تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,477 |
تعداد مقالات | 70,011 |
تعداد مشاهده مقاله | 122,916,029 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,130,482 |
تحلیل چرخش های روایی شعبی بر پایۀ زندگی و زمانۀ وی | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 21، خرداد 1399، صفحه 105-127 اصل مقاله (593.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2020.297593.473207 | ||
نویسندگان | ||
مریم عزیزیان* 1؛ زینب امیدیان2 | ||
1استادیار تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2استادیار تاریخ تشیع دانشگاه حکیم سبزواری | ||
چکیده | ||
اخباریان دو قرن نخست هجری تأثیرات ماندگاری در تاریخنگاری اسلامی و فهم مسلمانان قرون بعد از وقایع تاریخی برجای گذاشتند. عامر شعبی (105-28) یکی از این اخباریان است که علاوه بر شهرت در فقه و حدیث در حوزۀ تاریخ نیز، مورد توجه فراوان مورخان اسلامی قرار گرفت. از او روایتهای متناقض و متضادی در مورد حوادث و شخصیتهای مؤثر جهان اسلام باقی مانده است. شناخت و تحلیل چرایی این تناقضها در روایات شعبی مسألۀ این پژوهش است. روش بهکاررفته توصیفی تحلیلی است. نتیجه نشان میدهد روایات ابوعمرو به دنبال تحولات اجتماعی و سیاسیِ کوفه و منافع اشراف قبیله همدان و شخص وی تغییر کرد. این تغییرات در سه پرده مشاهده میشود. در پردۀ نخست (66-28)، متأثر از محیط پرورش کودکی رنگوبوی تشیع علوی در اخبار شعبی کاملا نمودار است. پردۀ دوم زندگی عامر با جدایی او از قیام مختار (66) شروع شده و تا شورش ابناشعث (81) ادامه یافت. در این مرحله، او تحتتأثیر عوامل ارتقای جایگاه فقاهتی و اشرافی و واکنش به رشد غالیان از شیعیان فاصله گرفت. ازینرو، روایتهای ابوعمرو ضد شیعی شد هرچند هنوز، طرفدار حضرت علی (ع) بود. شکست ابناشعث (84) پردۀ سوم زندگی او را رقم زد. شعبی با سرسپردگی به امویان، اخباری در طرفداری از آنها و بر ضد حضرت علی (ع) نقل کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
کوفه؛ حضرت علی (ع)؛ تاریخنگاری اسلامی؛ اخباری؛ شعبی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
An Analysis of al-Shaabi’s Narrative Twists Based on His Era and Life | ||
نویسندگان [English] | ||
Maryam azizian1؛ Zeinab Omidian2 | ||
1Assistant Professor, of History, Ferdowsi University of Mashhad | ||
2Assistant Professor, of Shiite History, Hakim Sabzevari University | ||
چکیده [English] | ||
“Akhbarions”of the 1st and 2nd centuries AH have had lasting effects on the Islamic historiography and the understanding of the Muslims of later centuries. Amer al-Shaabi (28-105 AH) is one of Akhbarions. He, who was famous in the fields of Fiqh and Hadith, and history, has received much attention from Islamic historians. There are contradictory narratives by him about the events and the influential Muslims of the Islamic world. The main purpose of this study is to identify and analyze the contradictions in the narratives of al-Shaabi. The findings reveal that Abu Omar’s narrative changed as a result of the socio-political changes of Kufa and the interests of the nobility of Hamdān tribe and his own. These changes fall under three categories. The period of 28-66 AH was influenced by his childhood environment so that we can detect traces of Shiism in his narratives. The second episodeof his life began with his separation from Mokhtar’s uprising (66 AH) and continued until Ibn al-Ashath’s uprising (81 AH). At this stage, he distanced himself from Shiism under the influence of his status in Fiqh and as a reaction to the growth of the Ghulat. Thus, his narratives became anti-Shiite, although he was still a supporter of Ali in this period. The defeat of ibn al-Ashash (84 AH) marked the third episode of his life in which he became devoted to the Umayyad dynasty to the extent that he quoted a story in favor of the Umayyad Caliphate and against Imam Ali. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Kufa, Rashidun Caliphate, Imam Ali, Umayyad Caliphate, Al-Shaabi, Akhbarions | ||
مراجع | ||
آئینهوند، صادق، علم تاریخ در گسترۀ تمدن اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1387. ابراهیم الشعری، محمدکریم، «استقرار قبیله همدان فی الکوفه حتی نهایه العصر الأموی»، الذخائر، العدد 8، 109-118، 1422. ابنأعثم، أبومحمد أحمد الفتوح، تحقیق على شیرى، بیروت، دارالأضواء، 1411/1991. ابنأبیالحدید، عبدالحمید بن هبهالله، شرح نهجالبلاغه لابنأبیالحدید، التحقیق ابراهیم، محمد ابوالفضل، قم، مکتبه آیهالله المرعشیالنجفی، 1404. ابناثیر، عزالدین أبوالحسن على بن ابىالکرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر-داربیروت، 1385/1965. ابنجوزى، أبوالفرج عبدالرحمن بن على بن محمد، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412/1992. ابنحبیب، محمد، المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دارالآفاق الجدیده، بىتا. ابنحمدون، محمد بن حسن بن محمد بن علی، التذکره الحمدونیه، التحقیق إحسان عباس و بسکر عباس، بیروت، دارصادر، 1996. ابنخیاط، أبوعمرو خلیفه بن خیاط العصفری، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415/1995. ابنسعد، محمد، الطبقات الکبرى (الطبقه الخامسه)، تحقیق محمد بن صامل السلمى، الطائف، مکتبه الصدیق، 1414/1993. ـــــــــــــــ، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410. ابنعبدالبر، أبوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد، الاستیعاب فى معرفه الأصحاب، تحقیق علىمحمد البجاوى، بیروت، دارالجیل، 1412. ابنعبدربه، أحمد بن محمد، العقد الفرید، التحقیق مفید محمد قمیحه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1404. ابنعساکر، على بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، التحقیق على شیرى، بیروت، دارالفکر، 1415. ابنقتیبه، أبومحمد عبدالله بن مسلم، عیون الأخبار، تحقیق یوسف علیطویل، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1418/1998. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ، الإمامه و السیاسه المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، 1410/1990. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1992. ابنکثیر، أبوالفداء اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، 1407. ابوالفرج الااصفهانى، على بن الحسین، الأغانی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1415/1994. ابوسعد الآبی، منصور بن حسین، نثر الدر فی المحاضرات، تحقیق خالد عبدالغنی محفوظ، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1424/2004. اسد حیدر، الإمام الصادق و المذاهب الأربعه، بیروت، دارالتعارف، 1422. بلاذرى، أحمد بن یحیى، انساب الأشراف، التحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت، دارالفکر، 1417. بیهقى، إبراهیم بن محمد، المحاسن و المساوی، التحقیق علی عدنان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1420/1999. بیهقى، ابوبکر احمد بن الحسین، دلائل النبوه و معرفه أحوال صاحب الشریعه، التحقیق عبدالمعطى قلعجى، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1405/1985. پاکتچی، احمد، «اصحاب حدیث»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد نهم، تهران، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، 113-126، 1381 تاکر، ویلیام فردریک، مدعیان مهدویت و هزارهگرایان، حمید باقری، تهران، حکمت، 1397 ثقفی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، الغارات، تحقیق جلالالدین حسینى ارموى، تهران، انجمن آثار ملى، 1353 جابری، محمدعابد، تکوین العقل العربی، بیروت، مرکز دراسات الوحده العربیه، 2009. جعفریان، رسول، منابع تاریخ اسلام، تهران، علم، 1393. حلی، حسن بن علی بن داود، الرجال (لابنداود)، تهران، دانشگاه تهران، 1342. خطیب، بغدادى، احمد بن على، تاریخ بغداد، مصحح، مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417. خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیجا، بینا، 1413. دینورى، ابوحنیفه احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، مراجعه جمالالدین شیال، قم، منشورات الرضى، 1368. ذهبـى، شمسالدیـن محمـد بـن احمد، تاریـخ الاسـلام و وفیـات المشاهیـر و الأعلام، تحقیـق عمر عبدالسلام تدمرى، بیروت، دارالکتاب العربى، 1413/1993. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، تذکره الحفاظ، بیروت، إحیاء التراث العربی، (بیتا) الف. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، سیر اعلام النبلاء و بهامشه احکام الرجال...، التحقیق محب الدین سعید عمر العمروی، بیروت، دارالفکر، 1417/1997. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، میزان الإعتدال فی نقدالرجال، بیروت، دارالفکر، بیتا. رابینسون، چیس اف، تاریخنگاری اسلامی، مصطفی سبحانی، تهران، پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه، 1389. زرکلى، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، 1989. سجادی، سیدصادق و هادی عالمزاده، تاریخنگاری در اسلام، تهران، سمت، 1380. سرخسی، ابوبکر محمد بن ابیسهل، شرح السیر الکبیر، صلاحالدین المنجد، القاهره، المصر، 1960. سمعانی، ابوسعید عبدالکریم بن منصور التمیمی، الانساب، التحقیق عبدالرحمن بن یحییالمعلمی، حیدرآباد، مجلس دائرهالمعارف العثمانی، 1382. شارون، جوئل، ده پرسش از دیدگاه جامعهشناسی، چاپ دوم ، تهران، نی، 1380. طبرسی، احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج، التحقیق محمدباقر خرسان، مشهد، نشرمرتضى، 1403. طبری، أبوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، التحقیق محمدأبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، 1387. طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومىاصفهانى، قم، النشر الاسلامی التابعه لجامعه المدرسین بقم المقدسه، 1373. عزیزی، حسین، نقد و بررسی منابع تاریخی فتوح در سه قرن اول هجری با رویکرد فتوح ایران، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391. عسقلانى، احمد بن على، الإصابه فى تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد و على محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415/1995. فرزانه، بابک، « اعشی»، در: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد نهم، تهران، 388-390، 1381. فرمانیان، مهدی، «عثمانیه و اصحاب حدیث قرون نخستین تا ظهور احمد بن حنبل، با تأکید بر سیراعلام النبلاء ذهبی»، هفت آسمان، سال دهم، شماره 39-143-182، 1387. فسوی، أبویوسف یعقوب بن سفیان، المعرفه و التاریخ، تحقیق اکرمضیاء العمرى، بیروت، مؤسسه الرساله، 1401/1981. کشى، محمد بن عمر، رجالالکشی إختیار معرفه الرجال، التحقیق محمد بن الحسن طوسى و حسن مصطفوى، مشهد، دانشگاه مشهد، 1409. گیب، هامیلتون، تاریخنگاری در اسلام، یعقوب آزند، تهران، گستره، 1361. ماسینیون، لویی، جغرافیای تاریخی کوفه، ترجمۀ عبدالرحیم قنوات، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388. مبرد، أبوعباس محمد بن یزید، الکامل فی اللغه و الأدب، تحقیق تغارید بیضون و نعیم زرزور، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1407/1987. مزاحم منقرى، نصر، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، القاهره، المؤسسه العربیه الحدیثه، 1382. مزی، ابوحجاج جمالالدین یوسف، تهذیب الکمال، تحقیق بشارعواد، بیروت، مؤسسه الرساله، 1413. مسعودی، أبوالحسن على بن الحسین بن على، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، 1409. مسکویه، ابوعلى، تجارب الأمم، تحقیق ابوالقاسم امامى، تهران، سروش، 1379. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفه حججالله علىالعباد، التحقیق مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، قم، کنگره شیخ مفید، 1413 الف. ـــــــــــــــــــــ، الفصول المختاره، تحقیق على میرشریفى، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ب. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبه الثقافه الدینیه، بىتا. میرحسینی، سیدمحمد و بخشی، سیدفاضلا...، اعشای تغلبی و أعشای همدان در مقایسه با أعشای کبیر، لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، سال دوم، دورۀ جدید، شمارۀ 3، 204-225، 1390. هیندز، مارتین، «ریشهشناسی جریان های سیاسی کوفی در نیمۀ نخست قرن اول هجری/ هفتم میلادی »، ترجمۀ محمدعلی رنجبر، تاریخ اسلام، شمارۀ 9، 119-162، 1381. یعقوبی، احمد بن أبىیعقوب بن جعفر بن وهب واضح، تاریخ الیعقوبى، بیروت ، دارصادر، بىتا. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 432 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 356 |