پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,762 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,144,062 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,905,529 |
رویکردی اجتماعی به مبادی عرفانی نظریه فطرت با تأکید بر اندیشۀ عالمه طباطبایی (ره) و استاد مطهری (ره) | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| مقاله 3، دوره 5، شماره 2، مهر 1394، صفحه 263-288 اصل مقاله (447.5 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2015.62021 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید پارسانیا1؛ عبدالحسین کلانتری1؛ محمدرضا روحانی* 2 | ||
| 1دانشیار | ||
| 2دانشجوی دکتری | ||
| چکیده | ||
| نظریۀ فطرت در اندیشۀ متفکرین مسلمان همواره مورد توجه بوده است؛ در این میان حکمتمتعالیه با توجه به طرح قرآن ـ برهان ـ عرفان، وجوه متفاونی بدان بخشیده است که منجربه استحکام در مفصلبندیِ نظریۀ مذکور شدهاست. در بین حُکمای صدرایی، علامه طباطبائی(ره) و استاد مطهری(ره) نظریۀ فطرت را نه تنها در ثمرات فعلی و فکری، بلکه مبتنی بر ظرفیتهای عرفانی حکمتمتعالیه مورد تحلیل قرار دادند. بدینمعنا فطرت بهلحاظ وجودی یکی از وجوه حقیقت محمدیه(ص) میباشد که خداوند آن را در نفوس جهت تکوین صبغۀ الهی قرار داده است؛ طبق تقریر علامه و مطهری، به‌واسطۀ فطرت، شوق و عشق به کمال مطلق و مطلق کمال در ذات موجودات نهاده شده است. انسان به‌واسطۀ قوۀ ناطقه، بالاترین مرتبه از فطرت را داراست تا حدی که میتواند با فطرت خویش به درجۀ اتحاد با حقیقت محمدیه(ص) نائل شود. از سویدیگر فطرت، نقش وجودی در فعل و فکرِ انسان و جامعه نیز دارد؛ چه اینکه هر کنش انسانی و اجتماعی مقرون به شوق به کمالات میباشد که در حاشیۀ فطرت پا به عرصۀ جهان اجتماعی نهاده و زیست جهان را شکل میدهد. پرسش مقاله این است که علامه و استاد مطهری با توجه به ظرفیتهای نظریِ حکمت متعالیه چگونه نسبت مبادی وجودشناختی فطرت را با ثمرات اجتماعی آن پیوند زده‌اند؟ در این نوشتار از روششناسی بنیادین استفاده شده است؛ بنابراین مبنای نظری نوشتار متکی بر نظریۀ فطرت در حکمت متعالیه و چارچوب روشی آن، مبتنی بر روششناسی اجتهاد متوسط است که در پی یافتن مسیر تحلیلی علامه و استاد مطهری پیرامون سؤال فوق میباشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فطرت؛ مبادی وجودشناختی؛ ادراکات و گرایشات؛ افعال و ملکات؛ عشق و شوق؛ علامه‌طباطبائی؛ مرتضی مطهری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A social approach to the mystical roots of theory of Fetrat with an emphasis on the Allameh Tabatabai’s and Motahhari’s views | ||
| نویسندگان [English] | ||
| hamid parsania1؛ abdolhosein kalantari1؛ mohamadreza rohani2 | ||
| 1دانشگاه تهران | ||
| 2دانشگاه امام صادق | ||
| چکیده [English] | ||
| This paper is aimed to explore the relationship between the capacities of the Transcendent Philosophy and social consequences of the theory of Fetrat from the perspectives of Allameh Tabatabai and Motahhari. Islamic thinkers have consistently paid attention to the theory of Fetrat (innate disposition). Among the Islamic thinker, the Transcendent Philosophy, by suggesting the idea of Quran-argument-mysticism has made an attempt to strengthen the theory of Fetrat. In particular, Allameh Tabatabai and Motahhari analyzed the mentioned theory, in terms of its both practical and theoretical consequence and the capacities of the Transcendent Philosophy. According to these Islamic thinkers, Fetrat is essentially one aspect of the Mohammadi Truth that the Almighty has vested in the human spirits to create divine conduct. According to Tabatabai and Motahhari, it is because of Fetrat that human beings are eagerly and lovingly inclined to absolute perfection. Human being, due to his/her conversation competency has achieved the highest rank of Fetrat, to the extent that based her/his Fetrat is able to reach the degree of being unified with the Mohammadi Truth. On the other hand, Fetrat has a crucial role in the human being’s mind and practice, since every human and social action is oriented towards eagerness to reach perfections and achievements. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Fetrat, actions and habits, Islamic thinkers, perceptions and attitudes, Transcendent Philosophy, Allameh Tabatabaei, Morteza Motahhari | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم - ابن اثیر، مبارک بن محمد (۱۴۲۶)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، قم: دارالتفسیر. - ابن سینا(شیخ الرئیس) (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة. - اخوان الصفا (1412)، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بیروت: الدار الاسلامیة. - آملی لاریجانی، صادق (1384). «علم اصول و فلسفه تحلیلی»، فصلنامه نقد و نظر، شماره 37-38، صص4-25. - پارسانیا، حمید (1390)، روششناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: کتاب فردا. - پارسانیا، حمید (1392)، نظریه و فرهنگ: روششناسی بنیادین تکوین نظریه های علمی،راهبرد فرهنگ، شماره 23 ، صص7-29. - جوادی آملی، عبدالله (1384)، فطرت در قرآن، قم: نشر اسراء. - جوادی آملی، عبدالله (1393)، تحریر رساله الولایه، قم: اسراء . - جوادی آملی، عبدالله (1390). وحی و نبوت در قرآن، قم: اسراء. - خسروپناه، عبدالحسین (1392). تعامل و تقابل نوصدرائیان با جریان‌های فکری، تهران: مؤسسه روزگار نو. - خمینی، روح الله (1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره). - خمینی، روح الله (1380)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی(ره). - دانایی فرد، حسن و حسین بابایی مجرد (1389)، «روششناسی نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی؛ تأملی بر رویکرد دانشمندان اسلامی»، معرفت فلسفی، شماره 29، صص133-165. - راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت: دار القلم. - شاه‌آبادی، محمد علی (1360)، رشحات البحار، تهران: نهضت زنان مسلمان. - شاه‌آبادی، محمد علی (١٣٨۶)، شذرات المعارف، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. - طباطبایی، محمد حسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی. - طباطبایی، محمد حسین (1387الف)، اصول فلسفه رئالیسم، قم: بوستان کتاب. - طباطبایی، محمد حسین (1387ب)، رساله علم در مجموعه رسائل علامه طباطبائی، قم: بوستان کتاب. - طباطبایی، محمد حسین (1388)، رساله توحید در مجموعه رسائل توحیدی، قم: بوستان کتاب. - طباطبایی، محمد حسین (1428الف)، رساله المنامات و النبوات در مجموعه رسائل سبعه، قم: ﻧﺸﺮ ﺑﺎﻗﻴﺎت. - طباطبایی، محمد حسین (1428ب)، رساله فی الاعتباریات در مجموعه رسائل سبعه، قم: ﻧﺸﺮ ﺑﺎﻗﻴﺎت. - فراهیدى، خلیل بن احمد (1410)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت. - محمدزاده، رضا (1383)، «تحلیل فلسفی»، فصلنامۀ پژوهشنامه فلسفه دین، شماره 4، صص67-100. - مصباح یزدى، محمدتقى (1386)، معارف قرآن3(انسان شناسی)، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره). - مطهری، مرتضی (1392ج)، فلسفۀ اخلاق، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1358)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1362)، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1363)، فطرت، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1364)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1370)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی(5)، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1371)، مسئلۀ شناخت، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1372ب)، عل‍ل گ‍رای‍ش به م‍ادی‍گ‍ری: م‍ق‍دم‍هۀ م‍ات‍ری‍ال‍ی‍س‍م در ایران، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1373)، انسان در قرآن، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1387الف)، یادداشتهای استاد مطهری، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1387ب)، اسلام و ن‍ی‍ازه‍ای زم‍ان، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1388)، شرح منظومه، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1392الف)، مجموعه آثار، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1392ب)، ختم نبوت، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1372الف)، جامعه و تاریخ ، تهران: صدرا. - مطهری، مرتضی (1372ج)، سیری در سیرۀ ائمه اطهار، تهران: صدرا. - ملاصدرا (صدر المتألهین) (1354)، المبدأ و المعاد، ترجمۀ جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن فلسفۀ ایران. - ملاصدرا (صدر المتألهین) (1360)، اسرار الآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه. - ملاصدرا (صدر المتألهین) (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسۀ تحقیقات فرهنگى. - ملاصدرا (صدر المتألهین) (1375)، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهین، تصحیح اصفهانى، تهران: انتشارات حکمت. - ملاصدرا (صدر المتألهین) (1381)، کسر الاصنام الجاهلیة، مقدمه و تصحیح جهانگیرى، تهران: بنیاد حکمت صدرا. - ملاصدرا (صدر المتألهین) (1981)، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 697 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 536 |
||