پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,090,936 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,194,793 |
بررسی فنی، تاریخی و دسته‌بندی تزئینات زرآراسته در کاشی‌های دوران اسلامی ایران | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 21، اردیبهشت 1399، صفحه 243-261 اصل مقاله (1.33 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.264467.142608 | ||
| نویسندگان | ||
| مسلم میش مست نهی1؛ محمد مرتضوی* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه بامبرگ، آلمان | ||
| 2استادیار گروه مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگی، دانشگاه هنر اصفهان | ||
| چکیده | ||
| مقاله حاضر با هدف بررسی فنی و تاریخی گروه ویژه‌ای از آرایه‌های کاشی‌کاری دوران اسلامی با نام "تزئینات زرآراسته" در محدوده جغرافیایی ایران امروزی تدوین شده است. کاشی‌های زرآراسته (که گاهی با عنوان طلاچسبان نیز شناخته می‌شوند) دارای لایه‌ی نازکی از طلا هستند که به‌عنوان تزئین و به شیوه‌های مختلف روی لعاب اجرا شده‌اند. کمبود طبقه‌بندی فنی و تاریخی در این حوزه مشکلاتی را در بررسی‌های باستان‌شناسی، تاریخ هنر و حفاظت آثار پدید می‌آورد. این تحقیق دستاورد چندین سال مشاهده و بررسی میدانی و کتابخانه‌ای است که به‌صورت توصیفی و تحلیلی ارائه می‌شود. با توجه به متن کتاب "عرایس الجواهر و نفایس الاطایب" و همچنین مطالعات فنی می‌توان گفت که لایه طلا در کاشی‌های زرآراسته با استفاده از ورق یا پودر طلا اجرا شده است. علاوه بر این پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند که کاشی‌های زرآراسته از نگاه فنی ریشه در سفالینه‌های مینایی دوره سلجوقی دارند. از نگاه تاریخی زرآرایی روی کاشی پس از فراموشی تکنیک ساخت کاشی‌های مینایی به‌صورت تزئین روی کاشی‌ها و ظروف لاجوردینه ایلخانی و سپس روی کاشی‌های هفت‌رنگ، تک‌رنگ یا معرق از دوره تیموری تا قاجار در نقاط مختلف ایران ادامه یافت. کاشی‌های زرآراسته از نگاه تکنیکی در چهار گروه مختلف طلایی-قرمز، زراندود، شبه لایه چینی و نقاشی با پودر طلا طبقه‌بندی می‌شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کاشی‌های زرآراسته؛ آرایه‌های معماری؛ کاشی‌کاری؛ معماری اسلامی؛ ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Technical and Historical Identification of Gilded Tiles in Islamic Architecture of Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Moslem Mishmastnehi1؛ Mohammad Mortazavi2 | ||
| 1Ph. D in Archaeology, University of Bamberg, Germany | ||
| 2Assistant Professor, Department of Restoration of Cultural and Historical Objects, Art University of Isfahan | ||
| چکیده [English] | ||
| This article aims to reveal the technical and historical characterizations of gilded tile decorations from the Islamic period architecture of Iran. This research is based on several years’ observation in different cities, associated with technical analyses and bibliographical researches. The assessments of results show this technology initially appeared in Miani wares and tiles in Seljuk era. Gilding techniques over silica glazed materials continued on Lajvardina tiles and wares in the Ilkhanid period and thereafter reappeared on various other types of tiles such as Haft Rang (seven-colored), monochrome or Muarraq (Persian-tile mosaics) from Timurid until the Safavid period. Although one sample of gilded tile from Qazvin has been reported from the Qajar, this technique seems to be forgotten after the Safavid period. Gilded tiles have a thin layer of gold as a part of their design (powder of leaf) that was fixed in different technical styles on the surface of glaze. In some samples, the gold leaf simply covered the whole surface of the tiles such as Muarraq pieces, whereas in some other cases it formed very sophisticated decoration. Technical details of gold attachment to the glaze substrate were the subject of different scientific researches. A brief technical description of this technology by Abu al-Qasim al-Kashani in his book Arayes al-Javaher va Nafayes al-Atayeb written in 1301, and aforementioned analytical studies shed new lights on this topic and make it possible to provide a historical and technical overview on this subject. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic architecture, Architectural ornaments, Tiles work, Gilded tiles, Iran | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، مریم (1391)، «طبقه‌بندی و مطالعه فنی کاشی‌های تخت سلیمان»، فصلنامه اثر، شماره 56، 20-5. اصلانی، حسام؛ میش مست نهی، مسلم (1389)، «بررسی کاشی‌های زراندود بقاع مذهبی اصفهان»، دو فصلنامهی تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی، شماره 4 و 5، 12-6. افتخاری، نگار (1390)، «بررسی فنی-تطبیقی کاشی‌های هفت‌رنگ سه بنای شاخص دوره‌ی تیموری خراسان (مدرسه‌ی غیاثیه‌ی خرگرد، مجموعه‌ی تربت‌جام و مزار ابوبکر تایبادی)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگی، دانشگاه هنر، استاد راهنما: صمد سامانیان، استاد مشاور: مسلم میش‌مست‌نهی، منتشرنشده. پرادا، ایدت؛ دایسون، رابرت؛ ویلکیونسون، چارلز (1391)، هنر ایران باستان ( تمدن‌های پیش از اسلام)، ترجمه یوسف مجیدزاده، چاپ چهارم، تهران، موسسه انتشارات دانشگاه تهران. جوکار، جلیل؛ غفارپوری، ثریا (1396)، طلا در کتابآرایی ایرانی، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. دانشدوست، یعقوب (1370)، هنر معماری ایران در دوره تیموریان، فصلنامه اثر، شماره 19، 102-91. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغتنامه دهخدا، جلدهای 2، 5، 8، 9، 10، 13 و 15، چاپ دوم، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. زاوش، محمد (1385). کانی‌شناسی در ایران قدیم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی. سعیدی، صبرا (1392)، «مطالعه فن شناختی کاشی‌های مطلا، با فن شناسی موردی آثار تاریخی مزین به این فن در شهر اصفهان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، استادان راهنما: حسام اصلانی، احمد صالحی کاخکی، منتشرنشده. عمید، حسن (1379). فرهنگ عمید: شامل واژه‌های فارسی و لغات عربی و اروپایی مصطلح در زبان فارسی و اصلاحات علمی و ادبی، جلد دوم، چاپ نوزدهم، تهران، انتشارات امیرکبیر. کاربونی، استفانو، ماسویا، توموکو (1381). کاشی‌های ایرانی، ترجمه مهناز شایسته‌فر، تهران، موسسه مطالعات هنر اسلامی. کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی (1379). قلمدان و سایر صنایع روغنی ایران، لندن، انتشارات ساتراپ. کیانی، فاطمه (1390). درآمدی بر هنر کاشی‌کاری ایران، کتاب ماه هنر، شماره 153، 125-118. کاشانی، ابوالقاسم عبدالله (1386). عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات المعی. مایل هروی، نجیب (1372). کتابآرایی در تمدن اسلامی: م‍ج‍م‍وع‍ه رس‍ائ‍ل در زم‍ی‍ن‍ه خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ی، م‍رک‍ب‌س‍ازی، ک‍اغ‍ذگ‍ری، ت‍ذه‍ی‍ب و ت‍ج‍ل‍ی‍د. ب‍ان‍ض‍م‍ام فرهنگ واژگ‍ان ن‍ظام کتابآرایی، مشهد، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی. مجیدزاده، یوسف (1370). تاریخ و تمدن ایلام، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. معین، محمد (1381). فرهنگ فارسی، تهران، نشر سرایش. مولوی، جلاالدین محمدبن محمد (1378). دور کامل مثنوی معنوی، به کوشش رینولدالین نیکلسون، چاپ ششم، تهران، نشر طلوع. میش‌مست‌نهی، مسلم، مرتضوی، محمد (1390)، «سیر تحول، بررسی تاریخی و طبقه‌بندی کاشی‌های زیرلعابی در ایران»، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، شماره 46، 46-35. وهاب نژاد، جواد (1378). فن شناسی و آسیب‌شناسی کاشی‌های بقعه درب امام؛ پایان‌نامه کارشناسی مرمت آثار، دانشگاه هنر، پردیس اصفهان، استادان راهنما، حسین آقاجانی، اصغر پورشیروی، منتشرنشده. هنرفر، لطف‌الله (1350). گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان، کتاب‌فروشی ثقفی. یزدانی، ملیکا (1394)، سفال مینایی (تصاویر و کتیبه‌ها)، بیرجند، نشر چهاردرخت. یزدانی، ملیکا، امامی، سید محمدامین، احمدی، حسین، لامعی رشتی، محمد، عبدالله خان گرجی، مهناز، آقا علی‌گل، داود (1396)، «مطالعۀ شیوۀ ساخت و اجرای تزئینات برجسته و زراندود در سفال مینایی دوران میانی اسلامی در ایران»، هنرهای صناعی ایران، شماره 1، 20-5. Allan, J.W., 1973. Abū'l-Qāsim's treatise on ceramics, Iran 11: 111-120.
Aloiz, E., Douglas, J. G., and Nagel, A., 2016. Painted plaster and glazed brick fragments from Achaemenid Pasargadae and Persepolis, Iran. Heritage Science 4(3): 1-10.
Bernsted, A.K., 2003. Early Islamic pottery: materials & technique, Archetype Publication Ltd.
Darque-Ceretti, E., Felder, E., Aucouturier, M., 2011. Foil and leaf gilding on cultural artifacts; forming and adhesion. Revista Matéria 16(1): 540 –559.
Darque-Ceretti, E., Hélary, D., Aucouturier, M., 2002. An investigation of gold/ceramic and gold/glass interfaces. Gold Bulletin 35: 118-129.
Fehérvári, G., 2000. Ceramics of the Islamic World in the Tareq Rajab museum, London: I.B.Tauris & Co. Ltd.
Froom, A., 2008. Persian ceramics from the collection of the Asian Art Museum, San Francisco, Asian Art Museum of San Francisco.
Hatchfield, P., and Newman, R., 1991. Ancient Egyptian gilding methods, in: D., Bigelow, E., Cornu, G.J., Landrey, C., van Horne, (eds.), Gilded Wood: Conservation and History, Sound View Press: 27-47.
Holakooei, P., Ahmadi, M., Volpe, L., Vaccaro, C., 2017. Early opacifiers in the glaze industry of first millennium BC Persia: Persepolis and Tepe Rabat. Archaeomtry 59(2): 239-254.
Holakooei, P., Tisato, F., Vaccaro, C., Petrucci, F., 2014. Haft rang or cuerda seca? Spectroscopic approaches to the study of overglaze polychrome tiles from seventeenth century Persia. Journal of Archaeological Science 41: 447-460.
Kargar, B., Binandeh, A., 2009. A preliminary report of excavation at Rabat Tepe, northwestern Iran. Iranica Antiqua XLIV: 113-129.
Koss, K., McCarthy, B., Chase, E.S., and Smith, D., 2009. Analysis of Persian painted minai ware, in: McCarthy, B., Chase, E.S., Cort, L.A., Douglas, J.G., and Jett P., (eds.) Scientific Research in Historic Asian Ceramics: Proceeding of the Fourth Forbes Symposium at the Freer Gallery of Art, 27-29 September 2007, Freer Gallery of Art, Archetype Publications Archetype Publications in association with the Freer Gallery of Art, Smithsonian Institution, 33-47.
La Niece, S., 1995. Depletion gilding from third millennium BC Ur. Iraq 57: 41-47.
Mason, R.B., Tite, M.S., Paynter, S., and Salter, C., 2001. Advances in Polychrome Ceramics in the Islamic World of the 12th century AD. Archaeometry 43(2): 191–209.
Mish Mast Nehi, M., Chaman, H. R., Mortazavi, M., 2012. Scanning electron microscopy and optical microscopic study of gilded tiles from Darb-i Imam Tomb in Isfahan, Iran. in: A., Meek, N., Meeks, A., Mongiatti, C., Cartwright, (eds.) Historical Technology, Materials and Conservation: SEM and Microanalysis, Lodon, Archetype Publications: 177-179.
Mishmastnehi, M., Holakooei, P., 2015. Technological study of the gilded Haft-rang tiles of Imamzadih Ismail Tomb in Qazvin, Iran. Heritage Science 3(15): 1-5.
Naumann, R., 1977. Die Ruinen von Tacht-e Suleiman und Zendan-e Suleiman und Umgebung, Berlin, Reimer.
Oddy, A., 2000. A history of gilding with particular reference to statuary, in: T,. Drayman-Weisser, (ed.) Gilded Metals: History,Technology and Conservation, Archetype Publications: 1-19.
O'Kane, B., 2011. Tiles of many hues, the development of Iranian curdea seca and the transfer of tilework technology, in: J., Bloom, S., Blair, (eds.) And diverse are their hues: color in Islamic art and culture: proceedings of the third biennial Hamad bin Khalifa Symposium on Islamic art and culture, 2-4 November 2009, Córdoba, Spain, 175-203.
Osete-Cortina, L., Doménech-Carbó, M.T., Doménech, A.,Yusá-Marco, D.J., Ahmadi, H., 2010. Multimethod analysis of Iranian Ilkhanate ceramics from the Takht-e Soleyman palace. Analytical and Bioanalytical Chemistry 397: 319-329.
Pacheco, C., Chapoulie, R., Dooryhee, E., Aucouturier, M., Bouquillon, A., Makariou, S., and Miroudot, D., 2007a. Gilded medieval Islamic glazed ceramics: Production process and evolution in the Iranian World (12th-13th c.) and the Timurid Empire (14th-15th c.). in: Biró, K.T., Szilágyi, V., and Kreiter, A., (eds.), Vessels: Inside and Outside,Proceedings of the Conference EMAC '07 9th European Meeting on Ancient Ceramics, 24-27 October 2007, Hungarian National Museum, Hungary, 197-205.
Pacheco, C., Chapoulie, R., Dooryhee, E., Goudeau P., 2007b. Gold leaf decoration on medieval Islamic glazed ceramics – in search of technological features with XRD. Z. Kristallogr. Suppl., 26: 317-323.
Pickett, D., 1997. Early Persian tilework: The medieval flowering of Kāshī, London, Fairleigh Dickinson University Press.
Porter, V., 1995. Islamic tiles, London, The British Museum Press.
Reuther, O., 1929. The German excavations at Ctesiphon, Antiquity 3(12): 434- 451.
Smith, D., 2001. Considering the Colors of Minai Ware, MetObjectives 3(1): 9-11. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 852 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 732 |
||