پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,758 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,127,127 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,895,344 |
بررسی تطبیقی درون‌مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| مقاله 8، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 20، بهمن 1399، صفحه 159-182 اصل مقاله (931.92 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2019.288198.1330 | ||
| نویسندگان | ||
| علی محمد مؤذنی* 1؛ تیمور مالمیر2؛ معصومه عبادی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| 3استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مضامین نوگرایی عصر مشروطه در آثار بیشتر شاعران و نویسندگان این دوره دیده می‌شود. منشاء این محتواهای ادبی متأثر از عوامل بیداری ملت بودند و موجد آثار مهم این عصر شدند. تعمق در برخی از این آثار، نگرش خاص و منحصر‌به‌فرد صاحبان خود را بر ما روشن می‌کند و با مقایسۀ دیدگاه‌های آنان می‌توان به تفاوت‌ها یا اشتراکاتی دست یافت. بعضی از آن‌ها همچون وطن، قانون و آزادی در ادبیات، بیانگر دفاع حقیقی از ملتی ستمدیده و جامعه‌ای گرفتار استبداد است، اما گرفتاری در ایسم‌های (Ism) روشنفکرانه، همچون ناسیونالیسم، نیهیلیسم و شووینیسم یادآور تجدد به معنی خاص‌تری است. تعمق در برخی آثار نشان می‌دهد که افراط در افکار نوگرایانه سبب نوعی تناقض در دیدگاه‌های متجددانه شده‌است. هرچند مسائل سیاسی‌ـ اجتماعی و انتقاد از آن‌ها، محور اصلی درون‌مایه‌های آثار این دوره است، اما لزوماً همۀ منتقدان از یک زاویۀ مشخص به مسائل نگاه نمی‌کنند. در این عصر، گرایش به نمایش و نمایشنامه‌نویسی رواج یافت و به لحاظ مردمی بودن، جایگاه عرضۀ تمایلات و نقدهای سیاسی‌ـ اجتماعی شد. شعرای برجسته‌ای نظیر میرزادۀ عشقی، ایرج‌میرزا و عارف قزوینی به خلق آثار نمایشی با رویکرد متجددانه و نگاه انتقادی به اوضاع سنّتی ایران پرداختند. هر یک از این ادبا با اندیشه و ایدئولوژی خود و با هدف اصلاح اوضاع سیاسی و اجتماعی به مبارزۀ قلمی روی آوردند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مضامین برجستۀ مظاهر تجدد در آثار نمایشی عشقی، ایرج‌میرزا و عارف، وجوه اشتراک، افتراق و تناقض‌های درون‌مایۀ آثار نمایشی آنان در حوادث تاریخی پرداخته‌است و عوامل و مقتضای احتمالی که در گرایش هر کدام از شاعران سه‌گانۀ مورد بحث مؤثر بوده‌است و در آثارشان نمود عینی یافته، شناخته می‌شوند. نگاه عشقی و عارف به حوادث کاملاً سیاسی بود و ایرج‌میرزا ـ نمایندۀ طبقۀ اشراف ـ با افکار مترقی به نقدهای تند اجتماعی می‌پرداخت و شگردهای هنری در آثار وی پررنگ‌تر بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| درون‌مایه؛ آثار نمایشی؛ شعر دورۀ مشروطه؛ اشعار دراماتیک؛ تجدد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Comparative study of the themes of dramatic opuses of Eshqi, Iraj and Aref | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali mohammad Moazzeni1؛ Teymoor Malmir2؛ Masoome Ebadi3 | ||
| 1Ph. D Candidate of literature department of University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2Professor of Persian Language and Literature University of Kurdistan , Sanandaj, Iran. | ||
| 3Professor of Persian Language and Literature University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The modernism contents of the modernity concepts such as "home country, the law and the liberty are galore in literature” can be seen in most opuses. As other eras, the origin of these literary contents should be investigated in other fields rather than literature. These factors are those which affect the nation awareness and create the important opuses. By profound thinking on these opuses, we can perceive the unique and particular worldviews of their authors. The political and social conditions of that era and the criticism against them are the main points of modern opuses. Though these concepts cry out for the human rights in the first place, getting involved in intellectual (isms) such as Nationalism, Nihilism, Chauvinism, etc reminds us of a more special meaning of modernity. Studying some of the literary works, indulgence in modernist thoughts, has caused some kind of contradiction in modernist viewpoints. Though the political and social conditions of that era and the criticism against them are the main points of modern opuses. But not all the critics have the same view on the problems. Tendency to plays and writing them was increased in this era and theatres became places for social-political criticism. Poets like Eshqi, Iraj Mirza and Aref Qazvini wrote dramatic literary works with a critical viewpoint. Each one of these poets started to fight through their writings with their own ideology and for the purpose of political-social betterment. Therefor this research contains the main points, the differences and similarities of dramatic opuses and their creator’s ideas with considering of being in same time, same society, same conditions and also historical incidents and etc. to recognize the essential factors which could effect on the three writers orientations. Eshqi and Aref had a completely political point of view while Iraj – as an aristocrat – worked on social criticism in a more artistic way. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Theme, Dramatic works, Modernity era poetry, Dramatic poetry, Modernity | ||
| مراجع | ||
|
آجودانی، ماشاءاالله (1382)، یا مرگ یا تجدد، دفتری در شعر و ادب مشروطه، چ 1، تهران، اختران. آخوندزاده، فتحعلی (1356)، تمثیلات، ترجمۀ میرزا محمدجعفر قراجه‌داغی، چ 3، تهران، خوارزمی. آژند، یعقوب (1384)، تجدد ادبی در دورۀ مشروطه، تهران، مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی. ایرج‌میرزا، جلال‌الممالک (1353)، دیوان، به اهتمام محمدجعفر محجوب، چ 3، تهران، اندیشه. بزرگ علوی، مجتبی (1386)، تاریخ ادبیات معاصر فارسی، ترجمۀ سعید فیروزآبادی، چ 1، تهران، جامی. بولتون، مارجوری (1386)، کالبدشناسی درام، ترجمۀ رضا شیرمرد، چ 2، تهران، نشر قطره. بهار، محمدتقی (1357)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، ج 1، چ 2، تهران، امیرکبیر. ــــــــــــــ (1368)، دیوان اشعار، به کوشش مهرداد بهار، ج 2، تهران، توس. بیضایی، بهرام (1392)، نمایش در ایران، چ 9، تهران، روشنفکران و مطالعات زنان. بی‌نیاز، فتح‌االله (1388)، درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، تهران، افراز. ثمینی، نغمه (1387)، تماشاخانۀ اساطیر، چ 1، تهران، نی. داد، سیما (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه‌نامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی)، چ 4، تهران، مروارید. دبیرسیاقی، محمد (1364)، مقالات دهخدا، ج 2، چ 1، تهران، تیراژه. درودیان، ولی‌االله (1380)، سرچشمه‌های مضامین شعر ایرج‌میرزا، چ 1، تهران، قطره. درویش، پروانه (1387)، «نگاهی گذرا به ادبیات در دورۀ مشروطه»، کتاب ماه ادبیات، ش 130، صص 55 ـ 59. رادفر، ابوالقاسم (1366)، فرهنگ‌وارۀ داستان و نمایش، چ 1، تهران، اطلاعات. زرین‌کوب، حمید (1358)، چشم‌انداز شعر نو فارسی، مقدمه‌ای بر شعر نو، مسائل و چهره‌های آن، تهران، توس. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1378)، ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمۀ حجت‌االله اصیل، تهران، نشر نی. ـــــــــــــــــــــــــ (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چ 2، تهران، سخن. ــــــــــــــــــــــــــ (1390)، با چراغ و آینه، در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران، چ 2، تهران، سخن. شمعی، میلاد و مینو بی‌طرفان (1393)، «تحلیل مفهوم وطن در شعر و اندیشۀ میرزاده عشقی»، شعرپژوهی، ش 19، صص 137 ـ 160. عارف قزوینی، ابوالقاسم (1347)، کلیات دیوان، به کوششعبدالرّحمن سیف‌آزاد، چ 5، تهران، امیرکبیر. عبداالله، عبدالمطلب (1391)، «پیوند سیاست با شعر مشروطه»، مجلۀ رهیافت انقلاب اسلامی، ش 20، صص 77 ـ 96. فناییان، تاجبخش (1386)، هنر نمایش در ایران، چ 1، تهران، دانشگاه تهران. گوران، هیوا (1360)، کوشش‌های نافرجام، تهران، آگاه. معافی غفاری، فرزاد (1380)، «ساختار دراماتیک» ماهنامۀ صحنه، ش 11، صص 58 ـ 60. مکی، ابراهیم (1390)، شناخت عوامل نمایش، چ 7، تهران، سروش. میرزاده عشقی، محمدرضا (1350)، کلیات مصور میرزاده عشقی،به کوشش علی‌اکبر مشیر سلیمی، چ 6، تهران، امیرکبیر. میرصادقی، جمال (1390)، عناصر داستان، چ 7، تهران، سخن. میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی (1388)، واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی، تهران، مهناز. میلانی، عباس (1383)، تجدد و تجددستیزی در ایران، چ 5، تهران، اختران. وحیدزاده دستگردی، محمود (1341)، «ادبیات در عصر مشروطیت و بزرگ‌ترین گویندگان این عهد»، مجلۀ ارمغان، د 31، ش 10، صص 433 ـ 440. Aaref-Qazvini, A. (1968). Kolliāt-e Divān (The Complete Poems), By A. Seyf-Azād, 5th Eds., Tehran, Amirkabir, [In Persian]. Abdollah, A. (2012), “The Connection Politics and Constitutional Poetry”, Journal of the Islamic Revolution Approach, No. 20, Pp. 77-96, [In Persian]. Ajoudāni, M. (2003), Yā Marg Yā Tajadod, Daftari Dar Sher Va Adab-e Mashrooteh, (Dead or Modernity), 1th Eds., Tehran, Akhtarān, [In Persian]. Akhondzāde, F. A. (1977), Tamsilāt (Plays), 3th Eds., Tahran, Khārazmi, [In Persian]. Azhand, Y. (2005), Tajadod-e Adabi Dar Dowre-ye Mashrooteh, (Literary Modernity in The Constitutionalism Period), Tehran, Institute of Research and Development of Arts, [In Persian]. Bahār, M. T. (1978), Tārikh-e Mokhtasar-e Ahzāb-e Siāsi-e Iran (A Brief History of Iranian Political Parties), Vol. 1, 2 thEds., Tehran, Amirkabir, [In Persian]. ـــــــــــــــــــ (1989), Deevān-e Ashār (The Complete Poems), By M. Bahār, Vol. 2, Tehran, Tous, [In Persian]. Beyzāyi, B. (2013), Namāyesh Dar Iran (A Study on Iranian Theatre), 9 th
Eds., Tehran, Roshanfekrān va Motāleāt-e Zanān (Intellectuals and women Studies), [In Persian]. Biniāz, F. (2009), Darāmadi bar Dāstān Nevisi va Revāyat Shenāsi (An Introduction to Fiction and Narrative Studies), Tehran, Afrāz, [In Persian]. Boulton, M. (2007), The Anatomy of Drama, 2 th
Eds., Tehran, Qatreh, [In Persian]. Bozorg-Alavi, M. (2007), Tārikh-e Adabiāt-e Moāser-e Fārsi (History of Contemporary Persian Literature), 1 thEds., Tehran, Jāmi, [In Persian]. Daad, S. (2008). Farhang-e Estelāhāt-e Adabi (Encyclopedia of Literary Terms), 4 th
Eds., Tehran, Morvarid, [In Persian]. Dabir-Siaqi, M. (1985), Maqaaālāt-e Dehkhoda (Articles by Dehkhoda), Vol. 2, 1 th
Eds., Tehran, Tirāzheh, [In Persian]. Darvish, P. (2008), “A Brief Look at the Literature in the Constitutional Period”, Ketāb-e Māh-e Adabiāt, Vol. 130, Pp. 55-59, [In Persian]. Doroudiān, V. (2001), Sar-Cheshmeh-hāye Mazāmin-e Sher-e Iraj Mirzā (Sources of Iraj Mirza’s Poetry), 1 th
Eds., Tehran, Qatreh, [In Persian]. Fanāeiyan, T. (2007), Honar-e Namāyesh Dar Iran (Performing Arts in Iran), 1 th
Eds., Tehran, University of Tehran, [In Persian]. Gourān, H. (1981), Kooshesh hā-ye Nā Farjām (Unsuccessful Attempts), Tehran, Agāh, [In Persian]. Iraj-Mirzā, J. (1974), Deevān (The Complete Poems of Iraj Mirza), By M. J Mahjoob, 3thEds., Tehran, Andisheh, [In Persian]. Makki, E. (2011), Shenākht-e Avāmel-e Namāyesh (Drama Factors Recognition), 7 th
Eds., Tehran, Soroush, [In Persian]. Milāni, A. (2004), Tajaddod va Tajaddod Setizi Dar Iran (Modernity and anti-modernity in Iran), 5 th
Eds., Tehran, Akhtarān, [In Persian]. Mirsādeqi, J. (2011), Anāsor-e Dāstān (Story Elements), 7 th
Eds., Tehran, Sokhan, [In Persian]. Mirsādeqi, J & Mirsādeqi, M. (2009), Vāzhe Nāme-ye Honar-e Dāstān Nevisi (Glossary of the Art of Storytelling), Tehran, Mahnāz, [In Persian]. Mirzāde-Eshqi, M. R. (1971), Kolliāt-e Mosavvar-e Mirzāde-Eshqi (The Complete Illustrated Poems of Mirzade-Eshqi), By A. Moshir-Salimi, 6 thEds., Tehran, Amirkabir [In Persian]. Moāfi-Qaffāri, F. (2001), “Dramatic Structure”, Māhnāme-ye Sahne, Vol. 11, Pp. 58-60, [In Persian]. Rādfar, A. (1987), Farhang-vāre-ye Dāstān va Namāyesh (Encyclopedia of Stories and Shows), 1 th
Eds., Tehran, Ettela’āt, [In Persian] Samini, N. (2008), Tamāshākhāne-ye Asātir,1 th
Eds., Tehran, Ney, [In Persian]. Shafiei-Kadkani, M. R. (1999), Adabiāt-e Fārsi az Asr-e Jāmi Tā Roozgār-e Mā (Persian Literature from Jami to our Time), Tehran, Ney, [In Persian]. ـــــــــــــــــــــــــ (2004), Advār-e Sher-e Fārsi az Mashroutiat tā Soghoot-e Saltanat (Periods of Persian Poetry from Constitutionalism to the Fall of the Monarchy), 2 thEds., Tehran, Sokhan, [In Persian]. ـــــــــــــــــــــــ (2011), Bā Cherāq va Ayeneh (In Search of the Roots of the Evolution of Contemporary Iranian Poetry), 2 thEds., Tehran, Sokhan, [In Persian]. Shamei, M. & M. Bi-Tarafān (2014), “Analysis of the Concept of Homeland in the Poetry and Thought of Mirzadeh Eshghi”, Poetry Research, No. 19, Pp. 137-160, [In Persian]. Vahidzādeh-Dastgerdi, M. (1962), “Literature in the Age of Constitutionalism and the Greatest Speakers of this Era”, Armaqan Magazine, No. 10, Pp. 433-440, [In Persian]. Zarrinkoob, H. (1979), Cheshmandāz- e Sher-e No-e Fārsi, Tehran, Tous, [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 322 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 268 |
||