پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,759 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,132,983 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,898,034 |
تحلیل گفتمان علمی- هندسی در رساله‌های خوشنویسی اسلامی سده‌های چهارم تا هشتم هجری | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 7، دوره 25، شماره 3، آذر 1399، صفحه 63-72 اصل مقاله (434.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2019.282162.666224 | ||
| نویسندگان | ||
| محمود وطن‌خواه خانقاه1؛ امیر مازیار* 2 | ||
| 1کارشناسی ارشد هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر تهران | ||
| 2استادیار دانشگاه هنر تهران، گروه آموزشی فلسفه هنر، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر | ||
| چکیده | ||
| خوشنویسی به عنوان یکی از مهم‌ترین هنرهای اسلامی، از سده‌های اولیۀ دوران اسلامی تا به امروز، تحولات تاریخی و اجتماعی بسیاری را از سر گذرانده است که می‌توان این تحولات را ذیل گفتمان‌های حاکم بر خوشنویسی در ادوار مختلف بازخوانی کرد. هدف پژوهش حاضر با فرض وجود نوعی گفتمان علمی- هندسی در سده‌های میانه، بازشناخت این گفتمان و استخراج ویژگی‌های آن در متون مربوط به خوشنویسی است. گفتمانی که به مرور بر اثر ترجمۀ متون یونانی و تألیف متون علمی توسط دانشمندان اسلامی و به طور کلی اهمیت یافتن علم‌گرایی و عقل‌گرایی در جامعۀ اسلامی سده‌های میانه شکل گرفت. از متون و رساله‌های باقی‌مانده از دانشمندان و نویسندگان این دوره و همچنین آرای پژوهشگران هنر اسلامی، استنباط می‌شود که تعاملی جدی میان علوم ریاضی با اقسام صنایع، مشاغل و رشته‌های علمی وجود داشته است. در همین راستا، هندسه و ریاضیات عامل بسیار مهمی در تدوین و تکامل خطوط اسلامی نیز بوده‌اند. بنابراین در این پژوهش با استفاده از روش تاریخی و اتخاذ رویکرد تحلیل گفتمان، با تأکید بر متون و رساله‌های خوشنویسی، به استخراج و بازشناخت ویژگی‌های گفتمان علمی- هندسی در خوشنویسی اسلامی سده‌های چهارم تا هشتم هجری پرداخته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خوشنویسی؛ رساله‌های خوشنویسی؛ تحلیل گفتمان؛ گفتمان علمی- هندسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Scientific-Geometric Discourse in Islamic Calligraphy Treatises During the Fourth to Eighth AH Centuries | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahmood Vatankhah Khaneghah1؛ | ||
| 1M.A Graduate of Islamic Arts, Department of Islamic art, college of conservation and restoration, Art university of Tehran, Iran | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1390)، مقدمۀ ابن خلدون، ترجمۀ محمد پروین گنابادی. جلد 2. نشر الکترونیکی کتابناک. ابن‌الهیثم، الحسن (1983)، کتاب المناظر، تدوین عبدالحمید صبره، السلسله التراثیه الکویت. ابن‌ندیم، احمد بن اسحاق (1346)، الفهرست، ترجمۀ محمدرضا تجدد، بانک بازرگانی ایران، تهران. اخوان‌الصفا (1992)، رسائل اخوان‌الصفاء و خلان‌الوفاء، جلد 1، الدار الاسلامیه، بیروت. البوزجانی، ابوالوفاء محمد بن محمد (1376)، هندسۀ ایرانی، انتشارات سروش، تهران. اولیری، دلیسی (1355)، انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی، ترجمۀ احمد آرام، انتشارات جاویدان، تهران. باباشاه اصفهانی (1373)، آداب‌المشق، چاپ شده در رسالاتی در خوشنویسی و هنرهای وابسته، گردآورنده حمیدرضا قلیچ‌خانی، انتشارات روزنه، تهران. بلر، شیلا (1396)، خوشنویسی اسلامی، ترجمۀ ولی الله کاووسی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران. توحیدی، ابوحیان (1951)، ثلاث رسائل لابی‌حیان التوحیدی، تصحیح ابراهیم الکیلانی، المعهد الفرنسی للدراسات العربیه، دمشق. خیام نیشابوری، عمر بن ابراهیم (1392)، نوروزنامه: رساله‌ای در منشاء و تاریخ و آداب جشن نوروز، تدوین مجتبی مینوی، انتشارات اساطیر، تهران. راوندی، محمد بن علی (1386)، راحه الصدور و آیه السرور: در تاریخ آل سلجوق، تدوین محمد اقبال، انتشارات اساطیر، تهران. صحراگرد، مهدی (1396)، دوره‌بندی تاریخ قلم‌های کتابت در منابع درجه اول تاریخ خوشنویسی، فصلنامه علمی-پژوهشی نگره، شماره 42. فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1389)، احصاء‌العلوم، ترجمۀ حسین خدیو جم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. فوکو، میشل (1392)، دیرینه‌شناسی دانش، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، نشر نی، تهران. فوکو، میشل (1378)، نظم گفتار، ترجمۀ باقر پرهام، نشر آگه، تهران. قلقشندی، احمد بن علی (1970)، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، جلد 3، دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون. بیروت. قلیچ‌خانی، حمیدرضا (1373)، رسالاتی در خوشنویسی و هنرهای وابسته، انتشارات روزنه، تهران. قیومی، مهرداد (1386)، آداب صناعات: آداب‌نامه‌های مشق در مقام منابع تاریخ هنر ایران، گلستان هنر، شماره 10. کاظمی‌فر، معین، و سیده زهره هاشمی‌نژاد (۱۳۹۲)، طرحی برای طبقه‌بندی ژانرهای نثر در ادبیات فارسی و عربی، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، هشتمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، زنجان. گرابار، الگ (1384)، هنر، معماری و قرآن، ترجمه حسن رضایی هفتادر، دوفصلنامۀ اسلام‌پژوهی، شماره 1، صفحات 80-51. گوتاس، دیمیتری (1381)، تفکر یونانی، فرهنگ عربی، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران. مایل‌هروی، نجیب (1372)، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد. میلز، سارا (1388)، گفتمان، ترجمۀ فتاح محمدی. انتشارات هزاره سوم، زنجان. ناجی، هلال (1991)، ابن مقله خطاطاً و ادیباً و انساناً، دارالشوون الثقافیه العامه، سلسله خزانه التراث، بغداد. نجیب‌اوغلو، گل‌رو (1396)، هندسه و تزیین در معماری اسلامی (طومار توپقاپی)، ترجمۀ مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات روزنه. چاپ سوم، تهران. نصر، سید حسین (1388)، علم و تمدن در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. هروی، میرعلی (1372)، مداد‌الخطوط، چاپ شده در کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، گردآورنده نجیب مایل هروی، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد. Bronowski, Jacob (2011), “The music of the spheres”, Edited by Adrian Malone, Prod. Richard Gilling. A Random House Group Company, United Kingdom.
Grabar, Oleg (1992), The mediation of ornament, Princeton University Press, Washington, D.C.
Moustafa, Ahmad, and Stefan Sperl (2014), The Cosmic Script: Sacred Geometry and the Science of Arabic Penmanship, Vol. 1, Thames & Hudson, London.
Tabbaa, Yasser (1991), “The Transformation of Arabic Writing: Part I, Qur'ānic Calligraphy”, Ars Orientalis (Freer Gallery of Art, The Smithsonian Institution), Vol. 21, pp. 119-148. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,240 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 443 |
||