هادوی نیا, علی اصغر, علی تبار, رمضان. (1399). مبانی فلسفی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی با تأکید بر مکتب صدرایی. , 17(3), 489-515. doi: 10.22059/jpht.2019.261155.1005576
علی اصغر هادوی نیا; رمضان علی تبار. "مبانی فلسفی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی با تأکید بر مکتب صدرایی". , 17, 3, 1399, 489-515. doi: 10.22059/jpht.2019.261155.1005576
هادوی نیا, علی اصغر, علی تبار, رمضان. (1399). 'مبانی فلسفی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی با تأکید بر مکتب صدرایی', , 17(3), pp. 489-515. doi: 10.22059/jpht.2019.261155.1005576
هادوی نیا, علی اصغر, علی تبار, رمضان. مبانی فلسفی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی با تأکید بر مکتب صدرایی. , 1399; 17(3): 489-515. doi: 10.22059/jpht.2019.261155.1005576
مبانی فلسفی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی با تأکید بر مکتب صدرایی
1دانشیار گروه اقتصاد، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران
2دانشیار گروه منطق فهم دین، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران
چکیده
در زمینۀ مطالعات میان‌رشته‌ای، مسائل متعددی جای طرح دارند؛ از جمله چیستی، اهمیت و ضرورت، روش‌شناسی و روش اجرایی آن. اما در کنار این مباحث، مسئلۀ اصلی‌تری هست که تاکنون به آن پرداخته نشده و آن، مبانی بینشی و فلسفی حاکم بر مطالعات میان‌رشته‌ای است. فلسفه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در علوم، به‌ویژه دانش‌های بینارشته‌ای نقش ایفا می‌کند. با توجه به اینکه هر مکتب و پاردایم فلسفی، در مطالعات میان‌رشته‌ای تأثیر جدی دارد، آیا در مطالعات بینارشته‌ای به‌ویژه در حوزۀ علوم انسانی اسلامی نیز با تکیه بر مبانی فلسفی صدرایی می‌توان نگرش لازم را برای انجام دادن این مطالعات به‌دست آورد؟ در مقالۀ حاضر در صددیم که با روش تحلیلی و فلسفی، ضمن معرفی مطالعات بینارشته‌ای و تفاوت آن با دیگر روش‌های مطالعاتی، ابتدا به نقش مستقیم فلسفه در برخی دانش‌های بینارشته‌ای اشاره شود و در ادامه امتداد مبانی صدرایی را در مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی نشان دهیم. از یافته‌های مقالۀ حاضر، قابلیت نظام فلسفی صدرایی به‌مثابۀ چارچوب نظری برای پشتیبانی مطالعات بینارشته‌ای در علوم انسانی اسلامی است.
Philosophical Foundations of Interdisciplinary Studies in Islamic Humanities with Emphasis on Sadra School
نویسندگان [English]
Ali Asghar Hadovinia1؛ Ramadan Ali Tabar2
1Associate Professor, Department of Philosophy, Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
2Associate Professor, Department of Philosophy, Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
چکیده [English]
in the field of interdisciplinary studies, several issues can be raised; Including what, its importance and necessity, methodology and its implementation method. But in addition to these issues, there is a more fundamental issue that has not been addressed so far, and that is the visual and philosophical foundations governing interdisciplinary studies. Philosophy plays a direct and indirect role in the sciences, especially interdisciplinary sciences. Given that every school and philosophical paradigm has a serious impact on interdisciplinary studies, can interdisciplinary studies, especially in the field of Islamic humanities, be relied upon on the basis of Sadra's philosophical foundations to gain the necessary attitude to conduct interdisciplinary studies? The present article seeks to introduce the direct role of philosophy in some interdisciplinary sciences by introducing analytical and philosophical methods, while introducing interdisciplinary studies and its differences with other study methods. Give. One of the findings of this paper is the capability of Sadra's philosophical system as a theoretical framework to support interdisciplinary studies in Islamic humanities.
باربور، ایان (1374). علم و دین، ترجمۀ بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: نشر دانشگاهی.
برزگر، ابراهیم و همکاران (1386). مطالعات میان‌رشته‌ای در ایران، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
پارسانیا، حمید (1390). مجموعه نوشتارهایی دربارۀ علوم اجتماعی و علوم انسانی: نشر فجر ولایت.
پورعزت، علی اصغر (1387). مبانی دانش ادارۀ دولت و حکومت، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
توانا، محمد علی (1390). نظریۀ انتقادی یورگن هابرماس: نمونه‌ای از تفکر میان‌رشته‌ای در عصر حاضر، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دورۀ سوم، ش 4، پاییز.
ــــــــــــــــــــ (1386). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، چ اول: اسراء.
حاتمی، محمد رضا (1391). ماهیت رویکرد میان‌رشته‌ای در حوزۀ علوم انسانی با تأکید بر اندیشه‌های هابرماس، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دورۀ پنجم، ش 1، زمستان.
حسن‌زاده آملی، حسن (1370). قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
خورسندی طاسکوه، علی (1387). گفتمان میان‌رشته‌ای دانش، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم.
داوودی، علی‌مراد (۱۳۷۸). عقل در حکمت مشاء از ارسطو تا ابن‌سینا، آبادان: حکمت.
درزی، قاسم (1392). گونه‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای در قرآن کریم، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دورۀ پنجم، ش 4، پاییز.
رایان، آلن (1373). فلسفۀ علوم اجتماعی، ترجمۀ عبدالکریم سروش، چ سوم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
سروش،عبدالکریم (1374). درس‌هایی در فلسفۀ علم الاجتماع، تهران، چ اول: نی.
شجاعی، حسن (1394). الزامات کلامی پژوهش میان‌رشته‌ای در قرآن با تکیه بر سطوح معرفت‌شناسی، اصطلاح‌شناسی و روش‌شناسی، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دورۀ هفتم، ش 4، پاییز.
الشّیرازی، صدرالدّین محمد (1378). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیّة الاربعه، چ اول، طهران: شرکة دارالمعارف الاسلامیّه.
ــــــــــــــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، تهران: نشر دانشگاهی.
ــــــــــــــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، چ اول، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طباطبایی، محمد حسین (1422 ق). نهایه الحکمه، چ شانزدهم، قم: نشر اسلامی.
فرامرز قراملکی، احد (1380). روش‌شناسی مطالعات دینی، چ اول، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
علی‌تبار، رمضان (1397). موضوع‌شناسی علوم انسانی و اقتضائات روش‌شناختی آن، مجلۀ ذهن، شمارۀ 75.
ـــــــــــــــ (1394). عوامل و ارکان علم دینی، اندیشۀ نوین دینی، سال یازدهم، تابستان 1394، ش 41.
کارل، الکسیس (۱۳۸۴). انسان موجود ناشناخته، عنایت‌الله شکیباپور، تهران: دنیای کت‍اب.
کرلینجر، آنفرد (1374). مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمۀ حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند، تهران: آوای نور.
کریمی، مجتبی‌پور (1393). تبیین مفروضات هستی‌شناسی رئالیسم انتقادی باسکار و دلالت‌های آن بر پژوهش میان‌رشته‌ای، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دورۀ ششم، ش 3، تابستان.
گلدمن، لوسین (1375). فلسفۀ روشنگری، ترجمه و پژوهش: شیوا (منصوره) کاویانی، چ اول، انتشارات فکر روز.
لیتل، دانیل (1373). تبیین در امور اجتماعی، چ اول، مؤسسۀ فرهنگی صراط.
محمودنیا، علیرضا (1391). رویکرد فرارشته‌ای ادگار مورن و مبانی فلسفی اندیشۀ وی، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دورۀ چهارم، ش 2، بهار.
مصباح یزدی، محمد تقی (1375). شرح جلد هشتم اسفار اربعه، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی.
ـــــــــــــــــــــــــ (1382). آموزش فلسفه، چ سوم، تهران: امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــــــ (1372). جامعه و تاریخ، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، تهران.
مصدق (بی‌تا). مقدمه‌ای به روش تحقیق، کرمان: مؤسسه‌های مدیریت کرمان.
مطهری، مرتضی (1371). حرکت و زمان، تهران: حکمت.
ــــــــــــــــ (1377). مجموعه آثار استاد شهید مطهری، چ اول، قم: صدرا.
میرزامحمدی، محمد حسن (1388). بررسی مبانی فلسفی برنامه‌های درسی میان‌رشته‌ای در آموزش عالی " دیدگاه اشکال دانش" در نزد فیلسوفان تحلیلی، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، سال اول، ش 2.
میرنصیری، سید روح‌الله (1394). موضوع، روش و هدف علوم انسانی از منظر علامه طباطبایی، (پایان‌نامه)، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
Collen , Arne) 2oo2(. Disciplinarity in the Pursuit of Knowledge, (in Minati and Pessa, Kluwer Academic/Plenum Publishers, Emergence in Complex , Cognitive, Social, and Bioligical Systems, New York ,p285.
Frodeman ,Robert& Thompson Klein, Julie ,& Mitcham, Carl ) 2010(. Handbook of Interdisciplinarity, The Oxford University Press ,.
Werth , Alexander (2003(. Unity in Diversity: The Virtues of aMetadisciplinary Perspective in Liberal Arts Education, JOURNAL OF THE NATIONAL COLLEGIATE HONORS COUNCIL, University of Nebraska – Lincoln, Paper 118, FALL/WINTER,.
