پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,087,036 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,190,204 |
اندیشه و کنش در سیاست جنسیت: بررسی تجربه ایران در سال‌‌های 1270ـ1320 | ||
| زن در توسعه و سیاست | ||
| مقاله 3، دوره 17، شماره 2، تیر 1398، صفحه 223-255 اصل مقاله (540.72 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwdp.2019.262472.1007460 | ||
| نویسندگان | ||
| ابوالفضل دلاوری* 1؛ الهه صادقی2 | ||
| 1دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| چکیده | ||
| سیاست در ایران معاص، به‌رغم سرشت عمدتاً مردسالارانه، از سویههای معطوف به اصلاح وضعیت زنان خالی نبوده است. این مقاله با بررسی این موضوع در فاصلة سال‌‌های 1270 تا 1320 میکوشد به این سؤال پاسخ دهد که: در دورة پنجاه‌سالة 1270 تا 1320، ایدهها، جنبشها و سیاست‌های معطوف به تغییر و اصلاح وضعیت زنان چه ویژگیها و تحولاتی به خود دید و چگونه و تا چه اندازه به دگرگونی در وضعیت حقوقی و حقیقی زنان منجر شد؟ این مقاله با رویکرد نظری تلفیقی (کنش‌گرایی تاریخ‌مند) و استفاده از روش تاریخی‌ـ اسنادی و تحلیل طولی نشان داد که سیاست جنسیت در دورة اشاره‌شده تحولات متعددی به خود دیده است. تحولات مزبور از سه متغیر ناهمزمان و ناهمسوی «ایدهها و جنبشهای معطوف به اصلاحات»، «مقاومت نیروهای محافظهکار» و «جهت‌گیری و عملکرد حکومت» متأثر بوده است. در دورة پیشامشروطه، نطفههای اولیة ایدهها و تحرکهای معطوف به تغییر وضعیت زنان شکل گرفت؛ اما مقاومت شدید محافظهکاران و بیمیلی دولت‌مردان مانع تغییر قابل ملاحظه در وضعیت زنان بود. در فاصلة جنبش مشروطیت تا کودتای 1299، با افزایش تحرک اجتماعی خود زنان و حمایت برخی نیروها و نهادهای سیاسی جدید نظیر مجلس و احزاب اصلاح‌طلب علاوه بر اعطای حق آموزش به زنان، ایدهها و مطالبات جدیدی نظیر برابری حقوقی و حق مشارکت سیاسی زنان نیز مطرح شد. در دورة بیست‌ساله پس از کودتا، که دولت خود عهده‌دار تغییر وضعیت زنان شد، گرچه تغییرات قابل ملاحظهای در آموزش، اشتغال و حضور زنان در عرصههای عمومی رخ داد، سرشت آمرانة این تغییرات و ناسازگاری آن با فرهنگ مسلط نه‌تنها مانع توسعه و تعمیق ایدهها و جنبشهای اصلاحی در حوزة جنسیت بود، بلکه زمینهساز رشد گرایشها و نیروهای واگشتگرا در دورههای بعد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایدههای اصلاح؛ ایران؛ جنبش؛ جنسیت؛ دولت؛ زنان؛ سیاست؛ سیاست‌گذاری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Idea and action in gender politics: an investigation in Iran’s experience from 1891 to 1941 | ||
| نویسندگان [English] | ||
| abolfazl delavari1؛ Elahe Sadeghi2 | ||
| 1Allameh Tabataba'i Lecturer | ||
| 2Phd Student in Political Science. Allameh Tabata'i University | ||
| چکیده [English] | ||
| Although in general, politics in contemporary Iran have had patriarchal orientation, efforts and actions taken place regarding reforming women’s condition cannot be ignored. In this article, we have tried investigate the changes of orientations, factors and consequences of gender politics in Iran between the years of 1270 to 1320. According to theoretical approach of this article, transformation of gender policies has been differed from an era to the other; and influenced by three factors: 1-Ideas and movements regarding transformation of women’s condition; 2-Conservative forces resistance; 3-Government orientation and actions. And we have found that in a 15-year period before constitutional movement, the very primary sprouts of ideas and movements related to transformation of women’s condition have been started. But the major weakness of this movement which was the fierce resistance of conservatives on one hand and the authority’s reluctance on the other hand prevented a drastic change in women’s condition and transformation of gender related ideas. After the victory of constitutional movement until the 1299 coup, there were plenty of opportunities to make some changes in women themselves and also have the support of some authorities and new political organizations such as the Parliament and reform parties for transformation of women’s condition. It was in this era that the right of women’s education was granted. Moreover, new demands and ideas like legal equity and women’s right to political participation were brought up.in the 20 years after the coup in which the government itself was in charge of transformation of women’s situation, although there were noticeable changes in education, employment and on top of that presence of women in public arenas, imperious nature of these changes and their incompatibility with the dominant culture not only did prevent the development of ideas and reform movements regarding gender, but also was the starting point for development of orientations and the retrogressive forces in next era. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| "Politics", "Gender", "women", "Idea", "movement", "state", "policy making", " Iran" | ||
| مراجع | ||
|
[1] آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب، ترجمة احمد گل‌محمدی، تهران: نی. [2] احمدی خراسانی، نوشین (1380). زنان زیر سایة پدرخوانده‌ها، تهران: توسعه. [3] آخوندزاده، فتحعلی (بی‌تا). مکتوبات کمال‌الدوله، بی‌جا. [4] آدمیت، فریدون (1351). اندیشة ترقی و حکومت قانون، تهران: خوارزمی. [5] ــــــــــ (1357). اندیشه‌های میرزا آقا خان کرمانی، تهران: پیام. [6] اتحادیه، منصوره (1361). پیدایش و تحول احزاب سیاسی در دوران مشروطیت، تهران: گستره. [7] آفاری، ژانت (1379). انقلاب مشروطه ایران، ترجمة رضا رضایی، تهران: بیستون. [8] ــــــــــ (1999). سیاست‌های جنسیتی در ایران معاصر، ترجمة یاشار دارالشفا، کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج. [9] اتابکی، تورج(1398). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس. [10] استرآبادی، بی‌بی خانم (1993). معایب‌الرجال، ویرایش افسانه نجم‌آبادی، تهران: باران. [11] بامداد، بدرالملوک (1318). هدف پرورش زن، تهران: نشریات شرکت مطبوعات. [12] ــــــــــ (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران: ابن سینا. [13] بکر، هاوارد؛ هلموت اتو دالکه (1368). «جامعه‌شناسی معرفت ماکس شلر»، ترجمة رکسانا بهرامی تاش، نامة علوم اجتماعی، س1، ش2، ص35ـ48. [14] بصیرت‌منش، حمید (1376). علما و رژیم رضا شاه (نظری به عملکرد سیاسی و فرهنگی روحانیون از سال 1305ـ1320)، تهران: عروج. [15] بنجامین، س. ج. (1362). ایران و ایرانیان عصر ناصرالدین شاه، تهران: جاویدان. [16] بوردیو، پیر (1390). تمایز، نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: ثالث. [17] ــــــــــ (1384). نظریة کنش، دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمة مرتضی مردیها، تهران: نقش‌و‌نگار. [18] پایدار، پروین (1995). زنان و فرایند سیاسی در ایران قرن بیستم، کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج. [19] پناهی، فرنگیس (1394). «تأثیر نظام قضایی دورة قاجار بر حقوق زن در ایران»، تاریخ‌پژوهی، ش 64 (پاییز). ص 91ـ108. [20] پولاک (1368). سفرنامة پولاک، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی. [21] تاجالسلطنه (1362). خاطرات تاجالسلطنه، به کوشش منصوره اتحادیه، تهران: تاریخ. [22] ترابی فارسانی، سهیلا (1378). اسنادی از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران. [23]ترابی فارسانی، سهیلا (1387). روند آموزش زنان از آغاز نوگرایی تا پایان عصر رضا شاه، دانشنامه، ش3(پاییز)، ص90-97. [24] تشکری، زهرا (1381). زن در نگاه روشنفکران، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. [25] توکل، محمد (1383). جامعه‌شناسی معرفت، تهران: مؤسسة پژوهشی حوزه و دانشگاه. [26] حجازی، بنفشه (1388). تاریخ خانم‌ها (بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر قاجار)، تهران: قصیده‌سرا. [27] خسروپناه، محمدحسین (1382). هدف‌ها و مبارزة زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، تهران: پیام امروز. [28] دروویل (1348).سفرنامة دروویل، ترجمة جواد محیی، تهران: گوتنبرگ. [29] دلاوری، ابوالفضل (1389). «زمانمندی و الگوهای دگرگونیهای اجتماعی، درآمدی بر ویژگیهای دگرگونیهای اجتماعی در ایران معاصر»، مجلةجامعه‌شناسی ایران، دورة 11، ش 1 (بهار)، ص 78ـ108. [30] دولتآبادی، صدیقه (1305). «مرد ایرانی و زن اروپایی»، مجلة آینده، س 2، ش 2 (بهمن). [31] ــــــــــ (1306). «شرط سواد در انتخابات»، مجلة آینده، س 3، ش 11 (تیر). [32] راوندی، مرتضی (1347). تاریخ اجتماعی ایران، تهران: امیرکبیر. [33] رستمی، رؤیا (1379). جنسیت، اشتغال و اسلامگرایی، تهران: جامعة ایرانیان. [34] روحی، افسر (1305). «یک زن خوب مرد را کافی است» مجلة آینده، س 2، ش 2 (بهمن). [35] زاهد، سید سعید؛ خواجه‌نوری، بیژن (1382). «بررسی و تحلیل نقش اجتماعی زنان در جامعة ایران»، فصل‌نامة فرهنگ، ش 48، ص114. [36] زیبایی‌نژاد، محمد (1388). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. [37] سمیعیان، عفت (1305). «اصلاحات اخلاقی معارف نسوان»، مجلة آینده، س 2، ش 2 (بهمن). [38] شهری، جعفر (1367). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم: زندگی و کسب‌و‌کار، تهران: درسا. [39] شمیم، علی‌اصغر (1370). ایران در عهد سلطنت قاجار، تهران: امیرکبیر. [40] صادقی فسایی، سهیلا (1387). مطالعة ابعاد جنسیتی برنامه‌های سوم و چهارم توسعه و میزان تحقق اهداف جنسیتی در برنامة سوم توسعه، تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. [41] صادقی، فاطمه (1392). کشف حجاب: بازخوانی یک مداخلة مدرن، تهران: نگاه معاصر. [42] صدر هاشمی، محمد (1363). تاریخ جراید و مجلات ایران، ج 1، اصفهان: کمال. [43] صدیق، عیسی (1352). یادگار عمر، تهران: طبع کتاب، چ 3، ج4. [44] ــــــــــ (1342). تاریخ فرهنگ ایران از آغاز تا امروز، تهران: تربیت معلم. [45] ــــــــــ (1316). تاریخ مختصر تعلیم و تربیت، تهران: روشنایی. [46] صفائی، ابراهیم (بی‌تا). بنیادهای ملی در شهریاری رضا شاه کبیر، تهران: انتشارات ادارة کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر. [47] عضدالدوله، احمدمیرزا (1328). تاریخ عضدی، به همت حسین کوهی کرمانی، تهران: چاپخانة مظاهری. [48] فتحی، مریم (1383). کانون بانوان با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکتهای زنان در ایران، تهران: مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران. [49] فیروز، مریم (1327). «تاریخ مختصر جنبش زنان ایران»، ماهنامه رزم، ش2(تیرماه)، ص4-7. [50] قاضی‌مرادی، حسن (1387). نوسازی عصر مشروطه، تهران: اختران. [51] کاتوزیان، همایون (1396). دولت و جامعه در ایران، ترجمة حسن افشار، چ 9، تهران: مرکز. [52] کار، مهرانگیز (1378). رفع تبعیض از زنان، تهران: قطره. [53] ــــــــــ (1376). حمایت از حقوق سیاسی زنان ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان. [54] کسری، نیلوفر (1389). زنان در تاریخ معاصر ایران، تهران: جاویدان. [55] کدی، نیکی آر (1369). ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: قلم. [56] کرمانی، میرزا آقا خان (2001). هشت بهشت، قابل دسترسی در: http://WWW.bayanddigitalPublictions [57] کسروی، احمد (1312)، «خواهران و دختران ما»، مجلۀ پیمان، س1، ش6(اسفندماه)، ص4-7.
[58] کنوبلاخ، هوبرت (1390). جامعه‌شناسی معرفت، ترجمة کرامت‌الله راسخ، تهران: نی. [59] لاهیجی، شهلا (1371). «شناخت هویت زن ایرانی»، مجلة زنان، ش 15، ص37. [60] مجلس شورای ملی (1318). مجموعـة قـوانین و مصـوبات ادوار اول و دوم قانون‌گذاری. [61] ــــــــــ (1290). مشروح مذاکرات مجلس اول و دوم. [62] محمدی‌اصل، عباس (1381). درآمدی بر مشارکت سیاسی زنان ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان. [63] مسعودی، عباس (1329). اطلاعات در یک ربع قرن «حوادث مهم یک ربع قرن در یک جلد کتاب، بی‌جا. [64] مصفا، نسرین (1381). مشارکت سیاسی زنان در ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. [65] مطهری، مرتضی (1390). نظام حقوق زن در اسلام، قم: صدرا. [66] مطیع، ناهید (1373). «زنان ایران: حرکت تدریجی صلح‌آمیز و مدنی»، مجلة زنان، ش90. [67] معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا: زن در عصر قاجار، تهران: البرز. [68] مؤمنی، فاطمه (1385). بانوان در تاریخ معاصر، ماهنامة اندیشه و تاریخ سیاسی معاصر ایران، ش 48. [69] میرکیایی، مهدی (1394). نان و سیاست: تأثیر بحرانهای نان بر سیاست و اقتصاد عصر ناصری، تهران: علم. [70] نژاد‌بهرام، زهرا (1388). موانع مشارکت سیاسی زنان در ایران، تهران: رسانش. [71] نجم‌آبادی، افسانه (1384). «اقتدار و نمایندگی: بازبینی فعالیت‌های زنان در دورة رضاشاه»، مجلة گفت‌وگو، ش 44. [72] نفیسی، سعید (1378). گزارشی از وضعیت مدارس از مشروطیت تا پهلوی، به کوشش سهیلا ترابی فارسانی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران. [73] نوذری، عزت‌الله (1380). تاریخ احزاب سیاسی در ایران، شیراز: نوید شیراز. [74] وزارت معارف (1307 تا 1327). سالنامة معارف (سال‌‌های مختلف). [75] هاناساریان، الیزا (1384). جنبش حقوق زنان در ایران طغیان(افول و سرکوب از 1280 تا انقلاب 57)، ترجمة نوشین احمدی خراسانی، میشیگان: انتشارات دانشگاه میشیگان. [76] هدایتنیا، فرجالله (1393). «مبانی نظری عدالت استحقاقی در حقوق زنان»، حقوق اسلامی، ش 42 (پاییز)، ص 39ـ64. [] Afary, Janet (2009). Sexual Politics in Modern Iran, Cambridg: Cambridg University Press [] Arasteh, A. Reza (1969). Education and Social Awakening in Iran: 1850-1968; Leiden: E.J. Bril [] Bourdieu Pierre (2005). The Social Structures of the Economy, Cambridge: Polity [] -------------------- (1990). The Logic of practice, Stanford, CA: Stanford University Press [] -------------------- (1984). Distinction: A social critique of the Judgement, Translatdr by R. Nice Cambridge: Harvard University Press. [] Bacchi, Carol Lee. (1999). Women, Policy, and Politics: The Construction of Policy Problems, Thousand Oaks, CA: Sage. [] Butler, Judith (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New York: Routledge. [] Grewal, Inderpal and Kaplan, Caren (eds). (2002). An Introduction to Women’s Studies: Gender in a Transnational World, New York: McGraw-Hill. [] Kelandermans, Bert: Stekelenburg, Jacquelien van (2013). “Social Movement and the Dynamics of Colective Action” in Leonie Huddy, David O. Sears, and Jack S. Levy, The Oxford Handbook of Political Psychologhy (2ed). Available at: https://www.oxfordhandbooks.com/oso/viewentry/10 [] Lee, Bill; Weeks, Wendy (1991). “Social Action Theory and the Women’s Movement: An Analysis of Assumptions” Community Development Journal, Vol 26, Issue 3 (July). 220-226. Available at: https://doi.org/10.1093/cdj/26.3.220 [] Lovenduski, Joni (1998). “Gendering Research in Political Science”, Annual Review of Political Science 1: PP 333–356. [] Sapiro, Virginia (1991). “Gender Politics, Gendered Politics: The State of the Field” In Political Science: Looking to the Future, Vol. 1. [] Darity, William A. (2008). International Encyclopedia of the Social Sciences Detroit: Macmillan Available at: <https://www.worldcat.org/title/international-encyclopedia-of-the-social-sciences/oclc/162146038.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 764 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 902 |
||