پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,749 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,076,992 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,813,954 |
بررسی سند پیشگویی تاریخ پایان جنگ جهانی اول نوشتۀ عبدالعلی نجم‌الدوله تبریزی و معرفی او | ||
| تاریخ علم | ||
| مقاله 6، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 22، مرداد 1396، صفحه 81-106 اصل مقاله (1.72 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2019.280661.371509 | ||
| نویسنده | ||
| مهرداد فردیار* | ||
| کارشناس | ||
| چکیده | ||
| هرچند امروزه تقویم‌های خطی و چاپ سنگی کمیاب‌اند و نمونۀ اعلان‌‌های نجومی که در دورۀ قاجار منتشر و توزیع شده‌اند و از گزند حوادث در امان بوده و به دست پژوهشگران رسیده است، بسیار نایاب‌اند، اما خوشبختانه نمونه‌ای از آنها شامل پیشگویی تاریخ پایان جنگ جهانی اول در تیر ماه سال 1296ش. در دسترس نگارنده قرار گرفت. این سند یک آگهی بدون تاریخ است. این آگهی به شیوۀ چاپ سنگی و بر روی کاغذ کاهی با خطوط نستعلیق و نسخ به چاپ رسیده است. این پیشگویی توسط شخصی به نام عبدالعلی نجم‌الدوله طهرانی [تبریزی] در اواخر آذر ماه سال 1295ش (حدود دو سال قبل از پایان جنگ جهانی اول) انجام شده است. اگر چه این پیشگویی به حقیقت نپیوسته، اما این سند مقدمۀ شناسایی و معرفی عبدالعلی نجم‌الدوله تبریزی (پیشتر نجم‌الممالک) و خاندان وی به عنوان یکی از مهم‌ترین خاندان‌های منجمین درباری در دورۀ قاجار است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تقویم؛ عبدالعلی نجم‌الدوله؛ قاجار؛ نجوم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Survey of a Document Predicting the Date of the End of the First World War by ʿAbd al-ʿAlī Najm al-Dawla Tabrīzī and Identifying him | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehrdad Fardyar | ||
| - | ||
| چکیده [English] | ||
| Although manuscripts and lithographs of calendars are rare today and astronomical announces published and distributed during the Qajar period and remained safe and received by the researchers, are very rare, nevertheless fortunately an example of a prediction of the end of the First World War In 1296 AS/June 1917 AD is available to us. This undated announcement was published in the style of lithography and on brown paper with the fonts of Nastaliq and Nasakh scripts, and was foretold by a person named ʿAbd al-ʿAlī Najm al-Dawla Tihrānī in late autumn 1295 AS/December 1916 AD (About two years before the end of the WWI). Although this prediction is not correct, but this document leads to identify one of the most important families of astronomers, in the Qajar period, as well as ʿAbd al-ʿAlī Najm al-Dawla Tabrīzī (formerly: Najm al-Mamālik). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| ʿAbd al-ʿAlī Najm al-Dawla, Astrology, calendar, Qajar | ||
| مراجع | ||
|
اعتمادالسلطنه، محمدحسن. (1307ق). المآثر و الآثار. چاپ سنگی.شمارۀ 1150491 سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران. «افسران شهید». اخگر(ویژه‌نامه)، (فروردین 1329ش). ص94-121. افشار، ایرج. (فروردین، اردیبهشت و خرداد 1353ش). نمایشگاه «تقویم پارینه». راهنمای کتاب، سال 17، شمارۀ1، 2 و 3، ص 192-196. افشار، ایرج. (آذر 1361ش). «تقویم پارینه». آینده، سال هشتم، 9، ص 610-613 . اقبال، عباس. (مهر 1340ش). «یادداشت های مرحوم عباس اقبال(2)». مهر، سال 9، شمارۀ 1، ص 14-31. الوانساز خویی، محمد. (پاییز 1385ش). «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ آیت‌اللّه ملا علی واعظ خیابانی تبریزی (ملا علی واعظ خیابانی تبریزی)».نسخه پژوهی، 3، ص31-58. امید، حسین. (1332ش). تاریخ فرهنگ آذربایجان. تبریز. آذری، علی. (1346ش). قیام شیخ محمد خیابانی. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه. آقا ب‍زرگ طهرانی، محمد محسن. (1373ش). مصنفات ش‍ی‍ع‍ه: ت‍رج‍م‍ه و ت‍ل‍خیص ال‍ذریع‍ة الی ت‍ص‍انیف ال‍شیعة. به اهتمام محمد آصف فکرت. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی. بانی مسعود، امیر. (1390ش). باغ‌های تاریخی تبریز. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی. بایبوردی، حسین. (1341ش). تاریخ ارسباران. تهران: کتابفروشی ابن سینا. برجیان، حبیب. (زمستان 1385ش). «زمین لرزه در پندار و اندیشۀ ایرانی». نامۀ فرهنگستان، 32، ص 6-25. بزاز دستفروش، مهدی. «آسیاب‌های تبریز». پایگاه اینترنتی ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگردی استان آذربایجان شرقی. تاریخ دسترسی:1/4/1398. قابل دسترس: https://www.eachto.org/index.php/etc/3531-2017-11-07-10-00-36 بقا، محمد. (1315ش). تقویم بغلی 1316 شمسی. تنظیم: محمد بقا [تبریز]: شرکت چاپ کتاب. بیانی، مهدی. (1363). احوال و آثار خوشنویسان. تهران: علمی. چاپ دوم. ـــــــــــــــــ . (1349ش). فهرست ناتمام تعدادی از کتب کتابخانۀ سلطنتی. تهران: کتابخانۀ سلطنتی. بیاض اشعار. نسخۀ خطی شمارۀ 17443 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. پرورش، کریم. (1308ش). «اعلان تقویم پرورش». روزنامۀ شمال غرب، مورخ 20/9/1308. ص4. تبریزی، حسین. (1303ش). تقویم فارسی. چاپ سنگی. [تبریز:] حاج محمود آقا کتابفروش. شمارۀ 1214606 سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران. ـــــــــــــــــ . (1307ش). تقویم بغلی ادبیه تقویم سال 1308ش. [تبریز:] کتابخانۀ ادبیه. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. تربیت، محمدعلی.(بی‌تا) دانشمندان آذربایجان. تبریز: بنیاد کتابخانۀ فردوسی تبریز. چاپ دوم. تیموری، ابراهیم. (مرداد و شهریور 1389ش). «چهار راه سرچشمه تهران». بخارا، 76، ص 132-158. ثقفی، مریم. (اسفند 1394ش).«عبدالغفار نجم‌الملک و تحول جغرافیا و تقویم‌های نجومی با تکیه بر کاربرد آنها در طب در عهد قاجار». اخلاق و تاریخ پزشکی، دورۀ 8، شمارۀ 6، ص34-44. جواهرکلام، عبدالحسین. (1382ش). تربت پاکان قم. ج1. قم: انصاریان. حائری، عبدالحسین. (1350ش). فهرست کتابخانۀ مجلس شورای ملی. ج 19. تهران: انتشارات کتابخانۀ ملی. درایتی، مصطفی. (1390ش) فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا). به کوشش مصطفی درایتی. ج1. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. دلفانی، محمود. (تابستان و پاییز 1372ش). «محصلان ایرانی در اروپا در طول جنگ جهانی اول». گنجینه اسناد، 10 و 11، ص14-51. دولت آبادی، عزیز. (1377ش). سخنوران آذربایجان (از قطران تا شهریار). تبریز: ستوده. رجائی زفره‌ای، محمدحسن. (بهمن 1354ش). «وفیات معاصرین (اصفهان)». وحید، 188 و 189، ص1041-1042. رساله اسطرلاب عبدالکریم تبریزی. نسخۀ خطی شمارۀ ۶۱۴۲/۲کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. رشیدنجفی، عطیه. (پاییز و زمستان 1389ش). «بررسی موقعیت و وضعیت حمام‌های تاریخی شهر تبریز». صفه، دورۀ 20، شمارۀ 51. ص 61-74. رضا زاده ملک، رحیم. (بهار 1385ش). «لحظه تحویل سال اعتدالی». آینه میراث، شمارۀ 32، ص11-259. رضوانی، محمد اسمعیل.(خرداد و تیر 1349ش). «اعلان‌ها و اعلامیه‌های دورۀ قاجار». بررسی‌های تاریخی، شمارۀ 26، ص 253-292. زمانی، مریم. (بهار و تابستان 1392ش). «گذر سیاره زهره در عصر قاجار». میراث علمی اسلام و ایران، 3، ص 123-128. سپهر، عبدالحسین. (1386ش). مراة الوقایع مظفری. تصحیحعبدالحسین نوایی. تهران: میراث مکتوب. ـــــــــــــــــ . (1377ش). ناسخ التواریخ (تاریخ قاجاریه). به اهتمام جمشید کیانفر. ج3. تهران: انتشارات اساطیر. شهری‌باف، جعفر. (1383ش). طهران قدیم. تهران: معین. عبرت مصاحبی نایینی، محمدعلی. (1320ش). مدینة الأدب (تذکره...).نسخۀ خطی شمارۀ 130285 کتابخانۀ دانشگاه امام صادق. فتحی، نصرت اللّه. (1352ش). زندگی‌نامۀ شهید نیکنام ثقةالاسلام تبریزی و بخشی از مشروطیت ایران. [تهران]: انتشارات بنیاد نیکوکاری نوریانی. قبادی، محمد. (زمستان 1394ش).«چهارمین کاروان معرفت تصویب قانون اعزام محصل در مجلس دوم مشروطه». تاریخ‌پژوهی، 65، ص 79-96. کسروی، احمد. (1383ش). تاریخ مشروطه ایران. تهران: امیرکبیر. چاپ 13. گ‍وک‍ان‍ی، عبدالعلی. (۱۳۰۲ق). معرفت تقویم [چاپ سنگی]، بی‌جا. شمارۀ 2538982 سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی. لعلی ایروانی، علی. (بی‌تا). دیوان لعلی حکیم. مقدمۀ محمدعلی صفوت. تبریز: انجمن معارف آذربایجان. مشکور، محمدجواد. (1352ش). تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی. مصباح، اسمعیل. (1302ش). تقویم فارسی. [چاپ سنگی]. شمارۀ 1522934 سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی. ممتحنالدوله، مهدی. (1353ش). خ‍اطرات ممتحنالدوله: زن‍دگ‍ی‌ن‍ام‍ه میرزا م‍ه‍دی‌خ‍ان ممتحنالدوله ش‍ق‍اق‍ی. ب‍ه‌ک‍وش‍ش: ح‍س‍ی‍ن‍ق‍ل‍ی خان ش‍ق‍اق‍ی. تهران: امیرکبیر. منجم باشی تبریز (جاوجانی)، عبدالعلی. (1289ش). تقویم فارسی تنگوزئیل سال 1290 هجری شمسی. [چاپ سنگی]. تهران: [مطبعه میرزا علی اصغر]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. منجم باشی، عبدالعلی. (1290ش). تقویم فارسی ممتاز صحیح با قواعد علمی سال 834 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1293ش). تقویم فارسی ممتاز و صحیح با قواعد علمی سال 837 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1294ش). تقویم فارسی ممتاز و صحیح با قواعد علمی سال 838 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1295ش). تقویم فارسی ممتاز و صحیح با قواعد علمی سال 840 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1296ش). تقویم فارسی ممتاز و صحیح با قواعد علمی سال 841 جلالی و شمسی. [چاپ سنگی]. [تبریز:کتابخانۀ حقیقت].کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1297ش). تقویم فارسی ممتاز و صحیح سال سنه 842 جلالی و شمسی. [چاپ سنگی]. تبریز:کتابخانۀ حقیقت. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. منجم باشی، محمد مهدی. (1297ش). تقویم فارسی ممتاز قوی یئل سنه 1298 هجری شمسی مطابق. [چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. منجم تبریزی، علی. (بی تا). قصاید. [نسخۀ خطی موجود در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. منجم، عبدالعلی. (1313ق). مصابیح الأنوار. [نسخۀ خطی موجود در کتابخانۀ آستان قدس رضوی. مهران، محمد. (خرداد و تیر 1344ش). حاج شیخ عباس مصباح زاده. هنر و مردم. دورۀ 3. ش32و33. ص 39-40. مهران، مهدی. (زمستان 1390ش). تقویم پارینه آید به کار؛ بررسی چند تقویم خطی و چاپ سنگی عصر قاجار. پیام بهارستان، دورۀ 2، 14، ص 569-573. ن‍ادر میرزا قاجار. (1360ش). تاریخ و ج‍غ‍رافی دارال‍س‍ل‍طن‍ه تبریز (جغرافیای مظفری). تهران: اقبال. چاپ سوم. نجم‌الدوله، عبدالعلی و منجم‌باشی، اسمعیل. (1295ش). تقویم فارسی صحیح با قواعد علمی؛ ئیلان ئیل سال 1296 شمسی.[چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. نجم‌الدوله، عبدالعلی. (1287ش). تقویم فارسی صحیح با قواعد علمی سال 831 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. تهران: [مطبعه میرزا علی اصغر]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1288ش). تقویم فارسی صحیح با قواعد علمی سال 832 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ـــــــــــــــــ . (1289ش).تقویم فارسی ممتاز صحیح با قواعد علمی سال 833 جلالی شمسی. [چاپ سنگی]. تهران: [مطبعه میرزا علی اصغر]. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. نجم‌الدوله، عبدالغفار. (1288ش). تقویم فارسی سال 1289 هجری شمسی. به کوشش محمدعلی خان نائینی. [چاپ سنگی]. شمارۀ 1522924 سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی. نجم‌الملک، یحیی. (1291ق). ت‍ع‍ری‍ف س‍ت‍اره زهره و ح‍رک‍ت آن. نسخۀ خطی شمارۀ ۵-۱۰۱۹۶ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی. نخجوانی، حسین. (اردیبهشت 1341ش). «حجة الاسلام میرزا محمد تقی متخلص به «نیر»». یغما، 166، ص 90-93. نصیری امینی، فخرالدین؛ حکیم، سید محمد حسین. (1394ش). «فهرست نسخه‌های خطی فخرالدین نصیری (ثمرة العمر)». اوراق عتیق، 4، ص 317-651. ویافی، عبدالقادر. (بی‌تا). رساله در معرفت تقویم. [نسخۀ خطی شمارۀ 1525073 کتابخانۀ عمومی مرکزی شهر تبریز. هاشمیان، احمد. (1379ش). تحولات فرهنگی ایران. تهران: مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب. یغمایی، اقبال. (مهر 1353ش). «عیسی صدیق سی و ششمین وزیر فرهنگ». آموزش و پرورش، 77، ص 47-60. عبدالعلی منجم. (1322ق). شرح سی‌فصل. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. اسناد آرشیوی: ارائ‍ه اسناد م‍ال‍ک‍ی‍ت روس‍ت‍ای ف‍ل‍ک به وزارت خ‍ارج‍ه ج‍ه‍ت دریافت ح‍ق عبور راه‌آه‍ن ج‍ل‍ف‍ا. محل نگهداری: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی. شناسۀ سند: ۳۶۰/۱۱۴۰ پرداخت مواجب به مدرسان و معلمان در ماه شوال. کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی. شمارۀ ثبت: 20544. پرداخت و رسید مواجب جنسی و نقدی کارکنان وابسته به آستان قدس در ماه محرم. کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی. شمارۀ ثبت: 15543. دستور پرداخت و رسید مواجب و انعام به کارکنان وابسته به آستان قدس در ماه ذیقعده. کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی. شمارۀ ثبت: 15224. رقم ولیعهد به نجم الممالک. محل نگهداری:سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی.به شمارۀ 1912359. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1912359 رقم ولیعهد محمد علی شاه به نجم‌الممالک. محل نگهداری:سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی.به شمارۀ 1945539. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1945539 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,494 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 11,162 |
||