پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,696 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,006,765 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,688,215 |
بررسی تغییرات فرهنگی دامنههای غربی الوند از دورۀ مسوسنگ تا پایان عصر آهن بر اساس نتایج بررسی باستانشناختی دشت میان‌کوهی تویسرکان | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 12، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 14، اسفند 1395، صفحه 209-227 اصل مقاله (1.62 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2017.61779 | ||
| نویسندگان | ||
| ﺭﺿﺎ ﻧﻆﺮﻱ اﺭﺷﺪ* 1؛ خلیل الله بیک محمدی2 | ||
| 1استادیار ﺩاﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﺯاﺩ اﺳﻼﻣﻲ ﻭاﺣﺪ ﻫﻤﺪاﻥ | ||
| 2دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| چکیده | ||
| بررسی و شناسایی باستانشناختی به روش‌های گسترده یا فشرده، از رایجترین روش‌های کاربردی برای شناخت آثار، تغییرات فرهنگی و زیست‌بوم فرهنگی است؛ بررسی و شناسایی دشت‌ها، دره‌ها و مناطق مختلف، قطعاً نتایجی را دربر دارند که در کنار یکدیگر می‌تواند اطلاعات جامع و کاملی از چگونگی حضور و برهمکنش جوامع باستانی ارائه دهد. دشت‌های دامنههای مختلف رشتهکوه الوند و به‌طور اخص، دشت مرتفع میان‌کوهی تویسرکان از جمله مهمترین مناطق شرق زاگرس مرکزی است که همواره موردتوجه جوامع مختلف انسانی بوده و از پتانسیل بالایی جهت مکان‌گزینی زیستگاه‌ها و استقرارگاه‌های جوامع اولیه برخوردار بوده است. در زمستان 1391، در راستای اجرای طرح پژوهشی «بررسی، شناسایی، مستندسازی تکمیلی و ثبت آثار باستانی شهرستان تویسرکان»، با هدف شناسایی و ثبت محوطه‌های باستانی و آثار تاریخی واجد شرایط، این منطقه بهصورت فشرده (پیمایشی) مورد بررسی باستانشناختی قرار گرفت. برآیند عملیات بررسی، شناسایی 44 محوطه از دوران مسوسنگ تا ادوار متأخر اسلامی بود. در این میان، از 3 محوطه آثار دورۀ مسوسنگ، در 4 محوطه آثار دورۀ مفرغ و تنها از 2 محوطه آثار عصر آهن شناسایی شد. دورۀ مسوسنگ این منطقه با سفال‌های شاخص نوع دالما، ظروف پایه‌دار منقوش موسوم به BOB؛ عصر مفرغ با سفال یانیقی و عصر آهن نیز با سفال‌های نوع نخودی و خاکستری مورد مطالعه قرار می‌گیرند. پژوهش پیش‌ِرو به مطالعه و تحلیل الگوی پراکنش و توزیع مکانی استقرارهای انسانی در دوره‌های مس‌سنگی تا آهن، برآورد سلسلهمراتب مکان‌های باستانی و ارتباط فضایی آنها در کرانۀ غربی رشتهکوه الوند با یکدیگر و مناطق فرهنگی همجوار می‌پردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بررسی باستانشناختی؛ تویسرکان؛ مسوسنگ؛ مفرغ؛ آهن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the Cultural Evolutions in Western Hinterlands of Alvand From Chalcolithic period to the End of Iron Age (Based on an archeological survey in Tuyserkan intermountain plain) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Nazari Arshad1؛ Khalilollah Beik Mohammadi2 | ||
| 1Assiatant Professor, Islamic Azad University of Hamedan, Hamedan | ||
| 2Ph. D Student, Department of Archaeology, Mohageg Ardebili University, Ardebil | ||
| چکیده [English] | ||
| Extensive or intensive methods in archeological surveys are amongst the most common practical techniques in identifying phenomena, cultural changes and cultural ecosystem. Studying and identifying plains, valleys and different regions would definitely have many results which can ultimately lead to a comprehensive database about ancient societies and their interactions. Different plains on the slopes of Alvand, a subrange of the Zagros Mountains in western Iran, including Tuyserkan plain in eastern central Zagros have always been the center of human societies with high potentials as settlements for primary societies. Regarding the research project of “investigating, identifying, complementary documenting and registering the ancient sits of Tuyserkan County” this region was intensively surveyed during the winter of 2012 and archeological studies were conducted with the aim of recognizing and registering illegible historical and ancient sites. On the basis of this survey 44 sites from chalcolithic to recent Islamic periods were identified, including 3 chalcolithic sites, 4 Bronze Age sites and only 2 Iron Age sites. Dalma ceramics and painted stemware known as BOB are the featured ceramics of chalcolithic period in this region, while Bronze Age is featured with Yaniq ceramics and Iron Age with buff ware and gray ware ceramics. The present study aims in studying and analyzing the expansion pattern and spatial distribution of human settlements in this area from chalcolithic to Iron Age and estimating the archaeological hierarchy of these sites and their spatial relations on western side of Alvand mountain range among themselves and with their adjacent cultural areas. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Archeological Survey, Tuyserkan, chalcolithic, Bronze Age, Iron Age | ||
| مراجع | ||
|
آقامحمدی، مهدی و حسین شرفی (1390)، تحلیل بر پراکندگی جغرافیایی ایلات و عشایر استان همدان، با مقدمۀ عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری، چاپ اول، تهران، قومس. ایوکی (رحمانی)، اسماعیل (1377)، «گزارش مقدماتی بررسی و شناسایی باستانشناختی شهرستان بهار»، آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، (منتشرنشده). بختیاری، ذبیحالله (1388)، «گزارش بررسی و ثبت آثار شهرستان ملایر، بخش سامن»، آرشیو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان همدان، ج 1و2، (منتشر نشده). بلمکی، بهزاد (1392)، «گاهنگاری نسبی دشت همدان (پسکرانه‌های شمالی کوه الوند) از هزارۀ پنجم تا دوران میانی هزارة سوم پیش از میلاد»، مجموعه مقالات باستانشناسی و تاریخ همدان به مناسبت یکصدمین سالگرد کاوش در همدان، به کوشش علی هژبری، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، چ اول، صص 31- 17. ــــــــــــ (1393)، «نگاهی به تحولات فرهنگی دشت نهاوند و معرفی محوطه‌های شاخص آن در دوران مس‌سنگی»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی نهاوند (در پاسداشت مهدی رهبر)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، صص 110-91. بلمکی، بهزاد و عباس مترجم (1388)، «گزارش مقدماتی بررسی و شناسایی باستان شناختی شهرستان بهار»، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان (منتشر نشده). بیکمحمدی، خلیل‌الله؛ محسن جانجان؛ نسرین بیکمحمدی و حمید کرمی (1393)،«اشاعۀ فرهنگ یانیق در بخش زند-ملایر»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی ملایر (در پاسداشت مهندس ابراهیم حیدری)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، صص 252-233. تاجبخش، رویا و بهزاد بلمکی (1393)، «تحلیل الگوهای استقراری و حوضۀ گیرش محوطه‌های عصر مس‌سنگی واقع در اطراف الوند در ارتباط با تشابهات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای»، مطالعات باستانشناسی، دانشگاه تهران، دورة 6، شمارة 1، بهار و تابستان، صص 1-19. جانجان، محسن (1391)، گزارش بررسی و ثبت آثار شهرستان ملایر بخش زند و مرکزی، آرشیو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان همدان، ج1و2 (منتشر نشده). جانجان، محسن؛ خلیل‌الله بیکمحمدی و نسرین بیکمحمدی (1393)، «بررسی تغییرات فرهنگی و زیست محیطی از دورۀ مسوسنگ تا پایان عصر آهن مبتنی‌بر الگوهای استقراری (بر پایۀ بررسی باستانشناختی در بخش زند – ملایر)»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی ملایر (در پاسداشت مهندس ابراهیم حیدری)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، صص 232-215. خاکسار، علی و اسماعیل همتی (1393)، «نگاهی به کاوش‌های باستانشناختی تپه گوراب ملایر»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی ملایر (در پاسداشت مهندس ابراهیم حیدری)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، صص 214-199. خاکسار، علی؛ اسماعیل همتی و آصف نوروزی (1393)، «بررسی فرهنگ یانیق در زاگرس مرکزی بر اساس کاوش لایهنگاری در تپۀ گوراب ملایر»، پژوهش‌های باستانشناسی ایران، ش 7، دوره چهارم، پاییز و زمستان، 47-66. رضوانی، حسن (1386)، «کاوش نجات بخشی پاتپه، فصل دوم»، بایگانی پژوهشکدۀ باستانشناسی (منتشرنشده). سالنامۀ آماری استان همدان (1384)، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان. سراقی، نعمت؛ خدیجه سلطانی و مسلم جعفری‌زاده دهاقانی (1392)، «نویافته‌های عصر مفرغ و آهن دشت نهاوند»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی نهاوند (در پاسداشت مهدی رهبر)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، 193-179. سعیدی‌هرسینی، محمدرضا؛ احمد چایچی و حسن طلایی (1387)، «گزارش مقدماتی بررسی استقرارهای عصر مفرغ دشت نهاوند (سرچشمة گاماسیاب)». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ 57، ش 2- 180،صص 47-65. سعیدی‌هرسینی، محمدرضا (1385)، «بررسی و تحلیل داده‌های باستانشناختی حوضة رودخانة گاماسیاب در دوران مس‌سنگی»، پایاننامه دورۀ دکتری باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، تهران، (منتشر نشده). علیزاده، عباس (1373)، «اهمیت و شناخت روش‌های بررسی در باستانشناسی»، باستانشناسی و تاریخ، سال نهم، ش اول، پاییز و زمستان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 2-9. ـــــــــــــ (1382)، الگوهای استقرار و فرهنگ‌های پیش از تاریخ دشت شوشان، ترجمه لیلا پاپلی یزدی و عمران گاراژیان، پژوهشکدۀ باستانشناسی. کارگر، بهمن (1369)، «گزارش بررسی و گمانهزنی در همدان»، آرشیو میراث فرهنگی استان همدان (منتشر نشده). مترجم، عباس (1390)، «نشانه‌هایی از یک مهاجرت قومی به شمال غرب و غرب ایران در هزارۀ سوم ق.م. در پرتو کاوش‌های باستانشناسی»، نامه‌باستان‌شناسی، ش 1، دورۀ اول، پاییز و زمستان، 137 تا 146. مترجم، عباس و طیبه الماسی (1392)، «بررسی تغییرات فرهنگی دشت کنگاور از دورۀ مس‌سنگ تا پایان عصر مفرغ بر اساس مدل‌های استقراری»، پژوهش‌های باستانشناسی ایران، ش 5، دوره سوم، پاییز و زمستان، 51-62. محمدی‌فر، یعقوب و عباس مترجم (1382)، «گزارش بررسی باستانشناسی بخش خزل نهاوند»، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، (منتشر نشده). ــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1382)، «گزارش بررسی باستانشناسی شهرستان تویسرکان»، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، (منتشر نشده). ــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1383)، «بررسی و شناسایی باستانشناسی شهرستان نهاوند»، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، (منتشر نشده). ــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1384)، «بررسی و شناسایی باستانشناسی بخش مرکزی شهرستان همدان»، آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، (منتشر نشده). مقدم، محمد (گل‌محمدی) (1378)، تویسرکان، سیری در اوضاع طبیعی، تاریخی، اقتصادی، و اجتماعی، ج اول، چ دوم، تهران، اقبال. ساعدموچشی، امیر (1392)، «حوضۀ آب‌گیر رودخانه قزل‌اوزن در دورۀ مسوسنگ بر اساس بررسی‌های باستانشناختی شهرستان بیجار»، پژوهش‌های باستانشناسی ایران، سال سوم، ش 5، پاییز و زمستان، 50-25. نظری‌ارشد، رضا (1391)، «گزارش بررسی باستانشناسی تکمیلی شهرستان تویسرکان»، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، (منتشر نشده). نظری‌ارشد، رضا، (1385)، «گزارش بررسی و شناسایی باستانشناختی بخش مرکزی و جوکار شهرستان ملایر»، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان. نوروزی، آصف (1392)، «نهاوند؛ مرکز فرهنگ یانیق در زاگرس‌مرکزی»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی نهاوند (در پاسداشت مهدی رهبر)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، 178-166. ــــــــــــــ (1393)، «بررسی و تحلیل اشکال سفال فرهنگ یانیق، مطالعۀ موردی: تپۀ گوراب ملایر»، مجموعه مقالات همایش باستانشناسی ملایر (در پاسداشت مهندس ابراهیم حیدری)، گردآورنده: علی خاکسار، اسماعیل رحمانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، 274-253. هول، فرانک (1382)، باستانشناسی غرب ایران، ترجمه زهرا باستی، تهران، سمت. یوسفی‌زشک، روح‌الله (1390)، «گزارش لایهنگاری محوطۀ میمنتآباد رباطکریم»، پژوهشکدۀ باستانشناسی (منتشرنشده). Balmaki, B. and Niknami, K.A., 2012. Survey of new discovered of chalcolithic sites in northern hillside of Alvand mountains (Eastern Central Zagros Mountains), Researcher 4(10), 23-28.
Contenau, J. & Ghirshman, R. 1935. Fouilles du Tepe Giyan pre de Nehavand 1931-1932, Libraries Orientalist, Paul Geuthner, Paris.
Henrickson, Robert, 1986. A regional perspective on Godin III cultural development in central western Iran, Iran 24: 1-57.
ـــــــــــــــ, 1987. The Godin III chronology for central western Iran 2600-1400 B.C, Iranica Antiqua, 22: 33-117.
Levine, L.D., 1975. The excavation at Seh Gabi, in: F.Bagherzadeh (ed.), Proceedings of the III rd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, Iranian Center for Archaeological Research Tehran, pp. 31-44.
Swiny, S., 1975. Survey in northwest Iran 1971, East and West, 25: 77-96.
Young T, C., jr., Louis, Levine, 1974. excavations of the Godin project, second program report. Occasional paper, Art and Archaeology, Royal Ontario Museum. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,164 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,621 |
||