تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,032 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,502,434 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,766,529 |
پدیدارشناسی ازدواج با محارم در دورههای ایلام باستان و هخامنشی | ||
زن در فرهنگ و هنر | ||
مقاله 7، دوره 9، شماره 3، مهر 1396، صفحه 429-451 اصل مقاله (512.52 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2017.233382.875 | ||
نویسندگان | ||
بهروز افخمی* 1؛ زینب خسروی2 | ||
1استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
2دانشجوی دکتری باستانشناسی تاریخی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
یکی از مسائل فرهنگی برخاسته از اندیشة سیاسی در ایلام باستان، ازدواج با محارم (خودوده) بوده است. ازدواج با محارم، بهویژه در میان خاندان سلطنتی، رایج بوده است. آنچه اهمیت تبیین این نوع آیین را دوچندان میکند، این است که چنین اندیشهای در بازة زمانی بسیار طولانی انجام میشده است. پدیداری این آیین براساس شواهد باستانشناختی به دورة تاریخیِ ایلامی برمیگردد. در دورة هخامنشی، تأثیرات این آیین با تغییراتی که ناشی از اندیشة سیاسی غالب هر دوره است، تداوم داشته است. در ایران باستان، مذهب و اندیشة سیاسی بهشدت تحت تأثیر «زیستجهانها» بوده و افقهای هارمونیک داشتهاند. در این مقاله، به ازدواج با محارم بهمثابة آیینی برخاسته از اندیشة سیاسی در جهت جاودانگی سلطنت نگریسته میشود که در دو دورۀ ایلام باستان و هخامنشی وجود داشته و در دورة ساسانی نیز به شکلی دیگر تداوم یافته است. این تحقیق با رویکرد پدیدارشناسانه، ماهیت، چیستی و چرایی تداوم این آیین را با تأویل مصادیق عینی، چون آب، زن، مار و مفاهیم انتزاعی «مارـ الهه» در دورة ایلامی مطالعه کرده و باور به توتم و قدسی تلقیکردن آن را برخاسته از اندیشة سیاسی منبعث از مذهب، توسط نهاد سیاست و قدرت، در هر دو دورة ایلامی و هخامنشی، میداند. | ||
کلیدواژهها | ||
ازدواج با محارم؛ اندیشة سیاسی؛ ایلام باستان؛ باستانشناختی؛ زن؛ شواهد | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The phenomenology of Xwēdōdah in the periods of ancient Elamite and Achaemenid | ||
نویسندگان [English] | ||
Behrouz Afkhami1؛ Zeynab Khosravi2 | ||
1Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili | ||
2PhD Candidate in Historical Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili | ||
چکیده [English] | ||
Xwēdōdah had been one of the cultural issues in ancient Iran based on political thought. Xwēdōdah was especially common among royal families. Xwēdōdah tradition has been carried out for a very long period of time; the same factor explains the importance of this tradition. The emergence of this tradition based on archaeological evidence dates back to the Elamite era which continued in Achaemenid era with some changes. In the ancient Iran, religion and politics were heavily influenced by “life-worlds” having harmonic horizons. In this paper, Xwēdōdah is viewed as a ritual demand of political thought in line with the reign immortality which existed in two Elamite and Achaemenid eras and also continued into Sassanid era in another form. This research, using a phenomenological approach, studies the essence and reason of continuation of this ritual along with an objective interpretation of such evidence as water, woman, snake and abstract concepts like "Snake Goddess". Finally, it is concluded that belief in totems and their holiness originate from the demands of political thought on the basis of religion, by the institution of politics and power in both Elamite and Achaemenid eras. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Women, Xwēdōdah, political thought, ancient, archaeological documents | ||
مراجع | ||
[1] آزادگان، جمشید (1385). تاریخ ادیان ابتدایی و قدیم،تهران: سمت. [2] آموزگار، ژاله؛ تفضلی، احمد (1386). کتاب پنجم دینکرد، تهران: معین. [3] آمیه، پیر (1384). تاریخ عیلام، ترجمة شیرین بیانی، تهران: دانشگاه تهران. [4] ابراهیمی، پریچهر (1364). پدیدارشناسی. تهران: دبیر. [5] ادی، سموئیل کند (1392). آیین شهریاری در شرق، ترجمة فریدون بدرهای، تهران: علمی و فرهنگی. [6] اعرابی، سید محمد؛ بودلایی، حسن (1390). «استراتژی تحقیق پدیدارشناسی»، فصلنامۀ روششناسی علومانسانی، س 17، ش 68، ص31ـ58. [7] افخمی، بهروز؛ فرجزاده، صبا؛ حسینینیا، مهدی (1395). «الهۀ آناهیتا در شواهد باستانشناختی»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 8، ش 2، ص225ـ248. [8] الیاده، میرچا (1387). مقدس و نامقدس، نصرالله زنگویی، تهران: سروش. [9] ــــــــــ (1389). رساله در تاریخ ادیان، ترجمة جلال ستاری، تهران: سروش. [10] بربریان، مانوئل (1376). جستاری در پیشینة دانش کیهان و زمین در ایرانویج، تهران: بلخ. [11] بروسیوس، ماریا (1387). زنان هخامنشی، تهران: هرمس، چ 3. [12] بهار، مهرداد (1384 الف). از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه، چ 4. [13] ــــــــــ (1384 ب). ادیان آسیایی، تهران: چشمه. [14] ــــــــــ (1386). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه، چ 6. [15] بوشارلا، رمی (1391). ایران، باستانشناسی امپراتوری هخامنشی، ترجمة سید محمدامین امامی، علیاکبر وحدتی و محمود بهفروزی، تهران: پارسه. [16] بویس، مری (1386). زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها،ترجمة عسکر بهرامی، تهران: ققنوس، چ 8. [17] پاتس، د. ت. (1388). باستانشناسی ایلام، ترجمة زهرا باستانی، تهران: سمت. [18] پرادا، ادیت، (1355). هنر ایران باستان (تمدنهای پیش از اسلام)، ترجمة یوسف مجیدزاده، تهران: دانشگاه تهران. [19] ثمودی، فرح (1387). ایزدبانوان در ایران باستان و هند، تهران: ارون. [20] جعفری، علیاکبر (1378). «ازدواج با محارم و دین بهیزرتشتی»، مجلة چیستا، ش 162ـ163، ص 174ـ179. [21] حیدری، محسن؛ قاسمپور، محدثه (1391). «خویشاوندپیوندی در متون پهلوی و بازتاب آن در شاهنامه»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 4، ش 4، ص 107ـ124. [22] خسروی، زینب (1393). «تحول اندیشة سیاسی در دوران تاریخی ایران به استناد دادههای باستانشناسی»، پایاننامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی. [23] دیاکونوف، ایگورمیخائیلوویچ (1388). تاریخ ماد، ترجمة کریم کشاورز، تهران: علمی و فرهنگی. [24] رضایی باغبیدی، حسن (1376). «بازتاب فرهنگ مردمسالاری در زبانهای هندواروپایی»، نامة فرهنگستان،ش 9، ص 89ـ99. [25] رضاییراد، محمد (1389). مبانی اندیشة سیاسی در خرد مزدایی، تهران: طرح نو. [26] رضی، هاشم (1384). دین و فرهنگ ایرانی پیش از عصر زردشت، تهران: سخن، چ 2. [27] زرینکوب، عبدالحسین (1390). تاریخ مردم ایران، ایران قبل از اسلام. تهران: امیرکبیر. [28] سامی، علی (1389). تمدن هخامنشی،ج 2، تهران: سمت. [29] ستاری، رضا؛ حقیقی، مرضیه (1393). «نقش توتم در نفی ازدواج با محارم در ایران باستان»، نشریة زن در فرهنگ و هنر، دورة 6، ش اول، ص 73ـ94. [30] سردارنیا، خلیلاله (1391). جامعهشناسی سیاسی ایران،تهران: میزان. [31] شاپورشهبازی، علیرضا (1379). «افسانة ازدواج با محارم در ایران باستان»، مجلة باستانشناسی و تاریخ، دورة 15، ش 1-2، پیاپی (29ـ30)، ص 9ـ28. [32] شرت، ایون (1393). فلسفة علوم اجتماعی قارهای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریة انتقادی از یونان باستان تا قرن بیست و یکم، تهران: نی. [33] شیرمحمدی، مهری (1389). «ازدواج با محارم در اوستا و متون پهلوی»، مجلة حافظ، ش 89، ص 19ـ23. [34] صراف، محمدرحیم (1387). مذهب قوم ایلام، تهران: سمت. [35] عابددوست، حسین؛ کاظمپور، زیبا (1387). «مفاهیم مرتبط با نماد شیر در هنر ایران باستان تا دوران ساسانی در مقایسهای تطبیقی با هنر بینالنهرین»، فصلنامة نگره،س4، ش8ـ9، ص 97ـ111. [36] عالم، عبدالرحمن (1391). بنیادهای علم سیاست، تهران: نی، چ 24. [37] عامریان، حمید (1384). «نگاهی به ایلامیان و هنر آنان و نقش این قوم در آغاز تاریخی ایران»، فصلنامة هنرنامه، س 8، ش 25، ص 31ـ43. [38] فریزر، جیمز جرج (1388). شاخة زرین (پژوهشی در جادو و دین)، ترجمة کاظم فیروزمندی، تهران: آگاه. [39] فکوهی، ناصر (1395). مبانی انسانشناسی، تهران: نی، چ5. [40] کاسیرر، ارنست (1377). اسطورة دولت، ترجمة یدالله موقن، تهران: هرمس. [41] کتابی، احمد (1379). «زناشویی با خویشان بسیار نزدیک در ایران باستان»، مطالعات جامعهشناسی، ش 16، ص167ـ192. [42]ماری کخ، هاید (1385). از زبان داریوش، ترجمة پرویز رجبی، تهران: نشرکارنگ. [43] کریمی زنجانی اصل، محمد (1377). «ازدواج با محارم گمانهای دیگر در باب نسبتی دیرپا»، مجلة چیستا، ش 156ـ157، ص 482ـ496. [44] مجیدزاده، یوسف (1386). تاریخ و تمدن ایلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. [45] مظاهری، علیاکبر (1373). خانوادة ایرانی در دوران پیش از اسلام، تهران: قطره. [46] معینیسام، بهزاد؛ خسروی، زینب (1390). «پیوند آناهیتا و ایشتر بابلی»، مجلة مطالعات ایرانی، س 10، ش 20، ص319ـ330. [47] مکنزی، د. ن (1383). فرهنگ کوچک پهلوی،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی. [48] نصر، سید حسین (1383). معرفت و امر قدسی، ویراستة فرزاد حاجی میرزایی، تهران: فروزان. [49] هال، جیمز (1383). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر. [50] هینتس، والتر (1388). دنیای گمشدة عیلام، ترجمة فیروز فیروزنیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. [51] هینلز، جانراسل (1385). شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه. [52] وثوقی، منصور؛ نیکخلق، علیاکبر (1390). مبانی جامعهشناسی، چ 1، تهران: توتیا. [53] ویدنگری، گئو (1377). دینهای ایرانی، ترجمة منوچهر فرهنگ، تهران: آگاهان ایده. [54] ویسهوفر، یوزف (1385). ایران باستان. ترجمة مرتضی ثاقبفر، چ 8، تهران: ققنوس. [55] Ardola, a., (1988). “The coming of Aryans to Iran and India” The cultural and ethnic identity on the DASAS, 64: PP 194-302. [56] Bartholomae,Chr, (1904). Altiranisches wöterbuch. Strassburg. [57] Brosius, Maria., (2010). “The Royal Audience Scence Reconsidered”. The world of Achoemenid Persia. (ed) I. Curtis and S.I Simpson: PP 141- 152. [58] Carter, E., (1994). “Bridging the gab between Elam and the Persians in South- Eastern Khuzistan, in H. Sancisiweerden burg”, (eds) A.Kuhrt and M.C.Root, Achaemenid History 8: Continuity and change. Leiden: PP 65- 95. [59] Daems, A., (2001). “The iconography of Pre-Islamic women in Iran”, Iranic Antique, vol.36. PP 1-150. [60] Eliade, Mircea, (1975). The Encyclopedia of religion, Macmillian Pub, Company, New York, London, Vol.5. [61] Henkelman, W.F.M., (2011). Farnak’s Feast: šip in Parsa and Elam, In Elam and Persia (eds) J. Alvarez and M.B, Garrison. Eisenbrauns. [62] Imanpour, M.T., (1998). The land of Parsa: The First Persian Homland, Ph.D. Thesis, Which had been Sub mitted to the university of Machester. [63] Kent, R.G, (1953). Old Persian (Gerammar, Texts, Lexicon). New Haven. [64] Koҫǧlu,İpek, Agün, Al Ekber, Keskin, Halit. (2016). “The collective unconscious at the organizational level”, The Manifestation of organizational symbol. Procedia-Social and Behavior Scinces 235. PP 269-303. [65] Loverty, S.M., (2003). Hermeneutic Phenomenology and Phenomenology: a comparison of historical and methodological considerations. International journal of qualitative methods, 2(3). Article3. Retrieved 2/12. [66] Moosavi Jashni, S.S And Kasrai, M.S., (2010). “Geopolitical Elemets of Political Legitimacy in the Bisitun Inscription”, Geopolitics Quarterly, vol 6, No 4: PP 139- 153. [67] Otto.R., (1931). The idea of the holy. London: Oxford university Press. [68] Scheidel.W., (1996). “Brother-Sister and Parent-Child Mariage outside Royal Families in Ancient Egypt and Iran, Achallenge to the Socibiological view of Incest Avoidance?”, Ethology and Sociobiology 11: PP 319-340. [69] Warter, M., (2011). “Parsumaš, Anšān, and Cyrus, Meeting of American Schools of Oriental research”, Heldin Philadelphia: PP 283- 296. [70] Weber,m; (1947). The theory of social and economic organization, New York:Free Press. [71] Young, T.C., (2003). “Parsua, Parsa and Pot sherds”, (eds) N.F. Miller. K. Abdi. Yeki bud, Yeki nabud, Essays on the Archaeology of Iran in Honor of Williamm Sumner, Los Angeles: PP 243- 248. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,632 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,728 |