پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,277 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,934 |
علمای امامیه و نجوم جدید در ایران عصر قاجار | ||
| تاریخ علم | ||
| مقاله 5، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 24، شهریور 1397، صفحه 65-93 اصل مقاله (875.26 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2019.288941.371519 | ||
| نویسنده | ||
| امیرمحمد گمینی* | ||
| عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| بر خلاف کلیشۀ رایج در بارۀ تقابل علمای امامیه با نجوم جدید در عصر قاجار، تا به حال شاهدی از مخالفت صریح و گستردۀ علمای امامیه با نجوم جدید بر اساس آموزه‌های دینی در آن دوران، آن طور که در ماجرای گالیله و کلیسای کاتولیک شاهدش هستیم، یافت نشده است. تنها دو مخالفت از سوی ملا مهدی نراقی و محمدحسین شهرستانی وجود دارد که نه به دلایل دینی بلکه بر اساس دانش سنتی ایشان از نجوم و فلسفۀ طبیعی ارسطویی ابراز شده است. علما به خاطر تطبیق نجوم قدیم بر آیات و روایات مخالف نجوم جدید نبودند. علاوه بر این علما دلبستگی‌ای به تنجیم نداشتند و آن را حرام می‌دانستند و معمولاً وجود احادیث تنجیمی را مؤید تنجیم رایج نمی‌دیدند و در نتیجه به خاطر تنجیم مدافع نجوم قدیم نبودند. بنا بر این انگیزه‌ای برای مخالفت با نجوم جدید نداشتند. علما خود را متولی کیهان‌شناسی نمی‌دانستند، بنا بر این کیهان‌شناسی جدید رقیبی برای ایشان محسوب نمی‌شد تا اینکه هبةالدین شهرستانی کتاب الاسلام والهیئة را نوشت. او در آن کتاب می‌خواست نشان دهد که آیات و روایت نه تنها با نجوم جدید مخالف نیستند، بلکه مؤید آن هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اعجاز علمی؛ تنجیم؛ خورشید مرکزی؛ علمای امامیه؛ نجوم جدید | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Imamate Shiite Ulama and the Modern Astronomy in Qajar Period | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amir Mohammad Gamini | ||
| چکیده [English] | ||
| Contrary to the current cliché concerning the opposition of the Imamate Shiite Ulama to the modern astronomy in the Qajar period, there is no evidence showing their literal or explicit objection of the modern astronomy based on Islamic doctrines, as one finds in the story of Galileo and Catholic Church. Although only for two oppositions we have evidence: Mahdī Narāqī and Muḥammad-Ḥusayn Shahristānī, their opposition were not because of their religious ideas, but for their traditional learnings of the Ptolemaic astronomy and Aristotelian philosophy. Ulama did not extract a cosmology according to the Ptolemaic astronomy from Quranic verses and hadiths. Ulama even did not believe in the astrology and thus did not advocate Ptolemaic astronomy because of astrology. Accordingly they had no religious motivation to defend Ptolemaic astronomy against the modern astronomy. They were not the pretenders of a cosmology, thus they did not see the modern astronomy as their rival. Finally, Hibat al-Dīn Shahristānī in his al-Islām wa al-Hayʾa not only was not against the modern astronomy but also he believed that they admit the holy Quran and Islamic hadiths | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Astrology, Heliocentrism, Imamate Shiite ulama, Modern astronomy, scientific miracle | ||
| مراجع | ||
|
آبادیان، حسین. (1388ش). مفاهیم قدیم و اندیشۀ جدید (درآمدی نظری بر مشروطۀ ایران). تهران: نشر کویر. آجودانی، لطف‌اللّه. (1396ش). علما و انقلاب مشروطیت ایران. تهران: انتشارات اختران. اصفهانی، محمدرضا. (1331ق). نقد فلسفة دارون. بغداد: مطبعة الولایة العامره. ـــــــــــــــ . (1389ش). نقد فلسفة دارون. تحقیق از حامد ناجی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. اصفهانی، میرزا ابوطالب. (1352ش). مسیر طالبی. تصحیح حسین خدیو جم. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی. اعتضاد السلطنه. رساله در رد بر حاجی محمدکریم خان قاجار (مناظره با دانشمندان). نسخۀ خطی شمارۀ 3325 کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. ـــــــــــــــ . (1278ق). فلک السعادة. [چاپ سنگی]. دارالطباعۀ میر محمدباقر طهرانی. اعتماد السلطنه. (1374ش). چهل سال تاریخ ایران: المأثر والآثار. به کوشش ایرج افشار. تهران: نشر اساطیر. الگار. حامد. (1396ش). دین و دولت در ایران: نقش علما در دورۀ قاجار. تهران: انتشارات توس. امیرارجمند، کامران. (1396ش). مقدمه بر آیات بینات. نکـ : همین منابع، شهرستانی، محمدحسین. اولویه. (1371ش). سفرنامۀ اولیویه. ترجمۀ محمد طاهر میرزا. تصحیح غلام‌رضا ورهام. تهران: انتشارات اطلاعات. بامداد. مهدی. (۱۳۴۷ش). شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری. 3 جلد. تهران: زوار. جعفریان. رسول. (1393ش). مقالاتی در بارۀ مفهوم علم در تمدن اسلامی. چاپ اول. تهران: علم. ـــــــــــــــ . (1394ش). «تعارض علم ودین در قرون میانۀ اسلامی:کروی بودن زمین». در مقالاتی دربارۀ مفهوم علم در تمدن اسلامی. چاپ سوم. تهران: علم. بحرانی. شیخ یوسف. الحدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة. قم: انتشارات اسلامی. بحرانى سید هاشم. (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن. قم: قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعثة. حائری. عبدالهادی. (1378ش). نخستین رویارویی اندیشه‌گران ایران با دورویۀ بورژوازی غرب. تهران: انتشارات امیرکبیر. خرازی. سید محسن. (بهار 1386ش). «تنجیم و ستاره شناسی.» فقه اهل بیت، شمارۀ ۴۹، ص72-106. خوئی. سید ابوالقاسم.(1340ق). البیان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة الإحیاء آثار الامام الخوئی. روسو. فرانسوا. (1374ش). گالیله: گوشه‌هایی از زندگی و آثار او. ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. شوشتری. میرعبداللطیف خان. (1363ش). تحفة العالم و ذیل التحفة. سفرنامه و خاطرات. تهران: کتابخانۀ طهوری. شهرستانی، محمدحسین. (1396ش). آیات بینات. تصحیح کامران امیرارجمند. تهران: نشر ثالث. شهرستانی، هبةالدین. اسلام و هیئت. تهران: بعثت. شیخ انصاری. (1415ق). کتاب المکاسب. قم: المؤتمر العالمی. صالح شیرازی. (1362ش). گزارش سفر میرزا صالح شیرازی. ویرایش، دیباچه و پانوشت از همایون شهیدی. تهران: مؤسسۀ انتشاراتی راه نو. فخرالدین رازى. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربى. کاشانی. ملاعبدالرسول. (1378). رسالۀ انصافیه. کاشان: انتشارات مرسل. کرمانشاهی، آقا احمد. (1373ش). مرآت الاحوال جهان نما (قم: انصاریان). کرمانی، محمدکریم‌خان. (بی تا). مجموعة رسائل. کرمان: مطبعۀ سعادت. ـــــــــــــــ . (1438ق). مکارم الابرار: مجموعة مصنفات العالم الربانی المرحوم الحاج محمدکریم خان الکرمانی. بصرة: شرکة الغدیر للطباعة والنشر المحدودة. کرمانی. ناظم الاسلام. (1375ش). تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: نشر آگاه. گمینی. امیرمحمد. (پاییز و زمستان 1392ش). «گستره و تنوع آثار هیئت در تمدن اسلامی.» تاریخ علم، دورۀ 11، شمارۀ 2، ص243-290. ـــــــــــــــ . (1395ش). دایره‌های مینایی: پژوهشی در تاریخ کیهان‌شناسی. تهران: نشر سینا. ـــــــــــــــ . (1396الف). «آیا علوم طبیعی در تمدن اسلامی بر گرفته از اسلام بود؟» فصلنامۀ نقد کتاب کلام، فلسفه و عرفان، سال چهارم، شمارۀ 15-16. ـــــــــــــــ . (1396ب). «محمدرضا نجفی اصفهان و نظریۀ تکامل انسان.» در عادل زیادات، مواجهه با داروین. ترجمۀ ا.م.گمینی. تهران: کرگدن. مجلسى. محمد باقر بن محمد تقى. (1351ش). آسمان و جهان. ترجمۀ کتاب السماء و العالم بحار الأنوار، جلد 54. ترجمۀ محمد باقر کمره‌اى. تهران: اسلامیه.. ـــــــــــــــ . (بی تا). اختیارات الایام. تهران: کتابفروشی اسلامیه. ـــــــــــــــ . (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. میرزای قمی. (1371ش). جامع الشتات. تصحیح مرتضی رضوی. تهران: کیهان. نراقی، مهدی. المستقصی فی الهیئة. نسخۀ خطی شمارۀ 6391 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. نورعلی شاه ثانی. نجدالهدایة. نسخۀ خطی کتابخانۀ حاج دکتر نورعلی تابنده. جلد اول. تألیف 1319ق، کتابت 1359ق. ناطق، هما. (1368ش/1990م). ایران در راهیابی فرهنگی. پاریس: انتشارات خاوران. نجم‌الدوله، عبدالغفار. (1284ق). قانون ناصری. نسخۀ خطی شمارۀ 8998 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. Arjomand, Kamran. (1997). “The Emergence of Scientific Modernity in Iran: Controversies Surrounding Astrology and Modern Astronomy in the mid‐nineteenth Century.” Iranian Studies, vol. 30:1-2, pp. 5-24. Sepsis, A. (1843). “Qeulques mots sur l’état religieux actuel de la Perse.” Revue de l’Orient, T. III, pp. 95-105. Tancoigne, M. (1820). A Narrative of Journey into Persia and Residence at Teheran. London. Tavakoli-Targhi, M. (2001). Refashioning Iran: Orientalism, Occidentalism and Historiography. Basingtoke: Palgrave. Nicolas, A.-L.-M. (1936). “Le Bâb Astronome.” Revue De L'histoire Des Religions, vol. 114, pp. 99–101. Layard, Austen Henry. (1894). Early adventures in Persia, Susiana, and Babylonia. London: J. Murray. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,257 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,207 |
||