پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,096,764 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,204,139 |
بررسی مبانی ایدئولوژیک صحنه های تاج ستانی از ایزدان در هنر ایران باستان | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 4، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 20، مهر 1398، صفحه 57-76 اصل مقاله (722.16 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2019.73099 | ||
| نویسنده | ||
| حمیدرضا پیغمبری* | ||
| استادیار گروه تاریخ، دانشگاه خلیج‌فارس، بوشهر | ||
| چکیده | ||
| یکی از مضامین پرکاربرد در هنر شرق باستان، صحنه های نمادین اعطای مقام پادشاهی از سوی خدایان است که جایگاه والای مقام پادشاهی و تأیید آسمانی پادشاه یا به عبارتی رابطۀ قوی دین و سیاست را نشان می دهد. این صحنه ها در آثار هنری ایران باستان نیز مکرر به چشم می خورند. مقالۀ پیش رو با تکیه بر ملاحظات سیاسی و مسائل تاریخی، علل و زمینه های توجه پادشاهان ایرانی به این رسم را بررسی می کند. تحلیل ها نشان می دهد که هخامنشیان در مواجهه با مردمان شرق باستان؛ اشکانیان در مواجهه با یونانیان؛ و ساسانیان در مواجهه با کوشان ها و رومیان، از زبان هنری برای تبلیغات خود بهره گرفته اند و صحنه های تاج ستانی از خدایان یکی از مهمترین آن‌ها بوده است. این تبلیغات در میان رعایا و رقبای داخلی پادشاهی نیز کاربرد داشت. بنابراین برخی از پادشاهان ایرانی مانند داریوش یکم هخامنشی، اردشیر بابکان و خسرو دوم ساسانی که در مشروعیت سلطنت آنان تردیدهایی اساسی وجود داشت، بیش از همه به این صحنه ها روی آورده اند. از این رو، صحنه های تاج ستانی از ایزدان در هنر ایران باستان به رغم جلوۀ ناپسندی که در نظرگاه دین زردشتی داشت، به سنت های باستانی پادشاهی تعلق داشته و به معنای دگراندیشی یا بدعت گرایی پادشاهان نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایدئولوژی پادشاهی؛ تفویض پادشاهی؛ شمایل نگاری؛ حلقۀ بالدار؛ یونانی‌مآبی؛ تبلیغات سیاسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Investigation of the Ideological Foundations of the Divine Investiture in the Ancient Iranian Art | ||
| نویسندگان [English] | ||
| HamidReza Peighambari | ||
| Assistant Professor, Department of History, Persian Gulf University, Bushehr | ||
| چکیده [English] | ||
| The symbolic scenes of the divine investiture of the Kings is one of the most widely used themes in the art of the Ancient East that reflect the interconnectedness of politics and religion and serves to display the supreme position of the King and his divine right. The recurrence of these scenes in the art of ancient Iran indicates the use of ancient and foreign traditions by Iranians. The reason behind the Persian Kings’ appeal to this tradition is the question that, this research is going to answer based on the historical issues and political considerations. The analyses show that the Achaemenids in the face of the Ancient East, Arsacids in the faced the Greeks and Sassanians in the face of Kushan and Romans, used artistic language for their propaganda and the investiture scenes were among the most important ones. The propaganda was also used among the common people and internal rivals of the King. Accordingly, some of the Persian Kings, most notably Darius I, Ardeshir I, and Chosroes II, who had challenges in terms of legitimacy, turned to these scenes. Consequently, the iconography of the Gods in these scenes, despite being considered disgraceful in the view of the Zoroastrianism, is related to the royal custom, and should not be considered the revelation or religious heresy of the Kings. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Kingship, Investiture, iconography, Winged Rings, Hellenism, propaganda | ||
| مراجع | ||
|
ادی، سموئیل کندی (1381)، آیین شهریاری در شرق، ترجمه فریدون بدره ای. تهران، علمی و فرهنگی. اکرمن، فیلیس (1387)، «مهرهای ساسانی»، ترجمه ناصر نوروززاده چگینی. در سیری در هنر ایران، زیر نظر آرتر پوپ و فیلیس اکرمن. تهران، علمی و فرهنگی، جلد دوم، 1012-977. بابلون، ارنست (1388)، سکه های هخامنشی، ترجمۀ ملک زاده بیانی و خانبابا بیانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و پازینه. بریان، پییر (1386)، «چند خدایی و امپراتوری وحدت طلب»، وحدت و تعامل در شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه ناهید فروغان، تهران، اختران، 57-339. بوردمن، جان (1390)، ایران و جهان غرب، ترجمه رقیه بهزادی، تهران، طهوری. بویس، مری (1384)، زردشتیان باورها و آداب دینی آن ها، ترجمه عسکر بهرامی، تهران، ققنوس، ویراست دوم. پرادا، ادیت (1383)، هنر ایران باستان، ترجمه یوسف مجید زاده، تهران، دانشگاه تهران، چاپ دوم. پورداوود، ابراهیم (1377)، یشت ها، 2ج ، تهران، اساطیر. دریایی، تورج (1377)، «لقب پهلوی که چهر از یزدان»، نامه فرهنگستان 4/4، 32-28. دوشن گیمن، ژاک (1375)، دین ایران باستان، ترجمه رویا منجم، تهران، فکر روز. دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ (1386)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران، علمی و فرهنگی، چاپ هشتم. رجایی، فرهنگ (1372)، تحول اندیشه سیاسی در شرق باستان، تهران، قومس. رف، مایکل (1381)، نقش برجستهها و حجاران تخت جمشید، ترجمه هوشنگ غیاثی نژاد، تهران، گنجینه هنر. زنر، آر. سی (1384)، طلوع و غروب زردشتی گری، ترجمه تیمور قادری، تهران، امیرکبیر. سلوود، دیوید (1377)، «سکه های پارتی»، تاریخ ایران کمبریج، ترجمه حسن انوشه، ج3 قسمت 1، تهران، امیرکبیر، 400-381. شپرد، دروتی (1377)، «هنر ساسانی»، تاریخ ایران کمبریج، ترجمه حسن انوشه، ج3 قسمت 2، تهران، امیرکبیر، 652-553. فرای، ریچارد نلسون (1385)، «میترا در باستانشناسی ایران»، در دین مهر در جهان باستان، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، توس، 52-245. قانون نامۀ حمورابی (1373)، ترجمۀ انگلیسی تئوفیل میک، ترجمۀ فارسی کامیار عبدی، تهران، میراث فرهنگی و هور. کالمیر، پیتر (1389)، «هنر ایلام میانه و ایران در آن دوره»، در بین النهرین و ایران در دوران متأخر، گزارشی از سمینار یادوارۀ ولایمیر لوکونین، ویراستۀ جان کرتیس، ترجمه زهرا باستی، تهران، سمت، 59-40. کرامر، سموئل نوآ (1383)، الواح سومری، ترجمه داوود رسائی، تهران، علمی و فرهنگی، چاپ دوم. گوبل، رابرت (1377)، «سکه های ساسانی»، تاریخ ایران کمبریج، ترجمه حسن انوشه، ج3 قسمت 1، تهران، امیرکبیر، 47-429. گیرشمن، رومن (1371)، هنر ایران. جلد اول ماد و هخامنشی، ترجمه عیسی بهنام، جلد دوم، پارت و ساسانی، ترجمه بهرام فره وشی، تهران، علمی و فرهنگی. لوکوک، پییر (1387)، کتیبه های هخامنشی، ترجمه نازیلا خلخالی، تهران، فرزان روز، چاپ دوم. لوکونین، ولایمیر (1387)، «نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری، مالیاتها و دادوستد»، در تاریخ ایران کمبریج، جلد سوم قسمت دوم، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، 148-71. مالاندرا، ویلیام و. (1393)، مقدمه ای بر دین ایران باستان، ترجمه خسرو قلی زاده، تهران، پارسه. موسی خورنی (1380)، تاریخ ارمنیان، ترجمه ادیک باغداساریان، تهران، مؤلف. نیولی، گراردو (1390)، از زردشت تا مانی، ترجمه آرزو رسولی، تهران، ماهی. واندنبرگ، لویی و کلاوس شیپمن (1386) نقوش برجسته منطقه الیمایی در دوران اشکانی، ترجمه یعقوب محمدی فر و آزاده محبت خو، تهران، سمت. ویسهوفر، یوزف (1380)، ایران باستان، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، ققنوس، چاپ چهارم. وینتر، انگلبرت و بئاته دیگناس (1386) روم و ایران: دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، فرزان روز. هرتسفلد، ارنست (1381)، ایران در شرق باستان، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. هرمان، جرجینا (1373)، تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، ترجمه مهرداد وحدتی، تهران، نشر دانشگاهی. هنکلمن، ووتر (1392)، خدایان دیگری که هستند؛ مطالعاتی در فرهنگ پذیری ایلامی- ایرانی برپایۀ متون بارویی تخت جمشید، تاریخ هخامنشی (جلد چهاردهم)، ویراسته هلن سانسیسی ویردنبورخ و دیگران، تهران، توس. هینتس، والتر (1385)، یافته های تازه از ایران باستان، ترجمه پرویز رجبی، تهران، ققنوس. ----------- (1388)، «اهمیت نهاد پادشاهی سلوکی در شکلگیری جهانبینی شاهنشاهی در ایران باستان»، مجله باستانشناسی و تاریخ، سال بیست و چهارم، شمارۀ اول، شماره پیاپی 47، 54-49. ----------- (1391)، ناگفته های امپراتوری ساسانی. ترجمه آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی، تهران، پارسه. Abdi, Kamyar, 1999. Bes in the Achaemenid Empire. Ars Orientalis 29: 111-140.
Ammianus Marcellinus., 1956. History. Tr. John, c. Rolf, London, Harvard.
Black, Jeremy and Anthony Green, 2004. Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia, an Illustrated Dictionary, The British Museum Press.
Boyce, M., 1975. Iconoclasm among the Zoroastrians, in J. Neusner (ed.), Studies for Morton Smith at Sixty, Leiden. 15: 93-111.
Briant, P., 2004. Hellenism, Encyclopedia Iranica 12: 158-159.
Brosius, Maria, Vesta Sarkhosh Curtis and Jenny Rose, 2004. Investiture, Encyclopedia Iranica 13 (2): 180-188.
Calmeyer, P., 1979. Fortuna-Tyche-Khvarnah, Jahrbuch des Deutschen Archaologische Instituts 94: 347-65.
Canepa, M., 2009. The Two Eyes of the Earth. Art and Ritual of Kingship Between Rome and Sasanian Iran, London.
Curtis, Vesta Sarkhosh, 2007. Religious Iconography of Ancient Iranian Coins, in Joe Cribb and Georgina Herrmann (eds.) After Alexander: Central Asia before Islam. Oxford: 413-33.
Dᾳbrowa, E., 2010. The Parthian Kingship, in Giovanni B. Lanfranchi & Robert Rollinger (eds.), Concept of Kingship in Antiquity; Procedings of the European Scence foundation Exploratory Workshop, Padova: 123-134.
Dalley, E., 1986. The God Salmu and the Winged Disk, Iraq 48: 85-101
Dandamaev, M., 1975. La politique religieuse des Achéménides, Monumentum H. S. Nyberg (Acta Iranica), I. Leiden-Téhéran: 193-200.
Duchesne-Guillemin, J., 1966. Symbols and Values in Zoroastrianism: Their Survival and Renewal, New York.
Frankfort, H., 1948. Kingship and the Gods: A Study of Near Eastern Religion as the Integration of Society and Nature, Chicago.
Frye, Richard N., 1964. The Charisma of Kingship in Ancient Iran, Iranica Antiqua 4: 36-54.
Frayne, Dauglas R., 1997. Ur 3 period. RIME 3/2. Toronto.
Gadd, C. J., 1948. Ideas of Divine Rule in the Ancient East; Schweich lectures 1945, London.
Gariboldi, R., 2004. Astral symbology on Iranian coinage, East and west 54: 32
Garrison, M., 2011. By the Favor of Auramazdā: Kingship and the Divine in the Early Achaemenid Period, in P.P. Iossif, AS. Chankowski, and C.C. Lorber (ed.), More than Men, Less than Gods. Studies on Royal Cult and Emperial Worship, Louvain, Paris, and Waalpole, zou: 15-104.
Gaspa, S., 2017. State theology and royal ideology of Neo-Assyrian Empire as structuring model for Achaemenid imperial religion, in Wouter F. M. Henkelman and Céline Redard (eds.), Persian Religion in the Achaemenid Period, Classica et Orientalia, Band 16. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag: 125-184.
Gnoli, G., 1974. Politique religieuse et conception de la royauté sous les Achéménides, in Commémoration Cyrus, Acta Iranica 2, Téhéran – Liège: 117-90.
Göbl, Robert, 1971. Sasanian Numismatics, translated by Paul Severin. Braunschweig.
Gyselen, R., 1993. Catalogue des sceaux, caméeset bulles sassanides de la Bibliothèque Nationale et du Musée du Louvre. I. Collectiongénérale, Paris.
Herrmann G. and V. S. Curtis, 2002. Sasanian rock reliefs, Encyclopedia Iranica. http://www.iranicaonline.org/articles/sasanian-rock-reliefs.
Hollard, D., 2010. Julien et Mithrā sur le relief de Tāgh-e Bostān, In R. Gyselen (ed.), Sources for the history of Sasanian and post-Sasanian Iran. Bures-sue-Yevette. RO 19: 147-63.
Jacobs, Bruno, 2006. Anahita, Iconography of Deities and Demons, Electronic Pre-Publication. http://www.religionswissenschaft.unizh.ch/idd
Jacobsen, Thorkild, 1939. The Sumerian King list. AS 11. Chicago: The Oriental Institute.
Kuhrt, A., 1983. The Cyrus Cylinder and the Achaemenid Imperial Policy, JSOT 25: 83-97.
Lecoq, P., 1984. Ahura Mazda ou Xvarnah, in J. Duchesne-Guillemin (ed.) Orientalia emerito oblata, Acta Iranica 23: 301-26.
L'Orange, H. P., 1953. Studies on the Iconography of Cosmic Kingship in the Ancient World. Oslo, Aschehoug.
Mofidi Nasrabadi, Behzad, 2004. Beobachtungen zum Felsrelief Anubaninis, ZA 94: 291-303.
Moorey, P. R. S., 1979. Aspect of Worship and Ritual on Achaemenid Seals, in Akten des VII. Internationalen Kongresses für Iranische Kunst und Archäologie München 7-10 September 1976 (AMI Erg-Bd. 6), Berlin: 218-226.
Panaino, A., 2000. The Mesopotamian Heritage of Achaemenian Kingship, in Aro S/Whiting R. M. S., (eds.), The Heirs of Assyria (Melammu Symposia 1), Helsinki: 35-49.
Root, Margaret, Cool, 1979. The King and Kingship in Achaemenid Art. Acta Iranica 19, Brill, leiden.
Segall, Berta, 1956. Notes on the Iconography of Cosmic Kingship, The Art Bulletin 38 (2): 75-80.
Selz, G. J., 2008. The divine prototypes, in N. Brisch. (ed.), Religion and Power. Divine Kingship in the Ancient World and Beyond, Chicago: 75-101.
Shahbazi, Sh., 1974. An Achaemenid symbol, AMI 7: 13-31.
Shahbazi, Sh., 1980. II, An Achaemenid symbol (Farnah), AMI 13: 119-147.
Shenkar, M., 2014. Intangible Spirits and Graven Images: The Iconography of Deities in the Pre-Islamic Iranian World. Leiden, Boston, Brill.
Soudavar, a., 2006. The significance of Av. čithra, OPers. čiça, MPers čihr, and NPers. čehr, for the Iranian Cosmogony of Light, Iranica Antiqua 41: 151-85.
Sundermann, W., 1988. Kē čihr az yazdān. Zur Titulatur der Sasanidenkӧinge, Archive Oriéntalní 56: 338-40.
Teophylactus Simokata, 1986. The History of the Theophylact Simocatta, English translation by Michael and Mary Whitby. Oxford- New York, Oxford University Press.
Thompson, Emma, 2008. composition and continuity in Sasanian Rock reliefs. Iranica Antiqua.43: 209-358.
Unvala, J. M., 1930. The winged Disk and the winged human figure on Ancient Persian Monument’s, Dr. Modi Memorial Volume. Bombay, Fort printing press: 488-513.
Vanden Berghe, Louis, 1984. Reliefs rupestres de l’Irān ancient. Musees royaux d’art et d’histoire. Bruxelles.
Von Gall, H., 1966. Zu den ‘medischen’ Felsgräbern in Nordwestiran und Iraqi Kurdistan, Archäologischer Anz: 19-43.
Wells, C.B., 1934. Royal Correspondence in the Hellenistic Period, New Haven,
Weber, U., 2009. Zu den felsbildnissen des königs Narseh, Res Orientales 19: 312–16.
Widengren, G., 1959. “The Sacral Kingship of Iran”, in La Regalità Sacra, supplement to Numen 4, Leiden: 242-57.
wiesehöfer, J., 2000. Frataraka, Encyclopedia Iranica 10 (2): 195.
Winter, I. J., 2008. Touched by the Gods: Visual Evidence for the Divine Status of Rulers m the Ancient Near East, in N. Brisch. (ed.) Religion and Power. Divine Kingship in the Ancient World and Beyond, Chicago: 75-101.
-----------, 2016. Ancient Iranian Motifs and Zoroastrian iconography, Proceedings of the British Academy 133, (London 2007): 179-204.
-----------, 2017. Beyond Ahuramazdā and the Winged Symbol: Imagery of the Divine and Numinous at Persepolis, in Wouter F. M. Henkelman and Céline Redard (eds.), Persian Religion in the Achaemenid Period, Classica et Orientalia, Band 16. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag: 185-246.
-----------, 1988. Babylonian Influences on Iran, Encyclopedia Iranica 3 (3): 334-36.
-----------, 1999. farr(ah)/ xᵛarənah, Encyclopedia Iranica 9: 312-19
-----------, 2010. Achaemenid Images of Royalty and Empire, in Giovanni B. Lanfranchi & Robert Rollinger (eds.), Concept of Kingship in Antiquity; Procedings of the European Scence foundation Exploratory Workshop. Padova: 87-105.
-----------, 2004. Astral Character of Kingship in the Sasanian and Byzantine Worlds, La Persia e Bisanzio. Atti del Convegno internazionale (Roma, 14–18 ottobre 2002): 555–594.
-----------, 2009. The king and the gods in the Sasanian royal ideology, Res Orientales 18, S: 209–259.
-----------, 2013. Defining the Divine in Achaemenid Persian Kingship: The View from Bisitun. in Lynette Mitchell and Charles Melville (eds.), “Every Inch a King”, Kings and Kingship in the Ancient and Medieval Worlds, Brill: 23-65.
-----------, 2010. Farr(ah) ii. Iconography of farr(ah)/xvarənah, Encyclopedia Iranica, Online Edition, August 24, 2010, available at http:// www.iranica.com/articles/farr-ii-iconography.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,260 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,239 |
||