پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,691 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,003,342 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,682,593 |
تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل با استفاده از GIS و AHP | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 21، اردیبهشت 1399، صفحه 19-40 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.261578.142594 | ||
| نویسندگان | ||
| پرویز پورکریمی1؛ کریم حاجی زاده* 2؛ رضا رضالو3؛ بهروز افخمی4 | ||
| 1دانش آموخته دکتری باستان شناسی، دانشگاه محقق‌اردبیلی | ||
| 2استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 3دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 4دانشیارگروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| چکیده | ||
| سکونتگاه های قلعه ای یکی از مراکز استقراری است که مکان گزینی، شکل گیری و توزیع فضایی آن‌ها به‌شدت متأثر از عوامل طبیعی است. پژوهش حاضر با استفاده از داده های میدانی و اسنادی و با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) درصدد بررسی همبستگی میان عوامل طبیعی و سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل و رتبه بندی عوامل طبیعی مؤثر در توزیع فضایی این سکونتگاه ها است. بر پایه داده های به‌دست‌آمده از بررسی های میدانی و اسنادی، 100 قلعه از دوره های مختلف پیش‌ازتاریخی، تاریخی و اسلامی در گستره جغرافیایی استان اردبیل شناسایی و بررسی شد، که مواد و جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. برای تجزیه‌وتحلیل داده ها، پس از تشکیل پایگاه دادهای، توزیع سکونتگاه های قلعه ای شناسایی شده نسبت به متغیرهای فاصله از رودخانه، شکل زمین، ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، پوشش گیاهی و نوع خاک مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق مبین این است که عوامل طبیعی نقش بارزی در توزیع فضایی، تعیین نوع کارکرد و میزان اهمیت سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل داشته است. تحلیل همبستگی میان عوامل طبیعی و توزیع فضایی سکونتگاه های قلعه ای این استان نشان می دهد، که شکل زمین (دشتی و کوهستانی)، فاصله از رودخانه و ارتفاع در میزان و الگوی توزیع قلعه ها بیشترین تأثیر را داشته است. سایر متغیرها یعنی درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، کاربری اراضی و نوع خاک نیز به ترتیب اهمیت و تأثیرگذاری در توزیع فضایی این قلعه ها مؤثر بودهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سکونتگاه های قلعه ای؛ اردبیل؛ عوامل طبیعی؛ توزیع فضایی؛ AHP | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of the Role of Natural Factors in the Spatial Distribution of Castle Settlements in Ardabil Province Using GIS and AHP | ||
| نویسندگان [English] | ||
| parviz purkarimi1؛ Karim Hajizadeh2؛ reza rezaloo3؛ behrouz afkhami4 | ||
| 1Ph. D in Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili | ||
| 2Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili | ||
| 3Associate Professor, Department of Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili | ||
| 4Associate Professor, Department of Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili | ||
| چکیده [English] | ||
| Castle monuments are one of the settlement types whose location, formation and space distribution are strongly influenced by natural factors and communicational factors. The present study, using field and documentary data and using the Geographic Information System (GIS) and Hierarchical Analysis Process (AHP), seeks to investigate the correlation between natural factors and castle settlements in Ardabil province and ranking of natural factors influencing the spatial distribution of these settlements. Based on the data obtained from field and documentary studies, 100 castles from different prehistoric, historical and Islamic periods in the geographical area of Ardabil province, which constitute the materials and statistical population of this study, were identified and studied. To analyze the data, after compiling the database, the distribution of identified castle settlements in relation to the variables of distance from the river, land shape, elevation, slope, aspect, climate, Land use/ vegetation and soil type were studied and measured. The results of the research indicate that natural factors have played a significant role in spatial distribution, determining the type of function and the importance of castle settlements in Ardabil province. The correlation analysis between natural factors and spatial distribution of the province’s castle settlements shows that the land shape (plain and mountainous), the distance from the river and the elevation have had the greatest impact on the amount and pattern of castle distribution. Other variables, namely slope, aspect, climate, Land use/ vegetation and soil type, have also been important and effective in the spatial distribution of these castles, respectively. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Castle settlements, Ardabil, Natural factors, Spatial distribution, AHP | ||
| مراجع | ||
|
پورفرج، اکبر (1385)، بازنگری عصر آهن شمال غرب ایران، مطالعه موردی: محوطه شهریری اردبیل و قلاع اقماری، رساله دکتری به راهنمایی دکتر علیرضا هژبری نوبری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی. دارک، کن. آر (1379)، مبانی نظری باستانشناسی، کامیار عبدی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. رضالو، رضا (1380)، «باستانشناسی و محیط‌زیست تپه گزنک صدرآباد ساوه از دیدگاه باستانشناسی چشمانداز»، پایاننامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر علیرضا هژبری نوبری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی. رضالو، رضا (1386)، ظهور جوامع با ساختار پیچیده سیاسی و اجتماعی در دوران مفرغ جدید در حوزه جنوبی رود ارس با بررسی موردی دادههای باستانشناسی قلعه خسرو، رساله دکتری به راهنمایی دکتر مسعود آذرنوش، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی. رضالو، رضا (1387)، «مروری بر عصر مفرغ شمال غرب ایران با توجه به دادههای جدید بدست آمده از استان اردبیل»، علم و فناوری، جلد هشتم، ش 1 و 2. موسوی کوهپر، سیدمهدی؛ حیدریان، محمود؛ آقایاری، محسن؛ وحدتی نسب، حامد؛ خطیب شهیدی، حمید؛ نیستانی، جواد (1390)، «تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی محوطههای باستانی استان مازندران»، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره 75، صص 1-19. نوبری هژبری، علیرضا (1383)، «سومین گزارش مقدماتی محوطه شهریری»، تهران، پژوهشکده باستانشناسی. Ashmore, W. 2004. Social Archaeology of Landscape. in L. Meskell and R. W. Preucel (eds.). A Companion to social Archaeology. pp. 255-271, Oxford: Blackwell.
Blake, E. 2004. Space, Spatiality, and Archaeology, in L. Meskell and R. W. Preucel (eds.), A Companion to social Archaeology, Oxford: Blackwell, pp. 230-254.
Bray, W. and Trump, D. 1984. The Penguin Dictionary of Archaeology, London: Penguin.
Brooks, R.L. 1982. Events in the Archaeological Context and Archaeological Explanation. Current Anthropology. 23 (1), 67-75.
Butzer, K.W. 1980. Context in Archaeology: An Alternative Perspective. Journal of Field Archaeology. 7 (4), 417-422.
Earle, T.K. & Preucel, R.W. 1987. Processual Archaeology and the Radical Critique. Current Anthropology. 28 (4), 501-538.
Kouchoukos, N. 2001. Satellite Images and Near Eastern Landscapes, Near Eastern Archaeology, Vol. 64, pp. 80-91.
Leckebusch, J. & Green, A. 2000. Geographic Information System, in L. Ellis (ed.), Archaeological Method and Theory: An Encyclopedia. pp. 244-258, New York & London: Garland Publishing Inc.
Metheny, K.B. 1996. Landscape Archaeology, in B. M. Fagan (ed.), The Oxford Companion to Archaeology, Oxford: Oxford University Press. Oxford Reference Online, 19 March 2007, http://www.oxfordreference.com.
Rapp, G. & Hill. Ch. 1998. Geoarchaeology, The Earth-Seience Approach to Archaeology in Terpretation, London: Yale University Press.
Rapp, G.R. 2000. Geoarchaeology, in L. Ellis(ed.), Archaeological Method and Theory: An Encyclopedia, New York & London: Garland Publishing Inc., pp. 237-244.
Renfrew, C. 1978. Archaeology and the Earth Sciences, In Geoarchaeology, Wast View Press.
Robin, C. 2002. Archaeological ethnographies: Social dynamics of outdoor space, Journal of Social Archaeology, Vol 2, pp. 159-172.
Taylor, T.F. 1987. Archaeology and the Norwegian Cultural Landscape, Current Anthropology, Vol. 28, No. 2, pp. 230-233.
Wilkinson, T.J. 2004. The Archaeology of Landscape, in J. L. Bintliff (ed.), A Companion to Archaeology, Oxford: Blackwell, pp. 334-35 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 531 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 819 |
||