پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,123,523 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,691 |
تحلیلی فضایی بر سلسله مراتب شهری با تکیه بر شکل گیری سیستم پلکانی نظام شهری در ایران | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
| مقاله 3، دوره 6، شماره 3، مهر 1397، صفحه 473-490 اصل مقاله (1.24 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - بنیادی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.242519.791 | ||
| نویسنده | ||
| اسماعیل آقائی‌زاده* | ||
| استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه گیلان | ||
| چکیده | ||
| سیستم پلکانی در شهرها موضوعی جدید است که در آن، شهرها به گروه‌هایی با شکاف جمعیتی تقسیم می‌شوند و نظمی درونی را در سلسلهمراتب شهری نشان می‌دهند. آنچه تاکنون بررسی نشده است چگونگی قرارگیری شهرهای هم‌گروه در بستر جغرافیایی است؛ از این‌رو در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، با استفاده از سرشماری سال 1395 در سطح استان‌های ایران به بررسی این مقوله و ویژگی‌های مناطق مختلف پرداخته شده است. به‌منظور دستیابی به اهداف پژوهش، از مدل‌های میانگین نزدیک‌ترین همسایه، تحلیل خوشه‌ای فضایی چندفاصله‌ای و بیضی انحراف معیار استفاده شد. در پایان از آزمون اسپیرمن برای کشف روابط میان متغیرهای مورد مطالعه، از نرم‌افزار SPSS برای انجام آزمون‌های آماری و از GIS برای تهیۀ نقشه‌های مورد نیاز استفاده شد. پژوهش حاضر به‌دنبال توصیف وضعیت شهرها از نظر سلسلهمراتب نیست، بلکه هدف اصلی آن بررسی سیستم پلکانی در سطوح ملی و منطقه‌ای و کنکاش در موضوعات وابسته به آن است. نتایج نشان می‌دهد در ایران نظام پلکانی در هر دو سطح ملی و منطقه‌ای وجود دارد که البته در این میان تفاوت‌هایی در ویژگی‌ها، به‌ویژه در تعداد گروه‌های شهری دیده می‌شود. از سوی دیگر شهرهای هم‌گروه در این سیستم جز در برخی موارد استثنایی که توزیع خوشه‌ای دارند، با توزیع پراکنده همراه هستند. از سوی دیگر، میان تعداد نقاط شهری و جمعیت شهری با تعداد گروه‌ها ارتباط معناداری وجود ندارد و برای شکل‌گیری گروه‌های مختلف شهری در نظام پلکانی شهرها، باید به دنبال عوامل تأثیرگذار دیگری بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایران؛ تحلیل فضایی؛ سلسلهمراتب شهری؛ سیستم پلکانی؛ نظام شهری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Spatial Analysis of Urban Hierarchy Based on the Formation of Urban Stair System in Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Esmaiel Aghaeizadeh | ||
| Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, Unievrsity of Guilan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction Cities accept different roles and functions based on their characteristics with different power and influences. More attention is paid to some cities. This leads to reduction of the importance of other cities and finally, this leads to development of urban primacy phenomenon. Urban hierarchy as one of important subjects in urban studies includes several topics such as stair system of urban hierarchy. Along with development of urban primacy in this system, a kind of internal order is developed among the cities and a hierarchical system is created. These groups are formed via population gap on a linear curve. This urban hierarchy system is faced with some questions on the relationship between spatial pattern of urban groups, pervasiveness of the stair system, the number of cities, the number of urban population, the urban primacy coefficient and the number of urban groups. This paper investigates these issues in Iranian urban hierarchical system. Methodology The present article is conducted via descriptive analytical method with documentary and library studies. In order to answer the research questions, first of all the status of the cities in urban hierarchy was examined using rank-size model and then the stair system in national and regional scale. In the next phase, spatial dispersion of the cities was displayed using the GIS to investigate the relationship among the cities in a group and their spatial dispersal. Census studies were also carried out by Iran's Statistical Center in 2010. Finally, the aim of this research is based on spatial distribution analysis of cities in stair system of urban hierarchy, the average of nearest neighborhood, multi-distance spatial cluster analysis and standard deviational ellipse methods. At the end of the research, Spearman test was used to understand the relationship between the numbers of urban population with the number of groups in the stair system. The statistical population of the present study is all the cities of the country at national and regional scale. Out of 30 provinces, 10 provinces were studied as the research sample. Results and discussion Findings showed that different regions of Iran are very different in terms of the number of cities and population. Among them, Khorasan Razavi province has the greatest number of cities (72 cities) and Yazd Province has the lowest number of cities. In terms of population, the urban population in different regions has fluctuated from 800 thousands to more than 11 million people; as Tehran and Khorasan Razavi have had the highest number of population and Hormozgan and Yazd have had the lowest number of population in the sample. On the other hand, based on the studies, West Azerbaijan with 9 groups and Chaharmahal-o-bakhtyari with 5 groups, have been ranked as the first and the last of urban groups in regional scale, respectively. It is interesting that the lowest number of urban groups is seen in the national scale. Based on the above mentioned cases, urban system in Iran at both national and regional level is faced with stair system of urban hierarchy. This characteristic comes from the urban primacy. On the other hand, the group-mate cities in this system, not only are not in the same area, but also they are dispersed in the region without any specified pattern. Group-mate cities don’t create isochromatic zones in the region based on urban groups' dispersion map. Accordingly, it is not possible to determine a border for group-mate cities. Therefore, cities contrary to the stair system on the diagram don’t follow any order geographically. There are significant differences in this field between urban groups. Most important of them are stair system is not visible in low population urban groups in some regions (Yazd and Mazandaran). In some regions urban groups have very low members (2-3 members), some regions in terms of the number of groups and city frequency are in balance and the provincial capitals are the most regular. Results show that there is no relation between dependent variables including number of cities, number of urban population, urban primacy coefficient) and independent variables, number of urban groups. This means that the increase or decrease in the dependent variables have no effect on the number of city groups as independent variable. Conclusion Investigation about urban network of Iran in both national and regional level shows that there is no harmony with rank-size model in urban hierarchy. This indicates undesired relations between cities. Thus, urban primacy is a dominated phenomenon in Iranian urban system. However, this phenomenon appears in different patterns named as stair hierarchy. Study of urban system in Iran confirms the existence of stair system in urban hierarchy at both national and regional levels. This system divides the urban hierarchy into several urban groups. The group-mate cities are separated from upper and lower level cities due to the population gap. It seems that they make a new form of urban hierarchy. In this system, the cities could be classified into several groups and each of them developed more homogenous hierarchy system compared with the whole urban system in the region. One of the most important issues in this area is identification of the main factors, because the variables have been studied in this research are not the main factors in the development of the stair system. Study of this system and mechanism of its function can lead to the identification of new dimensions of urban hierarchy system at the other scales. This research can achieve better results, provided that it is done as a comparative study at different scales ranging from regional, trans-regional and international scales. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| urban stair system, urban groups, Spatial distribution, Spatial Analysis | ||
| مراجع | ||
|
آقائی‌زاده، اسماعیل و همکاران، 1394، «بررسی تحولات و الگوی سلسلهمراتب شهری در گیلان»، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، سال سیزدهم، شمارۀ 39، صص 127-146. بسطامی‌نیا، امیر، صفائی پور، مسعود، ملکی، سعید و امیدی‌پور، کوروش، 1394، «سیر تحولات سلسله مراتب شهری در استان خوزستان طی دهه‌های (85- 1335)»، فصلنامه آمایش محیط، سال دهم، شمارۀ 36، صص 6- 35. حیدری، جهانگیر، 1394، «بررسی سلسله مراتب شهری استان بوشهر با تاکید بر نقش منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی در دورۀ اخیر، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال ششم، شمارۀ 24، صص 129- 152. رهنمایی، محمدتقی، منوچهری، ایوب و ابراهیم احدپور، 1390، «سیر تحولات نخست‌شهری و نظام شهری منطقۀ آذربایجان (1335-1385)»، فصلنامۀ آمایش سرزمین، سال سوم، شمارۀ پنجم، ص 5-23. سیف الدینی، فرانک، منصوریان، حسن، پوراحمد، احمد و درویش زاده، روشنک، 1392، پویایی فضایی- زمانی نظام شهری ایران (1390-1335)، پژوهش‌های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره 1، صص 21- 42. عسگری، علی، 1390، تحلیل‌های آماری فضایی با ARCGIS، چاپ اول، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری، تهران. عظیمی، ناصر، 1381، پویش شهرنشینی و مبانی نظام شهری، انتشارات نیکا، مشهد. عظیمی، ناصر، مولایی، نصرا...، بقایی، حکمت و حسینی امینی، حسن، 1389، « تحول نظام شهری سنتی منطقه مرکزی گیلان به نظام شهری روزانه(DUS) »، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال چهارم، شمارۀ 10، صص 11- 36. کلانتری، محسن و سمیه قزلباش، 1388، «شناسایی کانون‌های جرم‌خیز شهری با استفاده از مدل‌های آماری گرافیک مبنا و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی GIS، مورد مطالعه: سرقت در شهر زنجان»، فصلنامۀ مطالعات پیشگیری از جرم، سال چهارم، شمارة 11، صص 77-91. مرکز آمار ایران، 1395، سرشماری عمومی نفوس و مسکن. نظریان، اصغر، 1388، پویایی نظام شهری در ایران، انتشارات مبتکران، تهران. Aghaeizadeh, E. et al., 2015, Review the Urban Changes and Hierarchical Patterns in Gilan Urban System, Geography and Development Iranian Journal, Vol. 13, No. 39, PP. 127-146. Doi: 10.22111/Gdij.2015.2009. (In Persian) Andersson, C. et al., 2005, A Spatial Network Explanation for A Hierarchy of Urban Power Laws, PhysicaA, Vol. 345, No.1-2, PP. 227–244. Anthony, R. M., 2014, Bringing Up the Past: Political Experience and the Distribution of Urban Populations, Cities, Vol. 37, PP. 33-46. Asgari, A., 2011, Spatial Statistical Analysis with ARCGIS, (First Ed), Tehran Municipality Information and Communication Technology Organization, Tehran. (In Persian) Azimi, N., 2002, Dynamics of Urbanization and Principles of Urban System, Nika, Mashhad (In Persian) Azimi, N. et al., 2010, The Transformation of Traditional Urban System to Daily Urban System (DUS) in Guilan Central Region, Journal of Studies of Human Settlements Planning (JSHSP), Vol. 5, No. 10, PP. 11-36. (In Persian) Bastaminia, A. et al., 2017, The Trend of Urban Hierarchy Development in Khuzestan Province: A Five Decades Analysis (1956-2006), Scientific Journal Management System, Vol. 10, No. 36, PP. 47-68. (In Persian) Beguin, H., 1979, Urban Hierarchy and the Rank‐Size Distribution, Geographical Analysis, Vol. 11, No. 2, PP. 149-164. Berry B. J. L., 1964, Cities As Systems Within Systems of Cities, Papers of the Regional Science Association, Vol. 13, No. 1, PP. 147-163. Brakman, S., Garretsen, H., Van Marrewijk, C., & Van Den Berg, M., 1999, The return of Zipf: towards a further understanding of the rank‐size distribution. Journal of Regional Science, 39(1), 183-213. Chen, Y., & Zhou, Y., 2004, Multi-fractal measures of city-size distributions based on the three-parameter Zipf model. Chaos, Solitons & Fractals, 22(4), 793-805. Drennan R. D., and Peterson C. E., 2004, Comparing Archaeological Settlement Systems with Rank-Size Graphs: A Measure of Shape and Statistical Confidence, Journal of Archaeological Science, Vol. 31, No. 5, PP. 533–549. Faraji, S. J. et al., 2016, Urban Primacy in Urban System of Developing Countries, its Causes and Consequences, Europe, Vol. 65, No. 22, PP. 34-45. Guérin-Pace, F.,1995, Rank-size distribution and the process of urban growth. Urban Studies, 32(3), 551-562. Heidari, j. (2014). A survey of the urban hierarchy in Bushehr province Emphasis on the role of Pars Special Economic Energy Zone. Urban Regional Studies and Research, 6(24), 129-152. Heidari, J., 2014, A Survey of the Urban Hierarchy in Bushehr Province Emphasis on the Role of Pars Special Economic Energy Zone, Urban Regional Studies and Research, Vol. 6, No. 24, PP. 129-152. (In Persian) Kalantari, M., and Qezebash, S., 2009, Identification of Urban Crime Centers Using Statistical Models of Basic Graphics and Geographic Information Systems (GIS), Case Study: Theft in Zanjan, Crime Prevention Studies, Vol. 4, No. 11, PP. 77-91. (In Persian) Konishi Y., and Nishiyama, Y., 2009, Hypothesis Testing in Rank-Size Rule Regression, Athematics and Computers in Simulation, Vol. 79, No. 9, PP. 2869–2878. Nazarian, Asghar., 2009, Dynamics of Urban System in Iran; First Edition; Mobtakeran, Tehran. (In Persian) Pumain, D., 2006, Alternative Explanations of Hierarchical Differentiation in Urban Systems Hierarchy in Natural and Social Sciences (PP. 169-222): Springer. Rahnamaee, M., Manouchehri, A., and EbarahimPoor, A., 2011, Evolution of Urban Primacy and Regional Urban System Of Azerbaijan, 1335-1385, Town and Country Planning, Vol. 3, No. 5, PP. 5-31. Seifoldini, F. et al., 2013, Spatial- Temporal Dynamics of Iran’s Urban System (1956-2011), Geographical Urban Planning Research (GUPR), Vol. 1, No. 1, PP. 21-42. Doi: 10.22059/Jurbangeo.2013.50550. (In Persian) Statistical Center of Iran, 2016, Population and Housing Census, Tehran: Center for Statistics of Iran. Zipf, G. K., 1949, National Unity and Disunity, Bloomington, Ind., 1941, Martin J. Beckmann Cowles Foundation for Research in Economics Yale University. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 922 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,043 |
||