پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,097,123 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,204,720 |
نقش حاجت در جواز اطاعت از حکم واقعی ثانوی در عبارات فقهای امامیّه | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| مقاله 8، دوره 50، شماره 2، اسفند 1396، صفحه 395-416 اصل مقاله (238.86 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2018.249824.668431 | ||
| نویسنده | ||
| حمیده عبداللهی علی بیک* | ||
| استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم؛ | ||
| چکیده | ||
| حکم واقعی به اوّلی و ثانوی تقسیم می‌شود، حکم واقعی ثانوی بر موضوعاتی مترتب می‌شود که به عوارضی چون اضطرار، ضرورت، حاجت و... متصف است؛ یعنی حکم با در نظر گرفتن عوارض ثانوی وضع می‌شود. حاجت از جمله‌ی عوارض است که مکلف به دلیل حاجتی که دارد، نمی‌تواند از حکم واقعی اولی اطاعت کند و شارع حکم واقعی ثانوی را برای او وضع می‌کند. بعضی از فقها، حاجت را مترادف با ضرورت و اضطرار و بعضی به معنای مطلق حاجت، یعنی اعم از اضطرار به کار برده‌اند. در این مقاله تبیین شده است که نسبت بین حاجت و اضطرار عموم و خصوص مطلق است. همچنین معیاری که حاجت باعث تغییر حکم می‌شود بیان خواهیم کرد. این موضوع به دلیل کاربردی بودن آن، پر اهمیّت است ولی در کتب فقها تنها به صورت مسأله‌های فقهی آمده است و این‌که حاجت در کجا باعث تغییر حکم می‌شود؛ فقها به صورت مختصر و در حدّ چند سطر در بحث نگاه در کتاب نکاح، آورده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اضطرار؛ اطاعت؛ حاجت؛ حکم واقعی ثانوی؛ ضرورت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of Necessity in Permissibility of Obeying Real Secondary Commands in Imamaiyya Jurists’ Phrases | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamideh Khanoom Abdollahi Ali Beik | ||
| Assistant Professor, university of Qom | ||
| چکیده [English] | ||
| The actual canonical commands divide into initial and secondary commands. The secondary ones concern issues that involve conditions such as urgency, exigency, necessity etc. i.e. the command is legislated concerning this secondary conditions. The necessity is one of these secondary conditions in which the obliged cannot obey the actual initial command because of his necessity and so the lawgiver legislate the actual secondary command for him. Some jurists consider necessity and urgency as synonymous and some others consider it more general than urgency. In this article we explain that the relationship between necessity and urgency is absolute generality and peculiarity and the criterion that the necessity causes the change of a command. This issue is important because of applicability; but in jurist’s books it is expressed just in the form of jurisprudence issues and as to where necessity causes change of commands, the jurists have touched upon it briefly in the book of marriage in the discourse related to viewing. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| urgency, Obedience, necessity, real secondary commands, exigency | ||
| مراجع | ||
|
[1]. إبن أبی جمهور الإحسایی، محمد بن علی، (1410ه ق) الاقطاب الفقهیة علی مذهب الامامیة ـ درر اللآلی العمادیة فی الأحادیث الفقهیة، مصحح: محمد حسون، چاپ اوّل، قم ایران، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ص55. [2]. أبوجعفر طوسی، محمد بن حسن؛ (1387ه ق) المبسوط فی فقه الامامیه، سید محمد تقی کشفی، چاپ سوم، جلد2، تهران ایران، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، ص52. [3]. ــــــــــــــ ؛ (1387ه ق) المبسوط فی فقه الامامیه، سیدمحمدتقی کشفی، چاپ سوم، جلد6، تهران ایران، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، ص284. [4]. ــــــــــــــ ؛ (1387ه ق) المبسوط فی فقه الامامیه، سیدمحمدتقی کشفی، چاپ سوم، جلد8، تهران ایران، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، ص162. [5]. ــــــــــــــ ؛ (1400ه ق)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چاپ دوم، بیروت لبنان، دارالکتاب العربی، صص 299 و 586. [6]. اشتهاردی، علی‌پناه؛ (1417 ه ق) مدارک العروه، چاپ اوّل، جلد21، تهران ایران، دارالاسوه للطباعة و النشر، ص464. [7]. انصاری دزفولی، مرتضی؛ (1415ه ق) کتاب النکاح، گروه پژوهش در کنگره، چاپ اوّل، قم ایران، کنگره‌ی جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، ص56. [8]. انصاری، محمدعلی؛ (1392ه ش)، الموسوعة الفقهیّة المیسّرة و یلیها الملحق الاصولی، چاپ اوّل، جلد12، قم ایران، مجمع الفکرالاسلامی، ص27. [9]. حرّ عاملی، محمد حسن؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل البیت، چاپ اوّل، جلد 4، قم ایران، مؤسسه‌ی آل البیت علیهم السلام، ص690. [10]. ـــــــــــــــــ ؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل البیت، چاپ اوّل، جلد 5، قم ایران، مؤسسه‌ی آل البیت علیهم‌السلام، ص483. [11]. ــــــــــــــــ ؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل البیت، چاپ اوّل، جلد 8، قم ایران، مؤسسه‌ی آل‌البیت علیهم‌السلام، ص249. [12]. ــــــــــــــــ ؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل البیت، چاپ اوّل، جلد10، قم ایران، مؤسسه‌ی آل‌البیت علیهم السلام، ص363. [13]. ــــــــــــــــ ؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل البیت، چاپ اوّل، جلد 15، قم ایران، مؤسسه‌ی آل‌البیت علیهم‌السلام، ص 369. [14]. ــــــــــــــــ ؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل البیت، چاپ اوّل، جلد18، قم ایران، مؤسسه‌ی آل‌البیت علیهم‌السلام، ص32. [15]. ـــــــــــــــــ ؛ (1409 ه ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل‌البیت، چاپ اوّل، جلد20، قم ایران، مؤسسه‌ی آل‌البیت علیهم‌السلام، ص233. [16]. حلّی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد؛ (1410 ه ق)، السرائر الحاوی لنحریر الفتاوی، چاپ دوم، جلد3، قم ایران، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص113. [17]. زنجانی، سیدموسی شبیری؛ (1419ه ق) کتاب نکاح، مؤسسه‌ی پژوهشی رأی پرداز، چاپ اوّل، جلد2 قم ایران، مؤسسه‌ی پژوهشی رأی پرداز، ص701. [18]. طباطبایی حکیم، سید محسن؛ (1416ه ق) مستمسک العروة الوثقی، چاپ اوّل، جلد14، قم ایران، مؤسسه‌ی آل البیت علیهم السلام، ص34. [19]. طرابلسی، ابن براج، قاضی، عبد العزیز؛ (1406 ه ق) المهذب، جمعی از محققین و مصححین تحت اشراف شیخ جعفر سبحانی، چاپ اوّل، جلد 2، قم ایران، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص442. [20]. طریحی، فخرالدین؛ (1416 ه ق) مجمع البحرین، محقق: سیداحمد حسینی، چاپ سوم، جلد 2، تهران ایران، کتابفروشی مرتضوی، ص291. [22]. عاملی، شهید اوّل، محمد بن مکی؛(؟) القواعد و الفوائد، سیدعبدالهادی حکیم، چاپ اوّل، جلد1، قم ایران، کتاب فروشی مفید، صص132 و 287. [23]. عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد2، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ص258. [24]. ـــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد4، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ص263. [25]. ــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد5، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ص53. [26]. ــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد7، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ص49. [27]. ــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد11، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ص49. [28]. ــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد13، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ص113. [29]. ـــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، گروه پژوهش مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ اوّل، جلد15، قم ایران، مؤسسه المعارف الاسلامیه، صص 328، 329. [30]. عاملی، کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین؛ (1414ه ق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل‌البیت، علیهم‌السلام، چاپ دوم، ج7، قم ایران، مؤسسه‌ی آل‌البیت علیهم السلام، ص130. [31]. علاّمه حلّی، حسن بن یوسف؛ (1410ه ق) ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، فارس حسون، چاپ اوّل، جلد2، قم ایران، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه قم، ص5. [32]. ـــــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اوّل، جلد2، قم ایران، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص287. [33]. ـــــــــــــــــ ؛ (1413 ه ق) قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اوّل، جلد3، قم ایران، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص555. [34]. ـــــــــــــــــ ؛ (؟) تذکرة الفقهاء، گروه پژوهش مؤسسه‌ی آل‌البیت، چاپ اوّل، جلد6، قم ایران، مؤسسه‌ی آل البیت علیهم السلام، ص264. [35]. ـــــــــــــــــ؛ (1425 ه ق) نهایة الوصول الی علم الاصول، مؤسسه الامام الصادق، جلد 4، قم ایران، چاپ اوّل، ص96. [36]. محقق حلّی، نجم الدین، جعفر بن حسن؛ (1408 ه ق) شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، عبد الحسین محمد علی بقال، چاپ دوم، جلد3، قم ایران، مؤسسه اسماعیلیان، ص181. [37]. ــــــــــــــ ؛ (1408 ه ق) شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، عبد الحسین محمد علی بقال، چاپ دوم، جلد4، قم ایران، مؤسسه اسماعیلیان، ص61. [38]. مکارم شیرازی، ناصر؛ (1424 ه ق) کتاب النکاح، محمد رضا حامدی ـ مسعود مکارم، چاپ اوّل، جلد1، قم ایران، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، ص49. [39]. ــــــــــــــ ؛ (1424 ه ق) کتاب النکاح، محمد رضا حامدی ـ مسعود مکارم، چاپ اوّل، جلد3، قم ایران، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، ص98. [40]. منتظری نجف‌آبادی، حسین علی؛ (1409 ه ق) کتاب الزکاة، چاپ دوّم، جلد 4، قم ایران، مرکز جهانی مطالعات اسلامی، ص191. [41]. موسوی خمینی، سید روح الله؛ (1420 ه ق) الرسائل العشره، گروه پژوهش مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اوّل، قم ایران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، صص77، 76، 74، 70، 48. [42]. نجفی، محمدحسن؛(؟) جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، عباس قوچانی، علی آخوندی، چاپ هفتم، جلد25، بیروت لبنان، دار احیاء التراث العربی، ص149. [43]. ــــــــــــــ ؛(؟) جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، عباس قوچانی، علی آخوندی، چاپ هفتم، جلد29، بیروت لبنان، دار احیاء التراث العربی، ص88. [44]. ـــــــــــــــ ؛(؟) جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، عباس قوچانی، علی آخوندی، چاپ هفتم، جلد40، بیروت لبنان، دار احیاء التراث العربی، ص53. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 501 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 462 |
||