صالحی مازندرانی, محمد. (1400). تحلیل تکلیف حقوقی در نابرابری شهادت و حل آن براساس تفسیر واژه‌ها در بستر شکل‌گیری. , 17(3), 1077-1102. doi: 10.22059/jorr.2020.301013.1008795
محمد صالحی مازندرانی. "تحلیل تکلیف حقوقی در نابرابری شهادت و حل آن براساس تفسیر واژه‌ها در بستر شکل‌گیری". , 17, 3, 1400, 1077-1102. doi: 10.22059/jorr.2020.301013.1008795
صالحی مازندرانی, محمد. (1400). 'تحلیل تکلیف حقوقی در نابرابری شهادت و حل آن براساس تفسیر واژه‌ها در بستر شکل‌گیری', , 17(3), pp. 1077-1102. doi: 10.22059/jorr.2020.301013.1008795
صالحی مازندرانی, محمد. تحلیل تکلیف حقوقی در نابرابری شهادت و حل آن براساس تفسیر واژه‌ها در بستر شکل‌گیری. , 1400; 17(3): 1077-1102. doi: 10.22059/jorr.2020.301013.1008795
تحلیل تکلیف حقوقی در نابرابری شهادت و حل آن براساس تفسیر واژه‌ها در بستر شکل‌گیری
حجیت بینه، به معنای شهادت دو فرد عادل، ضرورت فقهی است، هرچند در خصوص مبنای حجیت بینه در طریقی یا تعبدی بودن آن یا تعداد شهود و همچنین جنسیت شاهد با توجه به ماهیت دعوا اختلاف‌نظر وجود دارد. در دهه‌های اخیر ارزش‌گذاری شهادت دو زن معادل یک مرد در آیۀ 282 بقره به‌سبب فراموش‌کاری زنان و براساس روایاتی نقصان عقلی آنان، محل گفت‌وگوی زیادی شد. سؤال این است که فلسفۀ نابرابری شهادت زن و مرد چیست و مفاد آیۀ مذکور و روایات چگونه توجیه‌پذیرند؟ صرف‌نظر از جواب نقضی در پذیرش شهادت یک زن در مواردی، در بررسی توصیفی تحلیلی دور از تأویل و تفسیرهای غیرمتعارف خواهیم گفت اولاً: در ادبیات فقهی تحمل شهادت و ادای آن حق تلقی نمی‌شود تا موجب نقصی در حقوق زن شود؛ ثانیاً: شهادت باید در خصوص امر محسوس باشد و به عقل ارتباطی ندارد، مضافاً روایات متضمن نقص عقل مغایر آیۀ 282 است. ازاین‌رو ضروری است واژگان در بستر شکل‌گیری‌اش مورد توجه قرار گیرد. با توجه به قرائن موجود در متن روایت مقصود از عقل، «تذکر» و «قدرت بر تدبیر و ادارۀ امور است که امری اکتسابی و نتیجۀ کسب دانش و تجربه است.
Analysis of the Legal Duty with Regard to Inequality of Testimony;
A Solution Based on the Interpretation of Words in the Context of Their Formation
نویسندگان [English]
Mohammad Salehi Mazandarani
Associate professor, Faculty of law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]
The authority of Bayyinah, i.e. the testimony of two righteous and just persons, is a jurisprudential necessity; however, there is disagreement about the basis of the authority of Bayyinah as to whether it is a matter of intent or proximity to Allah or about the number of witnesses as well as the gender of witness depending on the nature of dispute. In recent decades, equating the testimony of two women with the testimony of one man in the verse 282 of the Sura Al-Baqarah, due to women's forgetfulness and based on some narratives indicating their rational imperfection, has caused a lot of controversy. The question arises here as to what is the reason behind the inequality of testimony of woman and man and how the provisions of the above-said verse and narratives are justified? Regardless of the contradictive answer of accepting the testimony of one woman in certain cases, the authors will say in a descriptive-analytical study, far from unconventional interpretations: First, in jurisprudential literature, witnessing and testifying are not considered as rights to cause a defect in women’s rights. Second, testimony must be about tangible issues and it doesn’t relate to the intellect. In addition, the narratives containing the rational imperfection are contrary to verse 282. Therefore, it is necessary to consider the words in the context of their formation. Considering the evidence in the text of the narratives, the meaning of intellect is “reminding” and "ability to manage and administer the affairs which is an adventitious matter and the result of acquiring knowledge and experience”.
رشیدرضا، سید محمد (1423ق). تفسیرالقرآن العظیم معروف به «المنار»، تصحیح: سمیر مصطفی، چ اول، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ریسونی، احمد (1376). اهداف دین از دیدگاه شاطبی، ترجمۀ سید حسن اسلامی و سید محمدعلی احمدی ابهری، چ اول، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات دفتر تبلیغات اسلامی.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1385). مجموعه الرسائل، چ اول، قم: مؤسسۀ احیاء آثار امام خویی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1393ق). تفسیر المیزان، چ دوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
طبرسی، ابوعلی (1408ق). مجمع البیان، چ دوم، بیروت: دارالمعرفه.
مجلسی، محمدباقر (1418ق). بحارالانوار، چ اول، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مرکز المعجم الفقهی (اعداد). المصطلحات، الاصدار الثانی: مکتبه اهل البیت، متن الکترونیکی.
محقق داماد، سید مصطفی (1377). قواعد فقه 3، بخش جزایی، چ اول، تهران: مرکز علوم اسلامی.
مطهری، مرتضی (1386). نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا.
مظفر، محمدرضا (1386). اصول الفقه، چ اول، تهران: معارف اسلامی.
مغنیه، محمدجواد (1986م). التفسیرالکاشف، چ سوم، بیروت: دارالعلم للملایین.
مکارم شیرازی، ناصر (1376). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
---------------(1428ق). احکام بانوان، با تحقیق وتصحیح ابوالقاسم علیان نژادی، چ یازدهم، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی بن ابی طالب.
ملک‌زاده، فهیمه (1384). «مبانی فقهی حقوقی اعتبار شهادت زنان در اثبات دعاوی»، نشریۀ مرکز تحقیقات واحد خواهران دانشگاه امام صادق(ع)، فصلنامۀ فقه و حقوق اسلامی، ش 39، ص 133-108.
مهرپور، حسین (1379). مباحثی از حقوق زن، چ اول، تهران: اطلاعات.
مهریزی، مهدی (1380). دانشنامۀ امام علی(ع)، زیر نظر: علی‌اکبر رشاد، چ اول، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
موسوی بجنوردی، سید حسن (1419ق). القواعد الفقهیه (تحقیق مهدی مهریزی و محمدحسن درایتی)، چ اول، قم: الهادی.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعه الامام الخویی، چ اول، قم: مؤسسۀ احیاء آثار آیت‌الله العظمی خویی.
موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1413ق). مجمع المسائل، چ چهارم، قم: دارالقرآن الکریم.
نجفی، محمدحسن (1367). جواهرالکلام، ج 40، بیروت: داراحیاء الترات العربی.
