![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,696,817 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,927,667 |
بازتاب کهنالگوهای روانزنانه و روانمردانه از دیدگاه یونگ در خانه های سنتی فلات مرکزی ایران | ||
زن در فرهنگ و هنر | ||
مقاله 4، دوره 12، شماره 2، تیر 1399، صفحه 219-249 اصل مقاله (703.36 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2020.307363.1463 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه شعبانی جفرودی1؛ سیده مامک صلواتیان* 2؛ علیرضا نیکویی3؛ سامره اسدی مجره4 | ||
1دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران | ||
2استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان | ||
4استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران | ||
چکیده | ||
کهنالگو در روان جمعی انسان برانگیزانندة اعمال انواع کنش در ذهن معنوی اوست و از آنجا که جوهرة هنر، ذهن و روان آدمی است، مقالة حاضر ارتباط میان روانکاوی و معماری را جستوجو میکند. کارل گوستاو یونگ، مبدع نظریة روانشناسی تحلیلی و باسط تئوری کهنالگوها، معماری را چونان روان انسان میداند. بهطوریکه موقن است ابداً پدیدهای دستساز بشر موجود نیست که نخست به صورت پندار و خیال در روان نبوده باشد. شمار کهنالگوها بهعنوان موضوع اصلی بحث بسیار است. این تحقیق با محوریت قرار دادن دو کهنالگوی آنیما و آنیموس، نخست در پی یافتن و گردآوری نمادهای این کهنالگوها در اندیشهها، آیینها و باورهای قومی و سپس ایجاد تناظر در نمادهای برخی از مهمترین اجزای خانههای سنتی فلات مرکزی ایران شامل دستگاه ورودی، حیاط، ایوان، حوضخانه، اتاق، بادگیر، سرداب و سایر است. مقالة پیش رو با رویکرد تحلیل محتوا در پارادایم کیفی بهروش استقرایی و قیاسی انجام پذیرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهند میان نمادهای کهنالگوهای آنیما و آنیموس و مضامین معنوی نهفته در اجزای خانههای سنتی تناظر برقرار است و همانگونه که روان انسان کامل سرشتی دووجهی دارد، تعادل میان هردو نمودهای روانزنانه و روانمردانه در کلیت والای معماری سنتی خانه نیز دیده میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
آنیما؛ آنیموس؛ خانههای سنتی فلات مرکزی ایران؛ نمادهای کهنالگویی؛ یونگ | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Reflection of Feminine Psyche and Masculine Psyche Archetypes from Jung’s Perspective in the Traditional Houses in the Central Plateau of Iran | ||
نویسندگان [English] | ||
Mahboubeh Shabani Jafroudi1؛ Seyedeh Mamak Salavatian2؛ Alireza Nikouei3؛ Samereh Asadi Majreh4 | ||
1PhD student in Architecture, Islamic Azad University, Rasht Branch, Rasht, Iran | ||
2Assistant Professor, Department of Architecture, Islamic Azad University, Rasht Branch, Rasht, Iran | ||
3Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Guilan | ||
4Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Rasht Branch, Rasht | ||
چکیده [English] | ||
The archetype in the collective human psyche motivates the performance of various actions in his spiritual mind. The present study seeks to find the connection between psychoanalysis and architecture, as the art is essence of human mind and psyche. Carl Gustav Jung, the inventor of the theory of analytical psychology and the developer of the theory of archetypes, considers architecture as the human psyche. He believes that all man-made phenomena have already imagined in the mind or psyche at first. The number of archetypes, as the main topic of this discussion, is a lot. This research focuses on the two archetypes of Anima and Animus; at first to find and collect the symbols of these archetypes in ethnic thoughts, rituals and beliefs and then to create their proper correspondences in the symbols of some of the most important components of traditional houses in the Central Plateau of Iran. The main elements are including entrance complex, central yard, porch, pool space, room, wind passage, basement, cold basement and others. The present research has been carried out with the content analysis approach in the qualitative paradigm by inductive and deductive methods. The results showed that there is a correspondence between the archetypal symbols of anima and animus and the spiritual themes embedded in the components of traditional houses. As the perfect human psyche has a two-dimensional nature, there is a balance between both feminine and masculine expressions in the whole supreme art of traditional house architecture. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Anima, Animus, Jung, Traditional Houses of the Central Plateau of Iran, Archetypal symbols | ||
مراجع | ||
[1] اتونی، بهروز (1390). «نقد اسطورهشناختی ژرفا بر بنیاد کهننمونة مادینة روان»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س 7، ش 25، ص11ـ57. [2] اتونی، بهروز (1391). «دبستان نقد اسطورهشناختی ژرفا بر بنیاد کهننمونة نرینة روان (آنیموس)»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س 8، ش 26، ص1ـ41. [3] اردلان، نادر؛ بختیار، لاله (1380). حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمة حمید شاهرخ، تهران: خاک. [4] اسنودن، روث (1392). یونگ مفاهیم کلیدی، ترجمة افسانه شیخالاسلامزاده، تهران: عطایی. [5] برایسون، بیل (1396). تاریخچة خصوصی خانه، ترجمة علی ایثاری کسمایی، چ4، تهران: آموت. [6] بشلار، گاستون (1391). بوطیقای فضا، ترجمة مریم کمالی و محمد شیربچه، تهران: روشنگران و مطالعات زنان. [7] پالمر، مایکل (1388). فروید، یونگ و دین، ترجمة محمد دهگانپور و غلامرضا محمودی، چ 2، تهران: رشد. [8] پورزرگر، محمدرضا (1390). «خانه، سنت و باززندهسازی محلة جوباره در اصفهان»، نشریة علمیـ پژوهشی هویت شهر، س 5، ش 9، ص105ـ117. [9] پیرنیا، محمدکریم (1383). آشنایی با معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران. [10] چلونگریان، رامین؛ عسکری، نظام؛ واصفیان، فرخنده؛ کلاهدوزان، ندا (1394). «بررسی الگوهای معماری ورودی در خانههای سنتی ایرانی و ارائة راهبرد در بقای ورودی خانههای معاصر (خانههای شهر اصفهان)»، دومین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری و شهرسازی، استانبول، ترکیه. [11] حاجیقاسمی، کامبیز؛ قیومیبیدهندی، مهرداد؛ موسویروضاتی، مریمدخت؛ پروری، محمد (1383). گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر چهاردهم؛ خانههای یزد، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. [12] حقیقی، شهین (1398). «نقد کهنالگویی نمایشنامة شمارة 6 از هفت نمایش کوتاه اسماعیل خلج»، نشریة هنرهای زیبا، هنرهای نمایشی و موسیقی، دورة 24، ش 2، ص 77ـ86. [13] رابرتسون، رابین (1398). یونگشناسی کاربردی، ترجمة ساره سرگلزایی، چ 8، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی. [14] ــــــــــ (1398). کهنالگوهای یونگی، از خودآگاه یونگ تا ناتمامیت گودل، ترجمة بیژن کریمی، تهران: دف. [15] رضایینیا، عباس؛ لاله، هایده (1393). «بررسی و تحلیل انتقادی فرضیههای خاستگاه ایوان»، نشریة مطالعات باستانشناسی، دورة 6، ش 2، ص59ـ72. [16] زارعی، محمدابراهیم؛ موسویحاجی، سیدرسول؛ شریفکاظمی، خدیجه (1397). «تأملی بر ساختار فضایی و گونهشناسی خانههای سنتی دستگردان طبس»، فصلنامة علمیپژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی، س 8، ش 31، ص33ـ51. [17] روحانیسراجی، سیدحسن؛ خسروی، حسین (1394). «مظاهر مجازی کهننمونة مادرمثالی در افسانههای کرمان با تکیه بر آرای یونگ»، نشریة علمی پژوهشی زن در فرهنگ و هنر، دورة 7، ش 3، ص313ـ326. [18] ژوله، تورج (1381). پژوهشی در فرش ایران، تهران: یساولی. [19] سجادزاده، حسین؛ کارخانه، وحید؛ مکفی، نیلوفر (1394). «بررسی الگوهای معماری پایدار در اقلیم گرم و خشک (نمونة موردی خانههای سنتی شهر کاشان)»، همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعة پایدار، ص1ـ9. [20] سلطانی، مهرداد؛ منصوری، سیدامیرسعید؛ فرزین، احمدعلی (1391). «تطبیق نقش الگو و مفاهیم مبتنی بر تجربه در فضای معماری»، نشریة علمی پژوهشی باغ نظر، س 9، ش 21، ص 3ـ14. [21] سنفورد، جان، ا (1385). یار پنهان: چگونه مرد و زن درونمان بر روابط ما تأثیر میگذارد، ترجمة فیروزه نیوندی، تهران: افکار. [22] شایگان، داریوش (1393). بتهای ذهنی و خاطرات ازلی، چ 9، تهران: امیرکبیر. [23] شمیسا، سیروس (1376). داستان یک روح (شرح و متن بوف کور صادق هدایت)، چ 3، تهران: فردوس. [24] شمیسا، سیروس (1388). نقد ادبی، چ 3 از ویرایش دوم، تهران: میترا. [25] شوالیه، ژان؛ گرابران، آلن (1384). فرهنگ نمادها، جلد 1، ترجمة سودابه فضایلی، تهران، جیحون. [26] ــــــــــ (1384). فرهنگ نمادها، ج2، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [27] ــــــــــ (1384). فرهنگ نمادها، ج3، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [28] ــــــــــ (1385). فرهنگ نمادها، ج4، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [29] ــــــــــ (1387). فرهنگ نمادها، ج5، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [30] فکوهی، ناصر (1385). پارههای انسانشناسی، مجموعه مقالههای کوتاه، نقد و گفتوگوهای انسانشناختی، تهران: نی. [31] فنفرانتس، ماری لوئیز؛ ادینجر، ادوارد اف (1393). چهار مقالة یونگی، شناخت نفس، رویاروئی با شخصیت مهتر، فرایند تفرد، انسان کیهانی، ترجمة مهدی سررشتهداری، تهران: مهراندیش. [32] قائمی، فرزاد (1391). «روششناسی و مبانی کاربردی برخورد منتقد با متن در رویکرد نقد کهنالگویی/ یونگی و پسایونگی»، فصلنامة علمیـ پژوهشی پژوهشهای ادبی، س9، ش38، ص73ـ101. [33] کزازی، میرجلالالدین (1390). «هنر، اسطوره، رؤیا»، فصلنامة کیمیای هنر، س اول، ش اول، ص101ـ107. [34] کوپر، جی. سی (1380). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد. [35] طاهباز، منصوره (1374). «اصول یک معماری کویری»، نشریة علمیپژوهشی معماری و شهرسازی، س5، ش 19 و 20، ص79ـ89. [36] عبداللهزاده، سیده مهسا؛ ارژمند، محمود (1391). «در جستوجوی ویژگیهای خانة ایرانی (برمبنای بررسی شیوة زندگی در خانههای سنتی شیراز)»، فصلنامة علمیـ پژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 10، ص109ـ123. [37] لافورگ، رنه؛ آلندی، رنه و جمعی از نویسندگان (1390). مجموعه مقالات اسطوره و رمز، ترجمة جلال ستاری، چ 4، تهران: سروش. [38] محمودی، عبدالله (1384). «بازنگری اهمیت ایوان در خانههای سنتی (با نگاه ویژه به بم)»، نشریة علمی پژوهشی هنرهای زیبا، ش22، ص53ـ62. [39] مداحی، سیدمهدی؛ معماریان، غلامحسین؛ بمانینائینی، مونا و همکاران (1396). «خوانش و فهم کالبد خانه در معماری بومی خراسان (نمونة موردی: شهر بشرویه دورة ماقبل پهلوی)»، نشریة علمیپژوهشی مسکن و محیط روستا، ش 159، ص63ـ80. [40] معماریان، غلامحسین (1387). معماری ایرانی، تهران: سروش دانش. [41] مورنو، آنتونیو (1393). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمة داریوش مهرجویی، چ8، تهران: مرکز. [42] موسویروضاتی، مریمدخت؛ سلطانزاده، حسین (1375). گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر اول؛ خانههای کاشان، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. [43] موسویروضاتی، مریمدخت، طاهباز، منصوره (1377). گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر چهارم؛ خانههای اصفهان، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. [44] مهدویپور، حسین؛ جعفری، رشید؛ سعادتی، پوراندخت (1392). «جایگاه جلوخان در معماری مسکونی بومی ایران»، نشریة علمیپژوهشی مسکن و محیط روستا، ش 142، ص3ـ19. [45] میتفورد، میراندا بوروس (1394). دایرةالمعارف مصور نمادها و نشانهها، ترجمة معصومه انصاری و حبیب بشیرپور، تهران: سایان. [46] نجومیان، علی (1387). «تحلیل نشانهشناختی خانههای تاریخی کاشان»، دوفصلنامة دانشگاه الزهرا، نامة معماری و شهرسازی، ش یک، ص111ـ126. [47] وحدتطلب، مسعود؛ حیدری، شهرام (1398). «بازخوانی نحوة بروز زنانگی در معماری دورة تیموری با تمرکز بر مؤلفههای بصری (نمونة موردی: مسجد گوهرشاد مشهد)»، زن در فرهنگ و هنر، دورة 11، ش 4، ص459ـ479. [48] ورمقانی، حسنا؛ سلطانزاده، حسین (1397). «نقش جنسیت و فرهنگ معیشتی در شکلگیری خانه (مقایسة خانههای قاجاری گیلان و بوشهر)»، نشریة علمیپژوهشی معماری و شهرسازی آرمانشهر، ش 23، ص123ـ134. [49] ویلهلم، ریچارد؛ یونگ، کارل گوستاو (1371). «راز گل زرین عقاید چینیان در باب زندگی»، ترجمة سیمین موحد، تهران: ورجاوند. [50] هروی، حسنیه؛ فلامکی، محمدمنصور؛ طاهایی، سید عطاالله (1398). «بازتاب کهنالگوی مادر در معماری تاریخی ایران براساس آرای یونگ»، مجلة علمیـ پژوهشی پژوهشکدة هنر، معماری و شهرسازی نظر، سال 16، ش 75، ص5ـ15. [51] یونگ، کارل گوستاو (1382). اسطورهای نو، نشانههایی در آسمان، ترجمة جلال ستاری، تهران: مرکز. [52] ــــــــــ (1387). روانشناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمة محمدعلی امیری، تهران: علمی و فرهنگی. [53] ــــــــــ (1390). روانشناسی و دین، ترجمة فؤاد روحانی، چ 7، تهران: علمی و فرهنگی. [54] ــــــــــ (1392). انسان و سمبلهایش، ترجمة محمود سلطانیه، چ 9، تهران: جامی. [55] ــــــــــ (1393). روانشناسی و شرق، ترجمة لطیف صدقیانی، چ 3، تهران: جامی. [56] Bell ,Whitney.S, (2019). The Archetype of Home and Secure Attachment to Self and Others: A Foundation for Individuation, Submitted in partial fulfillment of the requirements, for the degree of Master of Arts in Counseling Psychology, Pacifica Graduate Institute. [57] Hendrix, John.S (2009). Psychoanalysis and Identity in Architecture, School of Architecture, Art, and Historic Preservation Faculty Publications. [58] Marcus, Clare Cooper (2006). House as a mirror of self, Exploring the deep meaning of home, Conari Press. [59] Thiis-Evensen, Thomas (1989). Archetypes in Architecture, Oxford: Norwegian University Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,029 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,523 |