was 2.44 which is lower than average. Among these variables, satisfaction with access to exceptional education centers, world tourism and hospitality, libraries, green spaces and secondary schools have scores of 1.08, 1.39, 1.53, 1.95, and 1.99, respectively. Satisfaction with sewage disposal system, surface water collection ducts, and neighborhood cleanliness have scores of 1.72, 1.79 and 1.95, respectively, as the worst status. Satisfaction values with access to bus stations and access to mosques have scores of 3.56 and 3.68, respectively, as the best status. These values are according to the surveys in distressed areas. Therefore, we may state that satisfaction with quality of access in the distressed areas of Zahedan is not very good. In addition, a comparison between the subjective and objective indices of access to urban services indicates that the final score of subjective indices is calculated based on 17 indices including distance to nursery school, primary school, secondary school, high school and exceptional education centers, tourism and hospitality centers, neighborhood services such as retail shops, desalination stations, post offices, cultural-religious centers (library and mosque), transportation centers such as tax and bus stations, healthcare centers such as hospitals, clinics and sport facilities. The value of the indices is 0.11 and higher than the final score of objective indices (0.07) measured based on 29 indices (satisfaction with access to library, nursery school, primary school, secondary school, high school, exceptional education, mosques, drugstores, healthcare centers, clinics, satisfaction with neighborhood cleanliness, water quality, blackouts, neighborhood lighting, post offices, surface water collection ducts, waste collection, fire stations, storehouses, repair shops, green spaces, sport centers, world tourism and hospitality, retail shops, desalination stations, sewage disposal, access to communication networks, taxi and bus stations). Findings indicate that in some cases, there are differences among what residents perceive from their place of residence and what the results of objective assessment of the environment indicate. One of the reasons for the mean differences between objective and subjective indices in the distressed areas of Zahedan is that most of the urban services are located in Zahedan District 4 which is the central part of the city where most objective services are located. Most distressed areas are located in the northern part of Zahedan. Therefore, citizens are not very well satisfied with the access they have to services in their own neighborhoods and this accounts for the difference between objective and subjective indices in the distressed areas. In addition, using Pearson correlation test, the relationship between cultural-religious, healthcare, service-welfare and facility indices and quality of life was evaluated. Results indicate a significantly positive relationship between all urban service parameters and quality of life in the distressed areas of Zahedan. Conclusion Regarding the fact that distressed areas of Zahedan City are divided into 8 areas, and most of the areas are located at suburbs of the city, they suffer from the lack of services and access to a lot of urban services. Among these 8 areas, Area 4 is considered as the best due to its location at the center of the city in terms of indices of the subjective life quality with mean scores as 3.59 and Area 8 with mean score of 2.06 is the worst area. In terms of objective indices of life quality, Area 4 with mean scores of 4.44 is the best area and Area 6 with mean score of 2.75 is the worst area. Since the degree of life quality in distressed areas of Zahedan is not indicated to be at favorable levels, therefore, strategies should be devised to inject urban services among these areas to improve life quality of residents in these areas. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| distressed areas, Life Quality, Social Justice, urban services, Zahedan City | ||
| مراجع | ||
|
1. ابراهیمزاده، عیسی؛ بریمانی، فریبرز؛ نصیری، یوسف؛ (1383). حاشیه‌نشینی؛ ناهنجاری‌های شهری و راهکارهای تعدیل آن (موردشناسی: کریم‌آباد زاهدان)، مجلۀ جغرافیا و توسعه، صص 149 – 121. 2. بحیرایی، میثم؛ (1392). بررسی عملکرد مدیریت شهری در بهبود کیفیت محیط زندگی شهروندان با تأکید بر فضای سبز (مطالعۀ موردی: شهر دهدشت)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما زهره هادیانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان. 3. پوراحمد، احمد؛ خلیجی، محمدعلی؛ (1393). قابلیت‌سنجی تحلیل خدمات شهری با استفاده از تکنیک VIKOR (مطالعۀ موردی: شهر بناب)، مجلۀ علمی - پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال 4، شمارۀ 2، پیاپی 13، صص 16 - 1 4. تیربند، مجید؛ اذانی، مهری؛ (1390). توزیع امکانات و خدمات شهری بر اساس عدالت اجتماعی، مورد مطالعه: شهر یاسوج، فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، سال 23، شمارۀ 2، صص 138 – 109. 5. حاتمی‌نژاد، حسین؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ محمدپورجابری، مرتضی؛ (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری (مورد مطالعه: شهر اسفراین)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 40، صص 85 – 71. 6. حاتمی‌نژاد، حسین؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ بهارلو، ایمان؛ ابراهیم‌پور، احد؛ حاتمی‌نژاد، حجت؛ (1391). شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای (مطالعۀ موردی: محله‌های قدیمی شهر میاندوآب)،پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 80، صص 63 – 41. 7. حکمت‌نیا، حسن؛ گیوه‌چی، سعید؛ حیدری‌نوشهر، نیر؛ حیدری‌نوشهر، مهری؛ (1390). تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری با استفاده از روش استانداردسازی داده‌ها، تاکسونومی عددی و مدل ضریب ویژگی (مطالعۀ موردی: شهر اردکان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 77، صص 179 – 165. 8. درویش، آزاده؛ کلته، ابراهیم؛ (1392). سطح‌بندی محلات شهری بر اساس برخورداری از خدمات شهری (نمونۀ موردی: شهر نوشهر)، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعۀ پایدار، تهران، صص 15 – 1. 9. رستمی، مسلم؛ شاعلی، جعفر؛ (1388). تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه، فصلنامۀ علمی - پژوهشی چشم‌انداز جغرافیایی، سال 4، شمارۀ 9، صص 59 - 27. 10. شماعی، علی؛ عظیمی، آزاده؛ فرجی‌ملائی، امین؛ هاتفی، مریم؛ (1391). تحلیل نابرابری شاخص‌های کیفیت زندگی در سطح محلات شهر بابلسر، حغرافیا (فصلنامۀ علمی - پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال 10، شمارۀ 23، صص 280 - 253. 11. فلاحی‌یارولی، اسدعلی؛ (1390). بررسی کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: بخش کاکاوند، شهرستان دلفان)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران. 12. فرجی‌ملائی، امین؛ (1389). تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری و برنامه‌ریزی برای بهبود آن، موردی: شهر بابلسر، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران. 13. قربانی، زینب؛ خاکپور، براتعلی؛ مافی، عزت‌اله؛ (1392). تحلیل توزیع فضایی کیفیت زندگی در محله‌های شهر چالوس، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 4، شمارۀ 13، صص 18 – 1. 14. مرادی، مهدیه؛ (1392). سنجش میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی، مطالعۀ موردی (دهستان کوه خواجه شهرستان هامون)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان. 15. مهندسین مشاور شهر و خانه؛ (1385). طرح جامع شهر زاهدان، مرحلۀ اول، شناخت و بررسی شهر و تجزیه و تحلیل طرح، شمارۀ 2. 16. وظیفه‌دوست، حسین؛ امینی، مهدی؛ (1388). بررسی میزان اهمیت شاخص‌های کیفیت زندگی شهری تهران از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری، فصلنامۀ مطالعات مدیریت شهری، سال 1، شمارۀ 3، صص 18 - 1. 17. Costanza, R(2007). Quality Of Life: An Approach Integration Opportunities, Human Needs, and Subjective Well-Being, Economics, No 61. 267-276.
18. Deniz, A. (2012). Measuring the satisfaction of citizens for the services given by the municipality: the case of Kirsehir municipality. Procedia Social and Behavioral Sciences,62(24) , 555-560.
19. Ferriss, A.L. (2010) Approaches researches to improviny the qulity of life. How to enhance the quality of life. Social india cators research series.
20. Fassio.O.Rollero ch. Piecoli. N (2012) Health, quality of life and population, pensity, a preliminary study contextualized. Quality of life. Social indicators Research published online first..
21. Havasi, V. (2001) Financial siluation and its consrquenees on the quality of liffein the ecountries. Social indicators research. Published on line firsi 03 august.
22. Jayapalan .N (2002). Urban sociology. Atlantic publishers and distribators, New dehli.
23. Leen, Y.J(2008): Subjective quality of life Measurement in Taipei, Building and environment
24. Sinha.R,(2007) Ecology and quality of life in urban slums. Concept publishing company india.
25. Senlier. N.yeldiz.R.Aktas. ED(2009), Aperception survey for the evaluation of urban quality of lifein Kocaeli and comparison of the life satis faction with the europan citis. Social indicators Research vol 94 pp 213-226.
26. sattos . L. and . Martins ,(2007) Monitoring urban quality of life . The porto experience . social Indicators Research , 425.
27. Sun c. (2010). A performance evaluation model by integrating fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods. Expert Systems with Applications, 37(12) , 7745-7754. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,723 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,349 |
||