پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,236 |
| تعداد مقالات | 67,810 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,291,847 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,036,957 |
ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین در استان گلستان به منظور توسعۀ کاربری‌های کشاورزی با رویکرد آمایش سرزمین | ||
| مجله علمی " آمایش سرزمین " | ||
| دوره 12، شماره 2، مهر 1399، صفحه 253-274 اصل مقاله (936.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jtcp.2020.294811.670053 | ||
| نویسندگان | ||
| امین فرجی* 1؛ فریبا صحنه2 | ||
| 1استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| 2کارشناس‌ارشد، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| ارزیابی توان اکولوژیک تعیین می‌کند که هر یک از فعالیت‌های انسانی در کدام پهنه از سرزمین قابل انجام دادن است و بالعکس در هر یک از پهنه‌ها چه فعالیت‌هایی قابل انجام دادن نیست یا انجام دادن آن صرفة اقتصادی به دنبال ندارد یا مخرب پایداری محیطی است. هدف از این پژوهش ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین در استان گلستان، به منظور توسعة کشاورزی (کشت گندم)، با رویکرد آمایش سرزمین و بررسی عوامل مؤثر بر توان اکولوژیک کشاورزی بود. پژوهش به روش اکتشافی و گردآوری اطلاعات به شیوة کتابخانهای انجام شد. ابتدا عوامل و شاخصهای مؤثرـ شامل آبوهوا، بارندگی، دما و درجة حرارت، تبخیر، توپوگرافی (ارتفاع)، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، منابع آبی، پهنههای سیلاب، تیپ اراضی، فرسایش، خاک‌ـ شناسایی شدند و در مرحلة بعد مکانیابی بهینه و مناسب کشت گندم با استفاده از نرمافزارArc GIS و آزمونهای آن، به منظور پهنه‌بندی مناطق مستعد کشت گندم، در چهار مرحله صورت پذیرفت؛ بدین صورت که دادههای خام لایههای مورد نظر شناسایی و نواحی مناسب کشتوکار تعیین و کلاسبندی شدند. مقادیر مناسب به لایههای اشاره‌شده داده شد تا نقشة لایة نهایی جهت پهنه‌بندی مناطق مستعد کشت گندم تولید شود. در نهایت، با رویهمگذاری لایة مناطق زیر کشت گندم بر لایههای مورد نظر، نقشة توان اکولوژیک منطقه تهیه شد و سپس به سه طبقة نهایی‌ـ اراضی با توان مناسب و بالا (حدود 13 درصد)، اراضی با توان متوسط (بیش از 80 درصد)، اراضی با توان کم یا بدون توان (حدود 5 درصد)ـ کلاسبندی شدند. قلمرو میانی استان دارای حاصلخیزترین زمینهای کشاورزی و اقلیم نیمه‌مرطوب و معتدل مدیترانهای (جلگههای پایکوهی البرز) است. در نتیجه بهترین نواحی کشت‌ْ قلمرو میانی استان و نواحی جنوبی استان، به دلیل دارا بودن خاک عمیق زراعی با کیفیت نسبتاً مطلوب و بارندگی مناسب، است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آمایش سرزمین؛ ارزیابی توان اکولوژیک؛ استان گلستان؛ تناسب اراضی؛ توسعة پایدار | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Ecologic Capability Evaluation of Golestan Province Lands Through a Land Use Approach to Develop Agricultural Uses | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amin Faraji1؛ Fariba Sahneh2 | ||
| 1Assistant Professor, University of Tehran, College of Farabi, Qom, Iran | ||
| 2MA .University of Tehran, College of Farabi, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The ecologic capability evaluation determines which human activities can be performed on which area of land and conversely, which activities are impossible, economically unviable, or detrimental to environmental sustainability. This study set out to evaluate the land ecologic capability in Golestan province of Iran to develop agriculture (cultivating wheat) through land use planning and to investigate the factors effective on the agriculture ecologic capability. The study was exploratory in terms of method and applied library research method for data collection purposes. The identified factors include climate, precipitation, temperature, evaporation, topography (altitude), slope, slope direction, land use, water resources, flood zones, land types, erosion, and soil. Then, the optimal location of land for wheat cultivation was done in four stages using ARC GIS software and its tests in order to zone the lands appropriate for what cultivation. To this end, the raw data of the intended layers was extracted and examined, and the areas appropriate for cultivation were determined and classified. The appropriate values were assigned to the aforementioned layers so as to generate the final layer map to zone the lands appropriate for wheat cultivation. Finally, via overlaying the wheat-cultivated lands on the intended layers, the ecologic capability map of the area was made. These were then classified into three categories, namely lands with appropriate and high capability (about 13%), lands with medium capability (over 80%), and lands with low or no capability (about 5%). The intermediate territory of the province has the most fertile lands with semi-humid, temperate Mediterranean climate (Alborz highland plains). As a result, the best cultivation areas of this province are located in its intermediary and southern parts that have deep, high quality agricultural soil and adequate rainfall. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ecological capability evaluation, Sustainable development, Land use, Land suitability, Golestan province | ||
| مراجع | ||
|
احمدی میرقائد، فضلالله؛ عبدالرسول سلمان ماهینی؛ الهام صدیقی؛ مصطفی قلیپور (1395). «بهینه‌سازی تخصیص مساحت اراضی استان گلستان به کاشت محصولات کشاورزی با استفاده از روش برنامه‌ریزی مصالحهای»، محیط‌شناسی، د 42، ش 4، صص 669 ـ 686. آزادی شیری، جواد (1394). «تعیین کاربری مناسب اراضی با استفاده از فرایند آمایش سرزمین در حوزة آبخیز میان‌جنگل شهرستان فسا»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه زابل. اکبری، فاطمه (1396). «ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری‌های کشاورزی و مرتع‌داری با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی (Fuzzy AHP) (مطالعة موردی: حوزة آبخیز ازندریان شهرستان ملایر)»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور. بای، ناصر؛ مجید منتظری؛ امیر گندمکار؛ هوشمند عطایی (1391). «مطالعة پتانسیل اراضی کشت گندم دیم در استان گلستان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)»، فصلنامة علمی‌ـ پژوهشی دانشگاه گلستان، س 3، ش پیاپی 4. بنیعقیل، افروغ‌سادات؛ علی راحمی کاریزکی؛ عباس بیابانی؛ حسن فرامرزی (1396). «پهنه‌بندی اقلیمی پتانسیل کشت گندم (Triticum aestivum L.) استان گلستان»، بوم‌شناسی کشاورزی، ج 9، ش 3: صص 821 ـ 833. بیابانی، عباس؛ سارا آهنساز؛ بهنام کامکار؛ اعظم رومانی (1396). «ارزیابی تناسب اراضی حوزة گرگان‌رود (استان گلستان) جهت کشت گندم با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)»، یافته‌های تحقیقاتی در بهبود تولید گیاهان زراعی، ج 3، ش 1. بیدادی، محمدجواد؛ بهنام کامکار؛ امید عبدی؛ حسین کاظمی (1394). «ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت گندم دیم با استفاده از سامانة اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: حوزة قره‌سو)»، دانش کشاورزی و تولید پایدار، ج 25، ش 1. جهانی، علی؛ مخدوم، مجید ؛ فرخنده؛ جهانگیر فقهی؛ وحید اعتماد (1390الف). «آمایش اراضی جهت مدیریت جنگل برای استفادة چندمنظوره (برداشت چوب، اکوتوریسم، و حمایت) (مطالعة موردی: بخش پاتم جنگل خیرود)»، آمایش سرزمین، س 3، ش 5، صص 33 ـ 50. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1390ب). «تعیین کیفیت منظر و نقاط چشم‌انداز به منظور کاربری اکوتوریسم (مطالعة موردی: بخش پاتم جنگل خیرود)، پژوهشهای محیط زیست، س 2، ش 3، صص 20 ـ 13. جوانمردی، سعیده؛ حسن‌علی فرجی سبکبار؛ احمدرضا یاوری؛ حمیدرضا پورخباز (1390). «ارزیابی چندمعیارة تناسب اراضی برای کاربری کشاورزی با استفاده از GIS (منطقة قزوین)»، پژوهشهای محیط زیست، س 2، ش 4، صص 51 ـ 60. جوزی، سید علی؛ فرزام پوراصغر سنگاچین؛ مهدی ایران‌خواهی؛ فاطمه کاظمی مقدم (1393). مبانی آمایش سرزمین و برنامه‌ریزی منطقهای، علم کشاورزی ایران. حاتمی‌نژاد، حسین؛ عباس رجایی؛ فاطمه سالاروندیان؛ ایرج تیموری (1393). «ارزیابی تناسب کاربری اراضی از طریق مدل توان اکولوژیک در استان اردبیل با هدف آمایش سرزمین»، آمایش‌ـ سرزمین، د 5، ش 1، صص 5 ـ 26. خلیفه، مریم (1395). «ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری‌های کشاورزی و مرتع‌داری با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (SHP) (مطالعة موردی: حوزة آبخیز گزدراز‌ـ لاور ساحلی استان بوشهر)»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه پیام نور. دهقان، حوریه؛ آزاده فلسفیان (1397). «شناسایی عوامل مؤثر بر حفظ کاربری اراضی کشاورزی در راستای کشاورزی پایدار (مطالعة موردی: شهرستان بستان‌آباد)»، دانش کشاورزی و تولید پایدار، ج 28، ش 1. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گلستان (1393). «سند چشم‌انداز استان گلستان در افق 1414 توسعة استان گلستان». ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1395). «طرح آمایش سرزمین استان گلستان». شاهی مریدی، راضیه؛ حسین کاظمی؛ بهنام کامکار (1396). «ارزیابی وضعیت توسعة کشاورزی پایدار در استان گلستان»، دانش کشاورزی و تولید پایدار، ج 1، ش 8. طالعی، محمد؛ حسین سلیمانی؛ منوچهر فرج‌زادة اصل (1393). «ارزیابی تناسب اراضی برای کشت گندم دیم بر مبنای مدل فائوو با استفاده از تکنیک تلفیقی OWA - AHP - Fuzzy در محیط GIS)، مطالعة موردی: شهرستان میانه (1393). آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). ج 28، ش 1، صص 139 ـ 156. کلانتری، خلیل؛ غلام‌حسین عبدالله‌زاده (1394). برنامه‌ریزی فضایی و آمایش سرزمین، مهندسین مشاور طرح و منظر، چ 3. مخدوم، مجید (1392). شالودة آمایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران، چ 14. مرکز ملی آمار ایران (1395). سالنامة آماری سال‌های 1389 تا 1395. وزارت جهاد کشاورزی (1382 ـ 1395). آمارنامة کشاورزی، سال‌های زراعی، دفتر تحقیق و توسعه. وزارت جهاد کشاورزی (1394 ـ 1395). آمارنامة کشاورزی، دفتر تحقیق و توسعه. References Ahmadi Mirqaed, Fazlollah; Salman Mahini, Abdolrasoul; Sediqi, Elham; & Gholipour, Mostafa (2017). “Optimization of land allocation in golestan province to planting agricultural crops using compromise mathematical programming”, Journal of Environmental Studies 42(4): pp. 669-686. (in Persian). Akbari, Fatemeh (2017). “Evaluation of Ecological Capacity for Agricultural and Rangeland Use Using Fuzzy AHP (Case Study: Malayan Watershed)”, Master thesis, Payam Noor university. (in Persian). Azadi sheeri, Javad (2015). “Determination of suitable land use by land preparation process in Fasa Interstate Watershed”, Master thesis, University of Zabol. (in Persian) Bai, Nasser; Montazeri, Majid; Wheatmaker, Amir; & Atai, Hooshmand (2012). “Study of potential land use of rainfed wheat in Golestan province using Geographic Information System (GIS)”, Journal of Golestan University, The third year, the fourth machine gun. (in Persian) Bani Aqil, Afroogh Sadat; Rahimi Karizaki, Ali; beibani, Abbas; & Faramarzi, Hassan (2017). “Climatic zoning of wheat cultivation potential (Triticum aestivum L.) in Golestan province”, Journal of Agricultural Ecology, Vol. 9, No. 3, pp. 821-833. (in Persian) Biabani, Abbas; Ironman, Sara; Kamkar, Behnam; & Romania, Azam (2017). “Evaluation of Land Suitability of Gorganrood Basin (Golestan Province) for Wheat Cultivation Using Geographic Information System (GIS)”, Research Findings on Improving Crop Production, Vol. 3, No. 1. (in Persian) Bidadi, Mohammad-Javad; Kamkar, Behnam; Abdi, Omid; kazemi, Hussein (2015). “Land Suitability Analysis on Rainfed Wheat Cropping Using Geospatial Information Systems (A Case Study: Qaresoo Basin)”, journal of agricultural scince and sustainable production, Article 9, Vol. 25, Issue 1, pp. 131-143. (in Persian) Dehghan, Hurriyya & falsafeian, Azadeh (2018). “Identification of Factors Affecting Conservation of Agricultural Land Use in Sustainable Agriculture (Case Study: Bostan Abad County)”, Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production,. 28, No. 1. (in Persian) Golestan organization of management and planning (2014). Perspective Document of Golestan Province in Horizon 1414 Development of Golestan Province. (in Persian) Golestan organization of management and planning (2017). Golestan spatial planning plan. (in Persian) Hataminejad, Hossein; Rajaei, Seyed Abbas; Salarvandian, Fatemeh; & Teimouri, Iraj (2013). “The Evaluating of Land Use Suitability by the Method of Ecological Potential in the Ardebil Province toward Land use Planning”, Town and county planning, Vol. 5, Issue 1, pp. 5-26. (in Persian) Jahani, Ali; Mokhdoum, Majid; Jahangir Feghhi, Farkhondeh; & Etemad, Vahid (2011). “Land Use Planning for Forest Management for Multiple Use (Harvesting, Ecotourism and Protection) (Case study: Patom District of Kheyrud Forest)”, Town and county planning, Vol. 3, Issue 5,pp. 33-49. (in Persian) Jahani, Ali; Mokhdoum Jahangir, Majid; Vahid Etemad, Feghhi (2011). “Landscape Quality Appraisal from Look Outs for Ecotourism Land Use (Case study: Patom District of Kheyrud Forest)”, Environmental Researches, Vol. 2, Issue 3, pp. 13-20. (in Persian) Javanmardi, Saeedeh; Faraji sabokbar, Hasan-Ali, Yavari, Ahmad-Reza; & Pourkhbaz, Hamid-Reza (2011). “Multi Criteria Evaluation of Land Suitability for Agricultural Use Using GIS (Qazvin Region)”, Environmental Research, Vol. 2, No. 4, pp. 51-60. (in Persian) Jozi, Seyed Ali; Pourasgharshangachin, Farzam; Irankhahi, Mehdi; & Kazemi Moghadam, Fatemeh (2014). Iranian Journal of Agricultural Science, (in Persian) Kalantari, Khalil & Abdollahzadeh, Gholam-Hosseini (2015). Spatial planning and land preparation, 29. National Statistical Center of Iran, Statistical Yearbook of 2010 Landscape Consulting Engineers, Third Edition. (in Persian) Khalifeh, Maryam (2016). “Evaluation of Ecological Capacity for Agricultural and Rangeland Use Using Hierarchical Analysis Process(SHP)Method. (Case Study: Ghadraz Watershed of Lavresh Coastal Bushehr Province)”, Master thesis, Payam Noor university. (in Persian) Makhdoom, Majid (2013). The foundation of land preparation, No. 2203, University of Tehran Publications, Fourteenth Edition. (in Persian) Ministry of Agricultural Jihad (2003-2016). Agricultural Statistics, Agricultural Statistics, Survey of harvest level statistics and production rate of 36 years crop (year 1978 to 2013). (in Persian) Ministry of Agricultural Jihad (2016-2015). Agricultural Statistics (in Persian) Shah Moridi, Razia; Kazemi, Hosein; & Kamkar, Behnam (2017). “Evaluation of Sustainable Agricultural Development in Golestan Province”, Agricultural science and sustainable production, Vol. 27, Issue 1, pp. 197-215. Statistics centre of Iran (2016). Annual census, 2012-2016. Taleai, Mohammad; Soleimani, Hosein; & Farajzadeh asl, Manoochehr (2014). “Land Suitability Evaluation for Cultivation of Wheat, Based on The FAO Model and Fuzzy-AHP-OWA Technique in GIS Environment (Case Study: Miyaneh County)”, Journal of water and soil, Vol. 28, No. 1. (in Persian) Wang Jing, He & Ting, Lin Yifan (2017). Changes in ecological, agricultural, and urban land space in 1984–2012 in China: Land policies and regional social-economical drivers,71, pp. 1-13. Wang Zhan; Chen Jiancheng; Zheng Wentang; & Deng Xiangzheng (2017). Dynamics of land use efficiency with ecological intercorrelation in regional Development. Yohannes Hamere & Soromessa Teshome (2018). Land suitability assessment for major crops by using GIS-based multi-criteria approach in Andit Tid watershed, Ethiopia. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,205 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 925 |
||