پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,112,396 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,216,170 |
خلیفه و امام | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 5، دوره 47، شماره 2، اسفند 1393، صفحه 231-246 اصل مقاله (283.85 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2017.241172.653806 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالواحد قادری1؛ محمد حسن بیگی* 2 | ||
| 1دانش‌آموختۀ دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2استادیار گروه تاریخ دانشگاه اراک | ||
| چکیده | ||
| درباره مفاهیم و واژگان دینی ـ سیاسیِ امام، خلیفه و سلطان، تعاریف گوناگونی از سوی علمای مذاهب کلامی و فقهی مختلف ارائه شده است. در صدر اسلام و سده‌های میانۀ اسلامی، خلیفه و امام مفاهیمی دینی بودند و کارکردی عمدتاً سیاسی داشتند. این مفاهیم را مسلمانان پس از پیامبر-صلی الله علیه و آله و سلم- بر حاکمان سیاسی نیز اطلاق کردند. کوشش برای تعریف این مفاهیم و تعیین مصادیق آن، زمینه و موجب نزاع‌ها و اختلاف‌های زیادی شد. این پژوهش می‌کوشد با رویکردی تاریخی ـ تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که در فاصلۀ زمانی درگذشت پیامبر(ص) تا سقوط خلافت عباسی، در جامعۀ اسلامی، چه رابطۀ معناداری بین دو مفهوم خلیفه و امام وجود داشت و از نظر تاریخی، چه تغییراتی در گسترۀ معنایی و مفهومی این دو حاصل شد. فرضیۀ پژوهش آن است که این دو مفهوم در ابتدا، با توجه به زمینه‌های اجتماعی، معنایی یکسان داشتند و به‌تدریج با ورود این واژه‌ها به منازعات کلامی، سیاسی، و مذهبی، تغییراتی در معنا و مفهوم آن‌ها ایجاد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام؛ اهل سنت و جماعت؛ خلافت؛ خلیفه؛ شیعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Caliph and Imam | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abd-al-Vahed Ghaderi1؛ Mohammad Hasanbeigi2 | ||
| چکیده [English] | ||
| Different definitions for the terms Imam, Caliph and Sultanhave been presented by religious scholars from different theological and jurisprudential schools. At the early and the middle ages of Islam, the caliph and Imam were religious concepts and had a mostly political function. These concepts were also used by Muslims after the Prophet death (peace be upon him and his family) for the political rulers. Efforts to define these concepts and determine their instances have led to great controversies. This research tries to answer by a historical-analytical approach the question that, in the interval between the time of the Prophet death and the fall of Abbasid caliphate, in the Islamic society, what the meaningful relationship between the two concepts of the caliph and the Imam was, and historically what changes in these two terms were occurred. The research hypothesis is that these two concepts initially had the same meaning but gradually, by introducing these words into theological, political, and religious conflicts, changes in their meaning were occurred. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Imam, the followers of Prophet Tradition, caliphate, Caliph, Shiite | ||
| مراجع | ||
|
افزون بر قرآن کریم: ابن اثیر، عز الدین علی، کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، 1371ش. ابن‌بابویه، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، ترجمۀ حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق، بیتا. ابن‌تیمیة الحرانی، أحمد بن عبد الحلیم، السیاسة الشرعیة فی اصلاح الراعی و الرعیة(یطبع کاملاً لأول مره)، آثار شیخ الإسلام ابن تیمیه و ما لحقها من اعمال(14)، تحقیق علی بن محمد العمران، اشراف بکربن عبدالله بوزند، تمویل موسسه سلیمان بن عبدالعزیز الرحجی الخیریه، دار العلم الفوائد للنشر و التوزیع، بیتا. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ ابن‌خلدون، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیتا. ابوزهره، محمد، تاریخ المذاهب الاسلامیة فی السیاسة و العقائد و تاریخ المذاهب الفقهیة، قاهره: دار الفکر العربی، بیتا. بارتولد، و. و.، خلیفه و سلطان و مختصری دربارۀ برمکیان، ترجمۀ سیروس ایزدی، تهران: امیرکبیر، 1358 ش. بلعمی، ابوعلی، تاریخنامۀ طبری، چاپ محمد روشن، تهران: سروش ـ البرز، 1378 ش. بنداری اصفهانی، فتح بن علی بن محمد، کتاب تاریخ دولة آل سلجوق من إنشاء الامام عمادالدین محمد بن محمد بن حامد الاصفهانی، مصر: طبع علی نفقة شرکة طبع الکتب العربیة، 1318 ق. جابری، محمد عابد،حکم المرتد فی الاسلام، در: www.aljabriabed.net. خضیری احمد، حسن، دولت زیدیه در یمن، ترجمۀ احمد بادکوبه هزاوه، قم: حوزه و دانشگاه، 1391 ش. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامۀ دهخدا، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377 ش. راغب الأصفهانی، أبوالقاسم حسین بن محمد بن مفضل، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق و ضبط محمد سیّد کیلانی، بیروت ـ لبنان، دار المعرفه، بیتا. سید رضی، نهج البلاغة و هو مجموع ما اختاره الشریف الرضی من کلام سیدنا امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، شرح الاستاذ الإمام الشیخ محمد عبده، بیروت: دار المعرفة، بیتا. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، تاریخ الخلفاء، قاهره: مطبعة الفجالة الجدیدة بالقاهرة، المکتبة الخاصة، 1389 ق. شرفی، محبوبه، «الناصر لدین الله (حکـ : 575ـ622 ه): خلیفۀ هوشمند و مدبر عباسی»، تاریخ و تمدّن اسلامی، سال 8، ش 16، صص 117ـ135، پاییز و زمستان 1391. شمس‌الدین محمد بن أحمد بن عثمان الذهبی،تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407 ق. شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم بن احمد، الملل و النحل، چاپ محمد سیدگیلانی، بیروت: دار المعارف، بیتا. طبری، أبوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، 1387/1967. همو، تاریخ طبری، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر، 1375 ش. طوسی، ابوعلی حسن (خواجه نظام‌الملک)، سیر الملوک (سیاست‌نامه)، چاپ هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1347 ش. غزالی، محمد، فضائح الباطنیه و فضائل المستظهریه،تحقیق عبدالرحمان‌بدوی،کویت، دارالکتاب الثقافیه، ۱۳۸۳ ق. قادری، حاتم، اندیشۀ سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت، 1389 ش. قادری، عبدالواحد و سیدهاشم آقاجری، «تحولات اندیشۀ سیاسی مسلمانان در دورۀ میانۀ اسلامی»، مجلۀ جامعه‌شناسی تاریخی، دورۀ 6، ش 2، صص 67ـ105، پاییز و زمستان 1393. کلوزنر، کارلا،دیوانسالاری در عهد سلجوقی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر، 1363 ش. لمبتون، ان. کی. اس.،دولت و حکومت در اسلام، سیری در نظریۀ سیاسی فقهای مسلمان از صدر اسلام تا اواخر قرن سیزدهم، ترجمه و تحقیق سیدعباس صالحی و محمدمهدی فقیهی، تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر عروج، 1374 ش. مادلونگ، ویلفرد، مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمۀ جواد قاسمی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1387 ش. ماوردی، علی بن محمد، آیین حکمرانی (الاحکام السلطانیة و الولایات الدینیة)، ترجمه و تحقیق حسین صابری، تهران: علمی و فرهنگی، 1383 ش. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی، 1382 ش. مفید، أبوعبد‌الله محمد بن محمد، ترجمه الارشاد شیخ مفید، سیره ائمه اطهار (ع)، ترجمه حسن موسوی مجاب، قم، سرور، 1388. مقدسی، شمس‌الدین ابوعبد‌الله محمد بن احمد بن ابی‌بکر بناء شامی،احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، لیدن: مطبعة بریل، 1967. نجاح، محسن، اندیشۀ سیاسی معتزله، ترجمۀ باقر صدری‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی، بیتا. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، تهران: علمی و فرهنگی، 1382 ش. Al-Qadi, Wadad, “The term “Khalifa” in early exegetical literature”, Die Welt des Islam, No. XXVIII, 1988.
Encyclopedia of Islam, New Edition, s. v. “MAHKAMA 1 (General)” (by J. Schacht), Leiden: Brill, 1991.
Idem, s. v. “MAHKAMA 2 (The Ottoman Empire)” (by H. Inalcik and C. V. Findley), Leiden: Brill, 1991.
Idem, s. v. “MAHKAMA 3 (IRAN)” (byA. K. S. Lambton), Leiden: Brill, 1991.
Idem, s. v. “MAZALIM” (by J. S. Nielen), Leiden: Brill, 1991.
Moosam Ebrahim, “QADI (KADI, KAZI)”, Encyclopedia of Islam and the MuslimWorld, USA: Thomoson-Gale, 2003.
Peterson, Daniel C., “FATWA”, Encyclopedia of Islam and the Muslim World, USA: Thomoson-Gale, 2003. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 603 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 907 |
||