پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,152,228 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,910,590 |
تحلیل تأثیرات ارتقای شاخص‌های تاب‌آوری بر پایداری سکونتگاه‌های روستایی در مقابل سیلاب (مورد مطالعه: نواحی روستایی شهرستان زرین‌دشت) | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 3، دوره 4، شماره 2، تیر 1396، صفحه 103-121 اصل مقاله (706.4 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2017.241742.277 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن شایان* 1؛ ابوذر پایدار2؛ سجاد بازوند3 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 2استاد و عضو هیأت علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 3عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور واحد دلفان، لرستان، دلفان، ایران | ||
| چکیده | ||
| سیل از مخرب‌ترین مخاطرات طبیعی است. بشر امروزی هنوز به‌طور کامل نتوانسته است این پدیدۀ طبیعی را مهار کند. به همین دلیل انسان به‌دنبال راه حلی است تا بتواند خطرهای ناشی از سیل را کاهش و تحمل‌پذیری خود را در برابر آن افزایش دهد؛ این موضوع امروز تاب‌آوری نامیده می‌شود. هدف این پژوهش سنجش میزان تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر مخاطرات محیطی همچون سیل است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعۀ آماری تحقیق، همۀ سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان زرین‌دشت (7927 نفر) هستند که از میان آنها حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 310 نفر محاسبه شد. روش توزیع پرسشنامه‌ها سهمیه‌ای و تصادفی ساده بود. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از آزمون تی تک‌نمونه‌ای و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج آزمون تی نشان می‌دهد که شاخص سرمایۀ اجتماعی با 688/3 بیشترین میانگین و شاخص اقتصادی با 501/2 کمترین میانگین را در بین شاخص‌ها دارند. همچنین نتایج رگرسیون خطی نشان داد که بیشترین اثرگذاری در بین شاخص‌های تاب‌آوری مربوط به شاخص سرمایۀ اجتماعی (با ضریب بتای 562/0) و کمترین تأثیرگذاری مربوط به شاخص اقتصادی (با ضریب بتای 093/0) است. یافته‌ها نشان داد که در سال 1395، شدت خسارت واردشده 162 میلیارد بود که بیشترین خسارت به بخش راه و در مرتبۀ بعدی به واحدهای مسکونی وارد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاب‌آوری؛ سکونتگاه‌های روستایی؛ سیل؛ شهرستان زرین‌دشت؛ مخاطرات محیطی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Impact Analysis of Upgrading the Indicators of Resilience over Sustainability of Rural Settlements against Floods (Item: rural areas of Zarrindasht county) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Shayan1؛ Abozar Paydar2؛ Sajad Bazvand3 | ||
| 1Ph.D. Student of Geography and Rural Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran | ||
| 2Professor and member of faculty of geography and rural planning, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran | ||
| 3Member of faculty member of Payam Noor University of Delfan, Lorestan, Delfan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Flood is one of the most devastating natural disasters ever known in the world. Modern man is not yet fully able to harness this natural phenomenon. This is why people are looking for a solution to better reduce flood risks of flooding to reduce the amount of tolerance in face of the increase that today named as the resiliency. The aim of this study was to assess the resiliency of rural settlements against environmental hazards such as floods. The present study is analytic, in terms of purpose and methods of work. The study population included all heads of rural households in the city (7927 individuals), which 310 completed questionnaires are randomly completed among them. To analyze quantitative data of this study, single-sample t-test and regression analysis is used. T-test results show that social capital index with an average of 3.688 and economic indicators with an average of 2.501 have the lowest average among the indicators. The linear regression results show that the largest share and influence value among the indicators is the resiliency with 0.562 beta coefficient on social capital index, and the least amount of impact is a factor of economic indicators that is 0.093 beta coefficient. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Environmental hazards, floods, The resiliency, rural settlements, Zarrin Dasht county | ||
| مراجع | ||
|
[1]. ادارة هواشناسی شهرستان زرین‌دشت (1396). ایستگاه سینوپتیک شهر حاجی‌آباد. [2]. اسمعیل‌نژاد، مرتضی؛ پودینه، محمدرضا (1396). «ارزیابی سازگاری با تغییرات اقلیمی در مناطق روستایی جنوب خراسان جنوبی». مجلة مخاطرات محیط طبیعی. سال6، ش 11: 100-85. [3]. اسمیت، کیت (1390). مخاطرات محیطی، ترجمة ابراهیم مقیمی و شاپور گودرزی‌نژاد. چ سوم. تهران: سمت. [4]. جهاد کشاورزی شهرستان زرین‌دشت (1396). واحد آمار و اطلاعات. [5]. حاجی‌نژاد، علی؛ بذرافشان، جواد؛ وثوقی حمزه‌خانلو، جلال؛ بدری، علی (1395). «ارزیابی راهبردهای اسکان مجدد پس از مخاطرة زلزله در نواحی روستایی؛ مطالعة موردی دهستان آبگرم شهرستان اردبیل»، مجلة مخاطرات محیط طبیعی، سال5، ش9، : 20-1. [6]. رضایی مقدم، محمدحسین؛ رجبی، معصومه؛ دانشفر، رسول؛ خیری‌زاده، منصور (1395). «پهنه‌بندی و بررسی اثرات مورفولوژیکی سیلاب‌های رودخانة زرینه‌رود»، مجلة جغرافیا و مخاطرات محیطی، ش 17: 20-1. [7]. رضایی، محمدرضا؛ رفیعیان، مجتبی؛ حسینی، سیدمصطفی (1394). «سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی اجتماع‌های شهری در برابر زلزله؛ مطالعة موردی: محله‌های شهر تهران»، مجلة جغرافیای انسانی، دورة 47، ش 4: 623-609. [8]. رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ موسوی، سیدمحمد، پورطاهری، مهدی؛ فرج‌زاده اصل، منوچهر (1393). «تحلیل نقش تنوع معیشتی در تاب‌آوری خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی». پژوهش‌های روستایی. دورة 5. ش 3: 662-639. [9]. روستا، مجتبی؛ ابراهیم‌زاده، عیسی؛ ایستگلدی، مصطفی (1396). «تاب‌آوری کالبدی، در برابر زلزله؛ مطالعة موردی بافت فرسودة شهر مرزی زاهدان». مجلة جغرافیا و توسعه. ش46: 18-1. [10[.شایان، محسن؛ تقدیسی، احمد (1395). «تحلیل ارتباط توسعة کشاورزی با توسعة روستایی در شهرستان زرین‌دشت فارس». مجلة مطالعات سکونتگاه‌های انسانی. سال11. ش 35: 66-51. [11]. صادقلو، طاهره؛ سجاسی قیداری، حمدالله (1393). «بررسی رابطة زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی بر تاب‌آوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه‌تپه و پالیزان». دوفصلنامة علمی پژوهشی مدیریت بحران. ش6: 44-37.. [12]. عزمی، آئیژ؛ میرزایی قلعه، فرزاد؛ درویشی، سباء (1394). «جایگاه دانش بومی در مدیریت مخاطرات محیطی در روستاها مطالعه موردی دهستان شیزر شهرستان هرسین». مجلة مخاطرات محیط طبیعی. ش13: 39-23. [13]. عزیزپور، فرهاد؛ حمیدی، محمدسعید؛ چابک، جمشید (1394). «تحلیل مشارکت محلی در مدیریت مخاطرة سیل در نواحی روستایی؛ مطالعة موردی روستاهای حوزة آبخیز رودخانة بشار شهرستان بویراحمد». نشریة تحلیل فضایی مخاطرات محیط طبیعی. سال2. ش4: 94-77. [14]. فرزادبهتاش، محمدرضا؛ کی‌نژاد، محمدعلی؛ پیربابایی، محمدتقی؛ عسگری، علی (1392). «ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری کلانشهر تبریز». نشریة هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. دورة 18. ش3: 42-33. [15]. فرمانداری شهرستان زرین‌دشت (1396). واحد آمار و اطلاعات. [16]. فنی، زهره؛ معصومی، لیلا (1395). «سنجش و ارزیابی تأثیر سبک زندگی بر میزان تاب‌آوری شهری؛ مطالعة موردی محلات قیطریه و شکوفه شمالی در مناطق 1 و 19تهران». مجلة مطالعات جامعه‌شناختی شهری. سال6. ش 19: 84-61. [17]. قنبری، سیروس؛ حسنی‌نژاد، آسیه؛ نجفی، مریم؛ شایان، محسن (1395). «مخاطرات محیطی و تلاش برای کاهش اثرات آن با تأکید بر تعاونی‌های تولید روستایی مطالعة موردی روستای قورتان». مجلة مخاطرات محیط طبیعی. سال 5. ش 7: 46-29. [18]. محمدی استادکلایه، امین؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ رضوانی، محمدرضا؛ قدیری معصوم، مجتبی (1395). «ارزیابی اثرات راهبرد اسکان مجدد پس از بلایای طبیعی در توسعة پایدار روستایی با استفاده از رهیافت تئوری زمینه‌ای». مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی. سال5. ش1. پیاپی13: 195-181. [19]. مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ اسکندری چوبقلو، حافظ؛ طورانی، علی؛ خسروی مهر، حمیده (1394). «بررسی نقش مدیریت مشارکتی در کاهش آثار سیل؛ مطالعة موردی روستاهای حوضة رودخانة زنگمار ماکو». نشریۀ علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی. سال19. ش51. 339-311. [20]. مقیمی، ابراهیم (1393). دانش مخاطرات برای زندگی بهتر و محیط پایدارتر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. [21]. موسوی، سیده معصومه؛ نگهبان، سعید؛ رخشانی مقدم، حیدر؛ حسین‌زاده، سیدمحسن (1395). «ارزیابی و پهنه‌بندی خطر سیل‌خیزی با استفاده از منطق فازی در محیط GIS؛ مطالعة موردی حوضة آبخیز شهر باغملک». مجلة مخاطرات محیط طبیعی. سال5. ش10: 98-79. [22]. نوری، سید هدایت‌الله؛ سپهوند، فرخنده (1395). «تحلیل تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله؛ مطالعة موردی دهستان شیروان شهرستان بروجرد». فصلنامة پژوهش‌های روستایی. دورة 7. ش 2: 285-275. [23]. یاراحمدی، داریوش؛ شرفی، سیامک (1395). «عوامل محیطی مؤثر بر شکل‌گیری و رخداد مخاطرات طبیعی سکونتگاه‌های روستایی دشت سیلاخور لرستان». مجلة مخاطرات محیط طبیعی. سال5. ش 8: 136-123. [[24]. Ainuddin, S., Routray, J. K. (2012). “Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan”. International Journal of Disaster Risk Reduction, 2(1): 25-36.
[25]. Ajibadi, I., McBean in Lagos, Nigeria: “Patterns of vulnerability and resilience among women”, Global Environment Change Volume 23: 1714-1725.
[26]. Chelleri, L. (2012). “From the Resilint City to Urban Resilince. A review essay on understanding and integrating the resilience prespective for urban systems”, Documents d Analisi Geografia, 2012, Volume.58/2: 287-306.
[27]. Gaillard, J. C., Texier, P. (2010). “Religions, natural hazards, and disasters: an introduction”. Religion, 40(2): 81-84.
[28].León‚ J., March‚ A (2014). “Urban morphology as a tool for supporting tsunami rapid resilience: A case study of Talcahuano, Chile”‚ Habitat International‚Volume 43, July 2014: 250-262.
[29]. Mitchell, T., Harris, K.(2012), “Resilience: a risk management approach”, background note, ODI:1-6 .
[30]. Sharifi, A. (2016). “A critival review of selected tools for assessing community resilience”, Ecological Indicators 69 (2016) 629-647. Journal hompage: www.elsevier.com/Locate/ecolind.
[31]. Zarghani, M., MahmoudiNejad, H (2016). “Sustainable Disaster Risk Reduction(SDR) for Developing Countries with emphasis on land system Resilience (LSR); Case Study: Rural and Urban Settlement”, Urban management, No.42 Spring 2016; 101-118. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 911 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 953 |
||