2کارشناس ارشد مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دانشگاه تهران
چکیده
اوکراین بهدلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود بهعنوان محل تلاقی شرق و غرب، ظرفیتهای صنعتی و پیشینة تاریخی در منطقۀ اوراسیا اهمیت زیادی دارد. همین ویژگیهای منحصر به فرد و همچنین بافت قومیتی دو پارة آن، این کشور را به محلی برای برخورد و رقابتهای شرق و غرب تبدیل کرده است. اولین برخورد جدی روسیه و غرب در این کشور در جریان انقلاب نارنجی و در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 2004 رخ داد. اگر در سال 2004 رقابت در حوزة سیاسی سبب رویایی روسیه و غرب در اوکراین شد، 10 سال بعد و این بار بهدلیل یک عامل اقتصادی، دو طرف در برابر یکدیگر قرار گرفتند. این تقابل، شدت و عمق بیشتری داشت و منجر به جدایی بخشی از خاک اوکراین شد. هدف این نوشتار که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، بررسی این بحران و تأثیر آن بر رهنامة نظامی روسیه است. این نوشتار درپی پاسخ به این پرسش است که چه شاخصها و عواملی در بحران اوکراین بر رهنامة نظامی روسیه تأثیر داشته است. برای پاسخ به این پرسش این فرضیه بررسی شده است که تلاش غرب برای نفوذ در اوکراین در قالبهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی – نظامی و ادغام این کشور در ساختارهای غربی سبب افزایش احساس تهدید و ناامنی در روسیه و بهکارگیری رویکرد تهاجمی در رهنامة نظامی آن کشور شده است؛ اما از سویی این رویکرد خصمانه نسبت به غرب کنترل شده است و به رویارویی همهجانبه مانند دوران جنگ سرد منجر نخواهد شد.
1Professor of Regional Studies, University of Tehran
2M.A. in Regional Studies, University of Tehran
چکیده [English]
Ukraine, due to its geopolitical position as a leading meeting place of the East and the West, industrial capacities and historical background, is of great importance in Eurasia. The same unique features as well as its ethnic texture has turned the two parts the country into a place for encounters and East-West rivalry. The first serious clash of Russia and the West in this country was during the Orange Revolution in 2004 when the country’s presidential election took place. If in 2004, politics was a cause for competition between Russia and in Ukraine, 10 years later and this time because of an economic agent the two sides again stood in front of one another. The contrast was far more intense and deep and it led to the separation of a part of the territory of Ukraine. The purpose of this article, using the analytical method, is to investigate the crisis and its impact on the Russian Military Doctrine. The main question of this study is: What Criteria and Factors in the Ukrainian crisis had an Impact on the Russian military doctrine? To answer this question, we examined the hypothesis that the quest of the West for influence in Ukraine in the political economic and military-security and integration of the country into Western structures increased a sense of threat and instability in Russia and the approach has been aggressive in its military doctrine, but on the other hand, it is a controlled hostile approach to the West and it will not lead to a full confrontation like during the Cold War.
کلیدواژهها [English]
Crisis, Military Doctrine, Russia, Ukraine, West
مراجع
الف) فارسی
کرمی، جهانگیر (1383)، «دکترین هستهای روسیه: تحول در آستانه بهکارگیری»، سیاست دفاعی،سال 13، شمارۀ 49، صص 69-49.
کرمی، جهانگیر (1393)، «رهنامۀ نظامی جدید روسیه و انتقام هستهای از ناتو»، ایراس، 14 دی، http://www.iras.ir/fa/doc/note/567/، (تاریخ دسترسی: 20/6/1395).
کولایی، الهه (1384)، افسانۀ انقلابهای رنگی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر.
کولایی، الهه (1392الف)، «تحولات اوکراین تازه آغاز شده است»، آرمان امروز، 11 اسفند، ص 6.
کولایی، الهه (1393)، «ریشههای بحران اوکراین در میزگرد تحلیلی با صاحبنظران»، روزنامۀ اطلاعات، 6 مهر، ص 2.
کولایی، الهه؛ دلفروز محمد تقی و رسول افضلی (1389)، بررسی زمینههای نظری و تاریخی همگرایی و واگرایی در فدراسیون روسیه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
کولایی، الهه و سارا روا (1394)، «عوامل دگرگونی آیین نظامی فدراسیون روسیه»، سیاست خارجی، سال 29، شمارۀ 3، صص 159-133.
مشیرزاده، حمیرا (1389)، تحول در نظریههای روابط بینالملل، تهران: انتشارات سمت.
10. ولیزاده، اکبر؛ شیرازی موگویی سیمین و حمیدرضا عزیزی (1394)، «تأثیر بحران سال 2014 اوکراین بر روابط روسیه و ایالات متحده»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دورۀ 8، شمارۀ 1، صص 171-149.