پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,096,747 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,204,096 |
سرگذشت خطبه از جاهلیت تا عصر رسالت نبوی | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 48، شماره 1، شهریور 1394، صفحه 29-46 اصل مقاله (252.18 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2017.241786.653810 | ||
| نویسندگان | ||
| قنبرعلی رودگر* 1؛ هادی عالم‌زاده2؛ ابراهیم علی‌سلیمی3 | ||
| 1استادیار دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران | ||
| 2استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 3دانش‌آموخته دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| خواندن خطبه که در عصر جاهلی سخت مورد توجه عربها بود، بعد از اسلام، تحت تأثیر قرآن و آموزه‌های پیامبر(ص)، از دلالتهای شرک‌آلود و اندیشههای جاهلی دور شد و رنگ توحیدی گرفت و به مهم‌ترین ابزار کارآمد و مؤثر در تبلیغ دین جدید و ترویج احکام و آموزه‌های وحیانی تبدیل شد. برپایه منابع تاریخی، خطبه در محیط دعوت اسلامی به‌ویژه با خطبه‌های شخص پیامبر(ص) علاوه بر تعالی موضوعی و محتوایی، از حیث هدف و غایت نیز روی به تعالی نهاد، به علاوه قالب و ساختار ثابت و مشخصی نیز یافت و سرانجام از آنجاکه خطبه در بطن فریضه نماز جمعه و عیدین جای گرفت و در شمار واجبات شرعی درآمد، قداست تام یافت. این ویژگی‌ها که در پرتو بعثت پیامبر اکرم (ص) بهدست آمد، خطبه را از جایگاه فرودینِ ابزار مفاخره و منافره (در جاهلیت) به مرتبه فرازین و قدسی ذکرالله (در اسلام) رساند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جاهلیت؛ خطابه؛ خطیب؛ خلافت؛ شاعر؛ نمازجمعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Khuṭba: from Jāhiliyya to Early Islamic Period | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ghanbar-ali Roodgar1؛ Hadi Alemzadeh2؛ Ebrahim Alisalimi3 | ||
| 1Assistant Professor, Farhangian University | ||
| 2Department of History of Islamic Civilization, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran | ||
| 3PhD in History of Islamic Civilization, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Delivering khuṭba to which a considerable attention was paid by Arabs in the Days of Jāhiliyya, after Islam, influenced by the Qurān and teachings of the Prophet, departed from Jāhilī thoughts and paganish implications, colored by monotheistic ideas, and became the most efficient device for propagating new religion and its instructions and revealed doctrines. According to historical sources, in the Islamic invitation environment, khuṭba -especially the Prophet Muhammad's khuṭbas- in addition to the excellence of the subject and content, found a supreme goal. Moreover, it took a definite and fixed form and structure. Above all, since khuṭbas placed in the context of the Friday and the Eids Prayers and became a religious duty, found a thorough Sanctity. These features, obtained through Prophet Muhammad's Propercy, transmigrated khuṭba from being a device for Braggings (mufākhira) and downplayings (munāfira) (in the Days of Jāhiliyya) to the divine level of recitation of God (dhikr-Allāh) (in Islam), which in turn represented the evolution of Arabic literature. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| khuṭba, Khatāba, caliphate, Days of Jāhiliyya, Poet, Khatīb (Preacher) | ||
| مراجع | ||
|
آبی، ابوسعد منصور بن حسین، نثر الدّر فی المحاضرات، چاپ خالد عبدالغنی محفوظ، بیروت: دار الکتب العلمیة، 2004ق/1424 م. ابراهیم، بثینة دهش صالح، خطبة الجهاد فی عصر صدر الاسلام، بغداد: دارالکتب والوثائق الوطنیة، 1997م. ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، شارح: یوسف علی طویل، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1418ق. ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابوبکر، زاد المعاد فی هدی خیرالعباد، چاپ شعیب الارنَؤوط و عبدالقادر الارنَؤوط، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1979م. ابن کثیر، أبو الفداء اسماعیل بن عمر دمشقی، البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر، 1407ق/ 1986م. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دارصادر، ط. الاولی، 1440ق/1990م. ابن هشام، عبد الملک بن هشام الحمیری، السیرة النبویة، چاپ مصطفی السقاء و ابراهیم الأبیاری و عبد الحفیظ شلبی، بیروت: دار المعرفة، بی تا. ابناثیر، عزالدین أبوالحسن علی بن ابی الکرم،الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر، 1385ق/ 1965م. ابو زهره، محمد، الخطابة اصولها تاریخها فی ازهر عصورها عندالعرب، قاهره: مطبعة العلوم، ط. الاولی، 1353ق/1934م. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، بیروت:1383ق/1963م. ابوزید القرشی، محمدبن ابی خطاب، جمهرة اشعار العرب، چاپ علی فاعور، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1424 ق. اعشی، میمون بن قیس، دیوان الأعشی، بیروت: دار‌الفکر العربی، ۱۹۹۶م. اوس بن حجر، دیوان اوس، چاپ محمد یوسف نجم، داربیروت: 1980م. تهانوی، محمد علی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، چاپ علی دحروج، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، 1996م. جاحظ، عمروبن بحر، البیان و التبیین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره: مکتبة الخانجی، ط السابع، 1418ق/1998م. جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت: 1976ـ1978م. حلبی، علی بن ابراهیم، السیرة الحلبیة، بیروت: 1320ق. خوانساری، محمد، منطق صوری، تهران: آگاه، 1362ش. دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، زیرنظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377ش. رافعی، مصطفی صادق، اعجاز القرآن والبلاغة النبویة، بیروت: دارالکتب العربی، 2005م. رودگر، قنبرعلی، «خطبه»، دانشنامه جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، جلد 15، تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، 1390ش. زَبیدی، سیدمحمد مرتضی حسینی، تاج العروس مِن جواهر القاموس، چاپ عبدالستار احمد فراج، کویت: وزارت ارشاد والانباء، 1385ق/1965م. زرکلی، خیرالدین،الاعلام، بریوت: دارالعلم للملایین، ط 8، 1989م. زکی صفوت، احمد، جمهرة خطب العرب فی عصور العربیة الزاهرة، قاهره: 1352ق/1933م. زمخشری، جارالله، محمودبن عمر، اساس البلاغة، بیروت: دار صادر، 1399ق/1979م. شوقی ضیف، الفنّ و مذاهبه فی النثر العربی، قاهره: دار المعارف، ط 9، 1960م. همو، تاریخ الادب العربی ـ العصر الإسلامی، قاهره: دار المعارف، ط 20، 2002م. همو، تاریخ الادب العربی ـ العصر الجاهلی، قاهره: دار المعارف، ط 13، 1960م. صفا، ذبیح الله، کلیات علوم عقلی در تمدن اسلامی، تهران: انشارات دانشگاه تهران، 1364 ش. طبری، أبوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، چاپ محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث، ط الثانیة، 1387ق/1967م. عمر فروخ، تاریخ الادب العربی: ادب القدیم، بیروت: دارالعلم للملایین، الطبعة الرابعة، 1981م. قالی، أبو علی إسماعیل بن القاسم،الامالی، چاپ محمد عبدالجواد الأصمعی، دارالکتب المصریة، 1344 ق/ 1926م. محفوظ، علی، فنّ الخطابة و اعداد الخطیب، قاهره: دارالاعتصام، 1984م. مظفر، محمدرضا،منطق، ترجمه و اضافات علی شیرانی، قم: دارالعلم، 1387ش. مهدوی دامغانی، محمود، «حسب و نسب»، دانشنامه جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، جلد 13، تهران 1390ش. نسفی، ابوالبرکات عبدالله بن احمدبن محمود (م 710 ه.ق)، مدارک التنزیل و حقائق التأویل، چاپ یوسف علی بدیوی، بیروت: دارالکلم الطیب، 1419 ق. نصیرالدین طوسی، اساس الاقتباس، چاپ مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1366ش. نگری، احمد، عبدالنبی بن عبدالرسول، دستورالعلماء، چاپ قطب الدین محمود، دکن: 1990م. نوری مصعب، محمود عزاوی، خطب الرسول الکریم محمد(ص)، دراسة توثیقیة تحلیلة لنیل درجة الماجستیر، جامعة بغداد، کلیة التربیة، قسم اللغة العربیة، 1425 ق/2004م. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، چاپ مارسدن جونس، بیروت: مؤسسة الأعلمی، ط الثالثة، 1409ق /1989م. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 914 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 795 |
||