پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,519,854 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,779,106 |
بررسی آماری وضعیت و زمینه های فعالیت علمای علوم دینی در ایران عصر سلجوقی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 4، دوره 7، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 49-65 اصل مقاله (325.02 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2017.65709 | ||
| نویسندگان | ||
| ناصر صدقی1؛ ناهید باقری توفیقی2 | ||
| 1دانشیار تاریخ دانشگاه تبریز | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ ایران دورة اسلامی دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| یکی از تحولات تاریخی ایران عصر سلجوقی برتری یافتن موقعیت قشر اجتماعی موسوم به فقها و اهل شریعت اهل سنت در عرصههای آموزشی و اجتماعی و فرهنگی بود. با این که در مورد این پدیده در شکل گزارههای تاریخی کیفی تحقیقات قابل توجهی صورت گرفته و دیدگاههای مختلفی مطرح شده است، اما ابعاد و مصادیق تاریخی چنین امری به صورت دقیق مورد پژوهش قرار نگرفته است. در این نوشته تلاش شده است که بر اساس یافتهها و روش تحلیل آماری، موقعیت علمای دینی شناختهشدة ایران عصر سلجوقی بر اساس فعالیت آنها در سه زمینه، یعنی فعالیت علمی، مذهب و حوزههای جغرافیایی، نشان داده شود. مبنای کار منابع تاریخی مهم چون الکامل ابن اثیر، المنتظم ابن جوزی، وفیات الاعیان ابن خلکان ، سیاق تاریخ نیشابور عبدالغافر فارسی و الانساب سمعانی بوده است. بر اساس یافتههای پژوهش، عراق عرب و خراسان پررونقترین مراکز حضور و فعالیت علمای دینی در دورة سلجوقی بودهاند و عراق عجم در رتبة سوم قرار داشته است. همچنین از میان علمای دینی شناختهشده، در حدود 80 درصد آنها شافعیمذهب بودهاند. از حیث فعالیت فکری و آموزشی هم در حدود 70 درصد علمای دینی شناختهشده در علم حدیث فعالیت داشتهاند. پیشینة تاریخی، مرکزیت سیاسی خراسان و عراقین عرب و عجم در دورة سلجوقی، تأسیس مدارس نظامیه در شهرهای مهم خراسان و عراق و حمایتهای حکومت سلجوقی از مذهب شافعی و علوم نقلی اهل سنت در به وجود آمدن وضع مذکور تأثیر بسیار زیاد داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ ایران؛ عصر سلجوقی؛ علمای دینی؛ علوم دینی؛ مذاهب اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Islamic Studies and the Religious Scholars in the Saljuq Era in Iran: A Statistic Study | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Naser Sedghi1؛ Nahid Bagheri Tofighi2 | ||
| 1Associate Professor of History, University of Tabriz | ||
| 2Ph.D Candidate of History, University of Tabriz | ||
| چکیده [English] | ||
| Superiority of the Sunni jurists and scholars was one of the historical developments of the Saljuq era from educational, social, and cultural points of view. Despite the vast quantitative studies, the historical dimensions of this subject have not been analyzed thoroughly yet. In this paper, based on the findings of statistical analysis method, the situation of the religious scholars of the Saljuq era, in three fields of their scientific activities, sects, and the places of residence is investigated. For this purpose, the essential historical sources such as Al-kāmil by Ibn al-Athīr, Al-montaẓam of Ibn al-Jozī, Vafayāt Al-aʻyān of Ibn Xallikān, Siyāq-e Tārix-e Neyšābūr by ʻAbd al-ghāfer-e Fārsī, and Al-ansāb of Samʻānī have been studied. According to this research, the geographical regions known as ʻIrāq-e ʻArab and Xorasān were in first places in terms of the presence and activity of religious scholars; and ʻIrāq-e ʻAjam was in the third place. Moreover, around 80 percent of the known scholars belonged to the Šāfeʻī school. From intellectual and educational points of view, around 70 percent of known religious scholars of the Saljuq era were involved in the field of Ḥadith. This situation was the result of historical background and centricity of the above mentioned regions in the Saljuq era, establishment of Neẓāmīyyeh schools in the important cities of those regions, as well as the Saljuqids' support of the Šāfeʻī sect and the Sunni traditional studies. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| History of Iran, the Saljuq era, Islamic scholars, Islamic studies, Islamic sects | ||
| مراجع | ||
|
ابن الاثیر، عزالدین (1417 ق)، الکامل فی التّاریخ، ج 8-9، تصحیح عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دار الکتب العربی. ابن الجوزی، جمالالدین ابوالفرج (1415 ق)، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ج 9-10، تصحیح سهیل زکار، بیروت، دارالفکر. ابن خلکان (1381 ق)، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تصحیح احسان عباس، ج 1، 2، 5، بیروت، دار صادر. ابن کثیر (1407 ق)، البدایه و النهایه، تصحیح خلیل شحاده، ج 12، بیروت، دارالفکر. بنداری اصفهانی، فتح بن علی (1357)، زبدة النصره و نخبة العصره: تاریخ سلسلة سلجوقی، ترجمة محمد حسین جلیلی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. بویل، جی. آ. (1385)، «تاریخ سیاسی و دودمانی سلجوقیان»، تاریخ ایران کمبریج (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان)، ترجمة حسن انوشه، تهران، امیرکبیر. ترکمنی آذر، پروین (1385)، «سلجوقیان: اختلافات مذهبی و پیامدهای آن»، پژوهشنامة علوم انسانی، ش51، صص 53-74. سبط ابن جوزی (1371 ق)، مرآة الزمان فی تاریخ الاعیان، 8، حیدر آباد دکن. سبکی، تاجالدین ابونصر (1383 ق)، طبقات الشافعیة الکبری، تصحیح محمود محمد الطناحی و عبدالفتاح محمد الجاد، ج 4-7، قاهره، دار احیاء الکتب العربیه. سمعانی، ابوسعد عبدالکریم ( 1396-1405 ق)، الانساب، تصحیح عبدالرحمن یمانی، محمد عوانه، ریاض مراد و دیگران، 12 جلد، قاهره. عالمزاده، هادی (1379)، «اوضاع دینی، فرهنگی و اجتماعی سدة ششم هجری به گزارش ابن جوزی»، تاریخ اسلام، ش 2، صص 175-191. عبدالغافر فارسی (1362)، تاریخ نیسابور المنتخب من السیاق، المنتخب ابواسحق ابراهیم بن محمد الازهر الصیریفینی، تصحیح محمد کاظم المحمودی، قم، جامعة مدرسین حوزة علمیه. عبدالغافر فارسی (1384)، المختصر من کتاب السیاق لتاریخ نیسابور، تصحیح محمد کاظم محمودی، تهران، میراث مکتوب. کسائی، نورالله (1363)، مدارس نظامیه و تأثیرات علمی و اجتماعی آن، تهران، امیرکبیر. Hodgson, G. S. M., 1977, The Venture of Islam, Chicago and London, The University of Chicago.
Makdisi, George, 1961, “Muslim Institutions of Learning in Eleventh Century Baghdad, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 24, pp. 1-56. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 526 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 718 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب