بررسی جایگاه اداری اهل‌ذمه در عصر اموی مطالعه موردی؛ اهل‌ذمه عراق و شام

ابن أبی أصیبعة، أحمد بن القاسم، عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، المحقق: الدکتور نزار رضا، بیروت: دار مکتبة الحیاة، بی‌تا.

ابن‌اثیر، عزالدین علی، الکامل (کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران)، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی، تهران: موسسه مطبوعاتی علمی، 1371.

ابن اعثم کوفی، محمدبن علی، الفتوح، ترجمه محمدبن احمد مستوفی هروی، تهران: آموزش انقلاب اسلامی، 1374.

ابن الجوزی‌، مناقب امیرالمومنین عمر بن خطاب، التحقیق دکتور زینب ابراهیم القاروط، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1977.

ابن الجوزی، سبط بن، تذکره الخواص‌، تهران: مکتبه نینوی، بی تا.

ابن العبری، مختصر الدول، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: علمی فرهنگی، 1377.

ابن المعتز العباسی، عبد الله بن محمد‌، طبقات الشعراء‌، المحقق: عبد الستار أحمد فراج، بی تا.

ابن خلدون‌، العبر،تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: موسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی1371.

ابن زنجویه، ابو احمد حمید بن مخلد، الاموال، تحقیق شاکر ذیب، السعودیه: مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، 1406.

ابن سعد، محمد‌، طبقات الکبری. ترجمه محمد مهدی دامغانی، بی جا: انتشارات فرهنگ و اندیشه، 1374.

ابن عبد البر، أبو عمر یوسف بن عبد الله‌، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، المحقق، علی محمد البجاوی بیروت: دار الجیل، 1412.

ابن عبدربه الأندلسی‌، أبو عمرشهاب الدین أحمد‌، العقد الفرید، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1404.

ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، المحقق عمرو بن غرافه العمروی، ناشر دارالفکر للطباعه والمنشور التواریخ، 1415.

ابن قتیبة الدینوری، أبو محمد عبد الله بن مسلم، المعارف؛ تحقیق: ثروت عکاشة، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1405.

ابن ماکولا، علی بن هبه الله‌، الاکمال فیرفع الارتیابعن الموتلف والمختلف فی الاسما ء والکنی والانساب، بیروت: دارالکتاب العلمیه، 1411.

ابن منظور الأنصاری‌، جمال الدین‌، لسان العرب، بیروت: دار صادر، 1414.

أبو الفرج محمد بن إسحاق‌، المعروف بابن الندیم، الفهرست، الطبعة، الثانیة المحقق، إبراهیم رمضان، بیروت: دار المعرفة، 1417.

ابو عبیده، قاسم بن سلام، الاموال، التحقیق خلیل محمد هراس، بیروت: دارالفکر، بی تا.

ابوالفرج الاصفهانی، الاغانی، بیروت: دارالاحیاء التراث العبری، 1415.

ابونا، الاب البیر، تاریخ کنیسه السریانیه الشرقیه من انتشار المسیحیه حتی مجی الاسلام، بیروت‌: دار المشرق، 1993.

ابویوسف، الخراج، عبدالروف سعد، محمد حسن محمد، قاهره: المکتبه الازهریه لکتراث‌، بی تا.

اشپولر، برتولد‌، جهان اسلام، ترجمه قمر آریان، تهران: امیر کبیر، 1354.

اشپولر، برتولد، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ج 1، ترجمه جواد فلاطوری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1379.

اولیری، دلیس‌، انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی.ترجمه احمد آرام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1374.

آربری، آ. چ.و دیگران‌، تاریخ اسلام. ترجمه احمد آرام، تهران: امیرکبیر، 1377.

آرنولد، سرتوماس، تاریخ گسترش اسلام، ترجمه ابوالفضل عزتی، تهران‌: دانشگاه تهران، 1385.

آلیاری، حسین، ناجی راد، بتول، «بررسی اقدامات و اصلاحات مذهبی عمربن عبدالعزیز از نگاه مورخان اسلامی»‌، فصلنامه علمی –تخصصی تاریخنامه خوارزمی، سال سوم‌، 1394.

ابن­حبیب البغدادی، أبوجعفر محمد بن حبیب بن أمیة بن عمرو الهاشمی‌، المنمق فی أخبار قریش، المحقق، خورشید أحمد فاروق بیروت: عالم الکتب، 1405.

بروکلمان، کارل‌، تاریخ ملل ودول اسلامی، ترجمه هادی جزایری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1346.

بلعمى، تاریخنامه طبرى؛تحقیق محمدروشن، تهران: سروش والبرز، 1378.

بلاذری، أحمد بن یحیی، جمل من أنساب الأشراف، تحقیق، سهیل زکار وریاض الزرکلی، بیروت: دارالفکر‌، 1417.

بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البدان، ترجمه محمد توکل، تهران: نقره، 1337.

تریتون، ا.س، اهل الذمه فی الاسلام، ترجمه و تعلیق، حسن حبشی، القاهره: دار المعارف، 1967.

جسوس، عزالدین، سیاسه عمربن عبدالعزیز الخارجیه و موقفه تجاه اهل الذمه، بی جا، بی تا.

جعفریان، رسول، تاریخ ایران اسلامی، ج1، از پیدایش اسلام تا ایران اسلامی، چاپ پنجم، تهران: کانون و اندیشه جوان، 1386.

الجهشیاری، أبو عبد الله محمد بن عبدوس،‏ الوزراء و الکتّاب، جهشیاری‏، بیروت‏: دارالفکر الحدیث، 1408.

حتی، فیلیپ‌، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تبریز: کتاب فروشی حقیقت، بی تا.

حتی، فلیپ، شرق نزدیک در تاریخ، ترجمه قمر آریان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1350.

حموی، یاقوت، معجم البدان، بیروت: دار صادر، 1995.

الخربوطلی، علی الحسنی، الاسلام و اهل الذمه، قاهره: المجلس الاعلی، 1969.

خزنه­کاتبی، غیدا، خراج از آغاز فتوحات اسلامی تا میانه قرن سوم هجری، ترجمه حسین منصوری، تهران: سمت، 1393.

خلیفه بن خیاط، أبو عمرو خلیفة بن خیاط بن خلیفة الشیبانی العصفری البصری‌، تاریخ خلیفة بن خیاط، المحقق: د. أکرم ضیاء العمری دمشق ـ بیروت: دار القلم , مؤسسة الرسالة، 1397.

الدینوری‌، أبو محمد عبد الله بن مسلم بن قتیبة‌، عیون الأخبار، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1418.

الذهبی‌، شمس الدین أبوعبد الله‌، سیر أعلام النبلاء‌، المحقق: مجموعة من المحققین بإشراف الشیخ شعیب الأرناؤوط‌، الطبعة: الثالثة، الناشر: مؤسسة الرساله، 1405.

الزَّبیدی، محمّد بن محمّد بن عبد الرزّاق الحسینی، أبو الفیض، الملقّب بمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس؛ المحقق: مجموعة من المحققین، الناشر: دار الهدایة، بی تا.

زیدان، جرجی‌، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر کلام، چاپ یازدهم، تهران: امیرکبیر، 1392.

سعید بن بطریق، بطریک افتشیوس، معرفه التواریخ من عهد آدم الی سنی الهجره الاسلامیه، مطبع فی بیروت، 1905.

سهیل قاشا، الاب‌، تاریخ التراث العربی المسیحی، لبنان: منشورات الرسل، 2003.

الشنبری الشریف‌، عبدالله بن حسین‌، نصاری الشام فی ظل الحکم الاسلامی منذ الفتح حتی النهایه الدوله الامویه، اشراف احمد السید دراج، رساله دکتوراه‌، مکه المکرمه، جامه ام القری، 1416.

شیخوالیسوعی، الاب لویس، وزراء النصرانیه و کتابها فی الاسلام، لبنان: مکتبه البولسیه، 1987.

الصفدی، صلاح الدین خلیل‌، الوافی بالوفیات، المحقق: أحمدالأرناؤوط وترکی مصطفی، بیروت: دارإحیاءالتراث، 1420

طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر، 1375.

عبد الله بن عبد الحکم‌، أبو محمد المصری‌، سیرة عمر بن عبد العزیز على ما رواه الإمام مالک بن أنس وأصحابه، المحقق، أحمد عبید، بیروت ـ لبنان: عالم الکتب، 1404.

عمالدین خلیل‌، ملامح الانقلاب الاسلامی فی خلافه عمربن عبدالعزیز، بیروت: موسسه الرساله، 1398.

فرای، ریچارد‌ و دیگران، تاریخ ایران کمبریج، ج 4، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، 1389.

فیاض، علی اکبر، تاریخ اسلام. چاپ هشتم، تهران: دانشگاه تهران، 1376.

القلقشندی، صبح الاعشی، ناشر بیروت: دارالکتاب العلمیه، بی تا.

کشاورز، معصومه، پایان نامه کارشناسی ارشد، «روابط فرهنگی مسلمانان و اهل‌ذمه در دوره امویان»، به راهنمایی شکرالله خاکرند، دانشگاه شیراز، 1393.

الکندی المصری‌، أبو عمر محمد بن یوسف‌، کتاب الولاة وکتاب القضاة للکندی‌، تحقیق: محمد حسن محمد حسن إسماعیل، وأحمد فرید المزیدی بیروت ـ لبنان: دار الکتب العلمیة، 1424.

لمبتون، آن، دولت و حکومت در اسلام، ترجمه محمد مهدی فقیهی، تهران: شفیعی، 1385.

مالک بن أنس بن مالک بن عامر الأصبحی المدنی‌، موطأ الإمام مالک، المحقق: بشار عواد معروف ـ محمود خلیل بیروت: مؤسسة الرسالة، 1406.

متز، آدام، تاریخ تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ج1، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: امیر کبیر، 1364.

مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین‌، مروج الذهب والمعادن الجواهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی، 1374.

مقدسی، ابوعبداله احمد‌، احسن التقاسیم فی المعرفه الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران: شرکت مولفان مترجمان ایران، 1361.

ولوی، علی محمد‌، یدالله پور، معصومه، «مناسبات خلفای اموی با مسیحیان ذمی و نقش آنان در پیشرفت علوم مسلمانان»، تاریخ در آئینه پژوهش، سال هفتم، شماره سوم، 1389.

هاوتینگ، جرالد، امویان نخستین دودمان حکومت­گر در اسلام، ترجمه­ عیسی عبدی، تهران: امیرکبیر، 1386.

یعقوبی، احمدبن محمد، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1371.

A.S. Tritton, , THR CALIPHS AND THEIR NON-MOSLIM SUBJECTS, Oxford University, 1930.

Griffith, S.H., "The Manṣūr Family and Saint John of Damascus: Christians and Muslims in Umayyad Times", in A. Borrut and F. M. Donner (eds.), Christians and Others in the Umayyad State, Chicago, Illinois, 29- 52, 2016.

Pinckney Stetkevych, S., "Al-Akhṭal at the Court of ʿAbd al-Malik: The Qaṣīda and the Construction of Umayyad Authority", in A. Borrut and F. M. Donner (eds.), Christians and Others in the Umayyad State, Chicago, Illinois, 129- 156, 2016.