مولائی, محمدرضا, توکلی, یعقوب. (1398). بهائیان و رضاشاه؛ از تعامل تا گسترش سازمانی (در دورۀ پهلوی اول). , 49(3), 863-879. doi: 10.22059/jpq.2019.221528.1006972
محمدرضا مولائی; یعقوب توکلی. "بهائیان و رضاشاه؛ از تعامل تا گسترش سازمانی (در دورۀ پهلوی اول)". , 49, 3, 1398, 863-879. doi: 10.22059/jpq.2019.221528.1006972
مولائی, محمدرضا, توکلی, یعقوب. (1398). 'بهائیان و رضاشاه؛ از تعامل تا گسترش سازمانی (در دورۀ پهلوی اول)', , 49(3), pp. 863-879. doi: 10.22059/jpq.2019.221528.1006972
مولائی, محمدرضا, توکلی, یعقوب. بهائیان و رضاشاه؛ از تعامل تا گسترش سازمانی (در دورۀ پهلوی اول). , 1398; 49(3): 863-879. doi: 10.22059/jpq.2019.221528.1006972
بهائیان و رضاشاه؛ از تعامل تا گسترش سازمانی (در دورۀ پهلوی اول)
1مربی گروه معارف اسلامی دانشگاه محقق اردبیلی و دانشجوی دکتری مطالعلات انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی
2استادیار گروه انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی
چکیده
پژوهش در خصوص ظهور رضاخان در عرصۀ سیاسی و متعاقب آن گسترش فعالیت بهائیت در ایران، که به‌عنوان دو موضوع متداخل در تاریخ سیاسی ایران مطرح است، می‌تواند در مسیر مطالعۀ سیاست‌های استعماری انگلستان، راهگشای مناسبی در سیر مطالعاتی کارکرد جریان بهائیت در ایران باشد. این پژوهش با هدف بازنمایی نقش بهائیان در به قدرت رسیدن رضاخان و روند فعالیت‌های این فرقه در زمان رضاشاه انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد انگلستان،پس از انقلاب 1917م روسیه، پایان جنگ جهانی اول و شکست قرارداد 1919م، به‌منظور گسترش نقش خود در ایران، سناریویی را با کمک عوامل خود و از جمله بهائیان به اجرا درآورد که کمترین نتیجۀ آن، اسارت پنجاه‌وسه‌سالۀ فرهنگ و سیاست ایران در دست سلسلۀ پهلوی بود. همچنین نتایج نشان داد که بهائیان چه قبل و چه بعد از کودتای سوم اسفند 1299، بازیگران فعالی بوده‌اند که از این خوان گستردۀ انگلستان در ایران بهره‌ها بردند و عرصۀ فرهنگ، سیاست و دیانت جامعۀ ایرانی را اسیر کینه‌ها، حسادت‌ها و مأموریت‌های استعماری خود ساختند.
Baha'is and Reza Shah, from engagement to organizational development
نویسندگان [English]
Mohammad Reza Molaei1؛ Yaghoub Tavakoli2
چکیده [English]
In a historical and political analysis about Iran, to Baha'is role in the rise to power of Reza Khan has been less discussion. Research about the conditions of achieve to power of Reza khan in the political arena and then expand Baha'i in Iran, as two overlapping issue in Iran's political history, can be a good start in the course of study of the Baha'i faith in Iran, and represent how the Baha'is influence in political and cultural structure of in Iran. Unfortunately, most studies on the role of Baha'is in the Pahlavi era, in the reign of Mohammad Reza Shah were done. And these studies have been done about the reign of Reza Shah less. Perhaps one of the reasons a major role during the reign of Mohammad Reza Shah was a Baha'i. This study aimed to represent the Baha'is cooperation in Iran's path to power of Reza Khan and the expansion of the activities carried out during the reign of Reza Shah. The results show that the government of Great Britain, after the 1917 revolution in Russia, at the end of the First World War and the defeat of the 1919 agreement, to expand its role in Iran, the execution of a scenario with the help of its proxies, including the Baha'is, the lowest outcome, destruction fifty-three-year-old Iranian culture and politics during the Pahlavi regime rule. Also, the results showed that the Baha'is both before and after the coup of February 1921, as the actors who took advantage of British influence in Iran, and the realm of culture, politics and religion hatred captured Iranian society , jealous and their colonial and mission. Results of this research can open the door to further studies in this field.
کلیدواژه‌ها [English]
Reza Shah, the Baha'i, the UK, Iran
مراجع
آدمیت، فریدون (1323). امیرکبیر و ایران، تهران: بنگاه آذر.
آشتیانی‌زاده محمدرضا (1370). «سوابق رضاخان و کودتای سوم حوت 1299»، فصلنامۀ تاریخ معاصر ایران، کتاب سوم.
اصغری، حسین (1395). «فرهنگ دوران پهلوی در قبضه بهائیان»، هفته‌نامۀ پنجره، 269.
افراسیابی، بهرام (1366). بهائیت به روایت تاریخ، تهران: پرستش.
اللهیاری، احمد (1387). بهائیان در عصر پهلوی‌ها، تهران: دفتر پژوهش‌های مؤسسۀ کیهان.
ایوانف میخائیل س (1356). تاریخ نوین ایران، ترجمۀ هوشنگ تیزابی و حسن قائم‌پناهی، تهران: اسلوج.
بی‌نام (1389). «بازشناسی شبکه اقتصادی تشکیلات بهائیت»، ماهنامۀ خبری ـ تحلیلی شفافیت، 2(13).
__________ (1388). «پیوند عمیق و همه‌جانبۀ بهائیت با رژیم پهلوی»، فصلنامۀ تاریخ معاصر ایران، 50.
خیراندیش، عبدالرسول؛ ذاکری، سکینه (1394). «وقایع تنگک و تنگستان ساحلی در نخستین ماه‌های جنگ جهانی اول؛ نقض بی‌طرفی ایران و شکل‌گیری مقاومت‌های مردمی»، دوفصلنامۀ پژوهشنامۀ تاریخ‌های محلی ایران، 2(6) .
جواهری، میکائیل (1393). بهائیت پاد جنبشِ تجدید حیات ملت ایران، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
جهانگیری، آرش (1387). «بابیت و بهائیت؛ نمای دور، نمای نزدیک»، فصلنامۀ تاریخ معاصر ایران، ص 47 و 48 .
دزفولی، علی (1385). بازتاب، داستان یک مدرسه بهایی، روزنامۀ کیهان، ش ۱۸۶۵۷.
دولت‌آبادی، صدیقه (1377). نامه‌ها، نوشته‌ها و یادها، به کوشش افسانه نجم‌آبادی و مهدخت صنعتی، شیکاگو، انتشارات نگرش و نگارش زن.
دولت‌آبادی، یحیی (1361). حیات یحیی، ج 4، تهران: فردوسی.
روحانی سید حمیدرضا؛ و اورنگ، فرشاد (1388). «همکاری بهائیان با مؤسسات وابسته به انگلیس در ایران»، فصلنامۀ تاریخ معاصر ایران، 49 .
زاهد زاهدانی، سعید (1381). بهائیت در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سدیدالسلطنه (کبابی)، محمدعلی‌خان (1342). بندرعباس و خلیج‌فارس اعلام الناس فی احوال بندرعباس، تصحیح و مقدمۀ احمد اقتداری به کوشش علی ستایش، تهران: کتابخانۀ ابن‌سینا.
سلطان‌زاده رضا (بی‌تا). سیری در کتاب‌های بهائیان، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
شهبازی، عبدالله (1379). زرسالاران یهودی و پارسی استعمار بریتانیا و ایران: آریستوکراسی و غرب جدید، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
_________ (1385). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
_________ (1387). «کانون‌های استعماری و بهایی‌گری»، ماهنامۀ موعود، 92.
شهسواری، ثریا (1387). اسناد فعالیت بهائیان در دورۀ محمدرضاشاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
شیخ‌الاسلامی، پری (1351). زن در ایران و جهان، تهران: چاپخانۀ مازگرافیک.
صادقی، مریم (1392). واکاوی در لجنه، نقش بهائیان در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی، تهران: کیهان.
فاضل مازندرانی، اسدالله (بی‌تا). اسرار الاثار، ج 9، تهران: مؤسسۀ ملی مطبوعات امری.
فراشبندی، علی‌مراد (1365). جنوب ایران در مبارزات ضد استعماری، تهران: شرکت سهامی انتشار.
فیضی، محمدعلی (128 بدیع). حیات حضرت عبدالبهاء و حوادث دورۀ میثاق، تهران: مؤسسۀ ملی مطبوعات امری.
کتیرایی، محمود (1355). فراماسونری در ایران، از آغاز تا تشکیل لژ بیداری ایران، تهران: اقبال.
کدی، نیکی (1381). ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
مجد، محمدقلی (1389). از قاجار به پهلوی، ترجمۀ جمعی از مترجمان، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
