استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی، قم، ایران
چکیده
از مباحث مهم مطرح در مورد قرآن کریم، موضوع جامعیت این کتاب الهی نسبت به احکام شرعی موردنیاز بشر تا قیامت است که مفسران و فقیهان اسلامی نظریات مختلفی را در ارتباط با این موضوع مطرح کردهاند. برخی در این زمینه افراط کردهاند و قرآن را جامع همۀ احکام موردنیاز انسانها اعم از احکام کلی و جزیی دانستهاند که با وجود آن به سنت معصومان (ع) نیازی نیست و برخی نیز راه تفریط رفتهاند و شبهۀ تشریعی نبودن قرآن را مطرح کردهاند و عدهای از جامعیت تشریعی قرآن کریم بهتنهایی سخن گفتهاند و برخی نیز قرآن کریم را همراه با سنت یا دو منبع یادشده را با اجماع و قیاس، جامع همۀ احکام شرعی دانستهاند. در این پژوهش ضمن اشاره به دیدگاههای مختلف مطرح در این زمینه و نقد آنها، دیدگاه صحیح، یعنی جامعیت تشریعی مستقل قرآن همراه با ادلۀ آن بیان و در پی آن راهکارهای جامعیت یادشده بهطور عملی تبیین شده است.
Legislative All-comprehensiveness of the Holy Quran and Approaches to Explain it
نویسندگان [English]
Seyyed Jafar Sadeghi Fadaki
Assistant Professor, Islamic Culture and Sciences Research Center, Qom, Iran
چکیده [English]
Comprehensiveness of the holy Quran to Islamic legal edicts required by human until the Day of Judgment is an important issue on which Islamic interpreters and jurists have proposed different views. Some have overdone this issue and considered Quran as a comprehensive for all edicts required by human so that tradition of Imams is not required. Some other have wasted and have suggested the doubt that the Quran is not legislative. Others have only mentioned the legislative all-comprehensiveness of the holy Quran and some others have considered Quran with tradition or two mentioned sources with consensus and comprehensive deduction of all legal edicts. This study has pointed to different views proposed on this issue and their criticism , and correct view; that is, legislative all-comprehensiveness of the holy Quran with its mentioned reasons and has explained the approaches of its comprehensiveness.
حسینی شیرازی، سید محمد (1424 ق). تقریب القرآن الی الاذهان، بیروت: دارالعلوم.
طنطاوی، سید محمد (بیتا). التفسیر الوسیط، قاهره: دارالمعارف.
جصاص (1415 ق). احکام القرآن، تحقیق: عبدالسلام محمد علی شاهین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
علامه حلی (1418 ق). مختلف الشیعه، چ دوم، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
محقق حلی (1403 ق). معارج الاصول، تحقیق: محمد حسین رضوی، قم: مطبعة سید الشهداء.
مغنیه، محمد جواد (1981). التفسیر الکاشف، چ سوم، بیروت: دارالعلم.
محقق بحرانی (بیتا). الحدائق الناضره، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
طریحی، فخرالدین (1362). مجمع البحرین، چ دوم، تهران: مرتضوی.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
سیفی مازندرانی، علی اکبر (1425). مبانی الفقه الفعال، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
فتحالله، احمد (1415 ق). معجم الفاظ الفقه الجعفری، الدمام: بینا.
مقالات
. مکارم شیرازی، ناصر (1390). پیام آیتالله مکارم به همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه، دانشگاه پیام نور، ساری، مرکز انتشارات توسعۀ علوم: 4 تا 6.
صادقی فدکی، سید جعفر (1390). بررسی و نقد دیدگاههای چندمعنایی در آیات قرآن، فصلنامۀ علمی - پژوهشی اندیشۀ نوین دینی، سال 7، شمارۀ 24: 61 - 86.
معرفت، محمد هادی (1375). جامعیت قرآن نسبت به علوم و معارف الهی و بشری، نامۀ مفید، شمارۀ 6: 4 ـ 22.