پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,123,391 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,508 |
معرفت‌شناسی هزل تعلیمی در آثار سنایی غزنوی | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 9، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 18، اسفند 1395، صفحه 143-160 اصل مقاله (461.11 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2017.61920 | ||
| نویسنده | ||
| نرگس اسکویی* | ||
| استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب | ||
| چکیده | ||
| هزل تعلیمی را می‌توان یکی از مهم‌ترین ارکان ادب تعلیمی فارسی (بهویژه بعد از سنایی) بهشمارآورد. این طنز؛ اغلب روایی، ریشخندزن، تلخ، گاهی خارج از دایرۀ اخلاق، هنجارشکن، تأثیرگذار و در نهایت هدفمند و معناگراست. این پژوهش، ژرف‌ساختِ فکری هزل تعلیمی را در سخن سنایی جستوجو میکند. سنایی مهم‌ترین وظیفۀ آدمی را در جهان کسب معرفت می‌داند. به اعتقاد سنایی، تنها راه رسیدن به این هدف، انقیاد بی‌چونوچرا به تعالیم قرآنی و راهنمایی‌های دینی است، امّا انسان مغرورانه دوست‌تر می‌دارد که این مسیر را با تکیه بر قوای ادراکی خود بپیماید و از آنجا که این حواس برای کسب چنین معرفتی ناکارآمد است، آدمی به خطاهای معرفتی فراوان دچار می‌شود و به بیراهه می‌رود، امّا همچنان توهم معرفت دارد؛ بدینسان، موقعیتی دوگانه و مضحک ایجاد می‌شود. هزل تعلیمی سنایی در مرز باریک بین شناخت و توهمِ شناخت ساخته شده است و هدف اصلی او از ساختن چنین حکایات و تمثیلات طنزآلود، تذکر خطاهای معرفتی آدمی به اوست؛ بنابراین، می‌توان گفت اغلب طنزهای سنایی، مبتنی بر دیدگاه معرفت‌شناختی وی و فلسفۀ اسلامی است و براساس خرده‌گیری‌ها و اعتراضات فراوان او به تکیۀ آدمی بر قوای ادراکی و حواس ناکارآمد خود، برای رسیدن به معرفت و درک حقیقت ساخته شدهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معرفت‌شناسی؛ هزل تعلیمی؛ سنایی؛ قوای ادراکی؛ شناخت؛ توهم شناخت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Epistemology of Satire in the Works of Sanai Ghaznavi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| narges oskoui | ||
| چکیده [English] | ||
| Didactic satire can be considered as an important part of Persian didactic literature, especially after Sanai. This type of humor is often narrative, sarcastic, bitter, sometimes amoral, abnormal, effective and ultimately purposeful and meaningful. The intellectual infrastructure of didactic satire in Sanai's speech has been studied in present paper. Sanai believed in pure obedience to the Qur'anic teachings and religious guidance as the only way leads to this goal, but man is more interested to move arrogantly relying on his perceptual power. Since these senses are inefficient to obtain such knowledge, they result in the Man's misleading, although He still lives in the illusion of knowledge. So a dual and ridiculous status is going to be created. The didactic satire of Sanai was constructed on a narrow border of knowledge and an illusion of knowledge, and his main purpose of creating such humorous anecdotes and analogies was to boast human being his cognitive errors. So, it can be claimed that most of Sanai's satires were based on Islamic philosophy and his epistemological attitudes, and were established on his abundant criticisms and protests to the man's emphasis on his inefficient cognitive senses to achieve a perfect understanding of the truth. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Epistemology, Didactic Satire, Sanai Ghaznavi, Perceptual Power, Knowledge, Illusion of Knowledge | ||
| مراجع | ||
|
آئودی، رابرت (1386)، معرفت‌شناسی، ترجمۀ علی‌اکبر احمدی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. ابنعربی، محی‌الدین (1381) فتوحات، ترجمۀ محمد خواجوی، تهران، مولی. احمدی، جمال و دیگران (1386)، «اندیشۀ کلامی سنایی دربارۀ عرش و استوا»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی کرمان، ش 22، 35- 64. اسداللهی، خدابخش (1386)، «بازتاب اندیشههای کلامی شیعه در آثار سنایی غزنوی»، آینۀ معرفت، ش 11، 83-102. اهلسرمدی، نفیسه (1389)، «مسئلۀ خیال از دیدگاه ابن عربی»، معرفت، سال 19، ش 155، 69-80. پارسانسب، محمد (1388) «از عقل ناصر خسرو تا عقل سنایی»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات کرمان، شمارۀ پیاپی 23، 87- 115. پالک، جان (1382)، مفاهیم بنیادین در معرفت‌شناسی، ترجمۀ محمد حسین‌زاده، قم، زلال کوثر. خاتمی، احمد (1393)، «طنز روایی و کاربرد عرفانی آن در حدیقه»، ادب فارسی، دورۀ 4، ش 1، 33- 59 حسین‌زاده، محمد (1382) پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر، قم، موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی. شاکر، محمد کاظم (1386)، «پژوهشی در معنای ظنّ و جایگاه معرفتی و اخلاقی آن در قرآن»، مقالات و بررسیها، ش 84، 107-125. سعدی، شیخ مصلح‌الدین (1385)، کلیات، محمدعلی فروغی، تهران، هرمس. سنایی، مجدود بن آدم (1390) دیوان، به اهتمام پرویز بابایی، چاپ چهارم، تهران، نگاه. (1387) حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه، تصحیح محمد روشن، چاپ اول، تهران، نگاه. شمس، منصور (1387)، آشنایی با معرفت‌شناسی، تهران، طرح نو. صدر، رویا (1391)، بیست سال با طنز، تهران، هرمس. طغیانی، اسحاق (1391)، «جنبه‌های تعلیمی مثنوی حدیقۀ سنایی»، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، ش 15، 1-24. کاکهرش، فرهاد (1388)، «تأثیر اندیشههای کلامی غزالی بر آرای سنایی»، ادبیّات عرفانی و اسطورهشناختی (زبان و ادبیّات فارسی)، بهار، دورة 5، ش 14،129- 151. محمدزاده، رضا (1391)، «نقش عوامل معنوی در معرفت با تکیۀ بر قوّۀ وهم از نگاه ملاصدرا»، پژوهشنامۀ فلسفۀ دین، سال دهم، ش اوّل، پیاپی 19، 5-22. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,071 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,456 |
||