پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,000,722 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,677,799 |
بتواره سرمایه داری دولتی در ایران (99-1323) | ||
| سیاستگذاری عمومی | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 3، آذر 1399، صفحه 9-31 اصل مقاله (342.04 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jppolicy.2021.79491 | ||
| نویسنده | ||
| سجاد ستاری* | ||
| استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| مقاله کوششی است نو در فهم ماهیت بتواره ایِ سرمایه داری دولتی و منطق بازتولیدِ آن در جامعه ایران. استدلال اصلی نویسنده آن است که برای مطالعه اَشکال معینی که سرمایهداری در آن شکلها (مثلاً دولتی یا ملّی) در هر جامعه بروز میکند؛ ابتدا باید در جستجوی پاسخ به این پرسش اساسی بود که توسعة یک شکل خاصّ سرمایهداری، چه نسبتی با علّیتهای ساختی یا ساختار «انباشت، هژمونی، هویت و مشروعیتِ» پارادایم قدرت مستقر در آن جامعه داشته و تا چه حدّ «نظم پارادایمی موجود» را حفظ و بازتولید، یا دگرگون میسازد؟ وی با این استدلال، گرایش بتواره ایِ نخبگان قدرت به هسته سرمایه داری دولتی را بیش از هر چیز ناشی از بداهتِ ذاتی سازواری این نوع سرمایه داری با نظم پارادایمی می داند. نویسنده در ادامه، ریشه های نخستین و اصلی سرمایه داری دولتی را نه در دوره پس از استقرار پارادایم قدرت جمهوری اسلامی، بلکه در «الاهیات سیاسیِ مرحله تکوین» (41-1323) و «رتوریک انقلابیِ مرحله تکامل» این پارادایم قدرت (57-1341) میداند و نشان میدهد که چگونه این دو، گرایش به سرمایه داری دولتی را در دوره پس از استقرار جمهوری اسلامی، ایجاد و حتّی اجتناب ناپذیر کرد. آنگاه استدلال می کند که در دوره پس از استقرار، بر اثر ظهور «اخلاق انقلابی و روح ضدّسرمایه داری» در جامعه از یکسو، و قابلیت سرمایه داری دولتی در تقویت «سانترالیسم پارادایمی»، «آرمانی کردن نظم جدید»، «بسیج اضطراری»، و پیشبرد یک «برنامه کار پارادایمی بزرگ» از سوی دیگر، سرمایه داری دولتی خصلتی بتواره ای یافت. با این حال، از دید مولف سرمایه داری دولتی در ایران دارای بحرانهای ذاتی اختصاصی خود بوده و خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سرمایه داریِ ضدّسرمایه دارانه؛ سانترالیسم پارادایمی؛ پارادوکس ابیلین؛ خشونت سرمایه ای؛ دولت ضعیف و اجتماعات ضعیف تر؛ قوانین آهنین انباشت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Fetishism of state capitalism in Iran (1944-2020) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sajjad Sattari | ||
| Assistant Professor of Political Science, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| This article is a new attempt to understand the fetishistic nature of state capitalism and the logic of its natural reproduction in Iranian society. The author's main argument is to study the specific forms in which capitalism (for example, state or national capitalism) emerges in any society, we should first seek to answer the fundamental question of how the development of a particular form of capitalism relates to the structural causalities (or structure of the "accumulation, hegemony, identity, and legitimacy") of dominant paradigm of power in that society, and to what extent it preserves and reproduces "existing paradigmatic order" or transforms it. With this argument, he considers the fetishistic tendency of dominate power elites to the state capitalism to be above all due to the inherent improvisation of the adaptation of this type of capitalism to the paradigmatic order. Then, the author considers the first and main roots of state capitalism not in the period after the establishment of the Islamic Republic paradigm of power (1978), but in the "political theology of the formation stage" (1944-62) and the "revolutionary rhetoric of the evolutionary stage" of this paradigm of power (1962-78). In addition, he indicates how these dual elements made the tendency towards state capitalism in the period after the establishment of the Islamic Republic, necessary and even inevitable. Finally, he argues that in the post-establishment period, due to the emergence of a kind of "revolutionary ethics and anti-capitalist spirit" on the one hand, and the "adaptation of state capitalism to the structure of hegemony, identity and legitimacy of the Islamic Republic paradigm of power" on the other hand, as well as the instrumental capability of state capitalism in strengthening "paradigmatic centralism", " idealizing the new order", "emergency mobilization" and to advance "a grand paradigmatic agenda", the state capitalism took on a fetishistic character. However, from the author's point of view, the core of state capitalism in Iran has had and will have its own inherent crises. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Anti-Capitalist Capitalism, Paradigmatic Centralism, Abilene Paradox, The Weak State and Weaker Communities, Capital Violence, Iron Laws of Accumulation | ||
| مراجع | ||
|
1- اسپیگلبرگ، هربرت (1391). جنبش پدیدارشناسی؛ درآمدی تاریخی، ترجمه مسعود علیا، 2 جلد، تهران: مینوی خرد. 2- پسران، هاشم (1378). روندهای اقتصادی و سیاستهای کلان در ایران پس از انقلاب، تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی. 3- تقوی، مهدی (1373). خصوصی سازی در برنامه اول توسعه، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مالی، سال اول، شماره چهارم. 4- حسینی بهشتی، محمد (1367). حکومت در اسلام، تهران: سروش. 5- حسینی بهشتی، محمد (1369 الف). مساله مالکیت، تهران: سید جمال. 6- حسینی بهشتی، محمد (1369 ب). بازار در سایه حکومت اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 7- حسینی بهشتی، محمد (بی تا). ویژگیهای انقلاب اسلامی، تهران: سیدجمال. 8- حکیم، محمد تقی (1418). الأصول العامه للفقه المقارن، قم: موسسه آل البیت. 9- خداداد کاشی، فرهاد و دیگران (1379). زمینههای انحصار در بخشهای منتخب اقتصاد ایران، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی. 10- خمینی، روح الله (1323)، کشف الاسرار، بی جا: آزادی. 11- خمینی، روح الله (1341و 1387). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 12- خمینی، روح الله (1378). صحیفه نور (دوره کامل)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 13- روزنامه جمهوری اسلامی، (بایگانی دوره 68-1358). قابل دسترسی در: https://esam.ir/item/3519968/ 14- ستاری، سجاد (1399). گفتارهای نو در جامعه شناسی سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 15- ستاری، سجاد (1389). اقتصاد سیاسی خصوصی سازی در ایران معاصر، رساله دکتری علوم سیاسی، تهران: دانشگاه تهران. 16- ستاری، سجاد (1398). بحرانهای اختصاصی سرمایه داری دولتی در ایران، (مقاله علمی پژوهشی، تکمیل و نشر در آینده). 17- سفیری، مسعود (1378). حقیقت ها و مصلحت ها (گفتگو با هاشمی رفسنجانی)، تهران: نی. 18- صدر، محمدباقر (1358 الف). اقتصاد برتر، ترجمه علی اکبر سیبویه، تهران: میثم. 19- صدر، محمدباقر (1358 ب). نهادهای اقتصادی اسلام، ترجمه غلامرضا بیات و فخرالدین شوشتری، تهران: کوکب. 20- صدر، محمدباقر (1359). طرح گسترده اقتصاد اسلامی، ترجمه فخرالدین شوشتری، تهران: بدر. 21- طباطبایی، محمد حسین (1361). فلسفه اقتصاد اسلام، تهران: عطایی. 22- طبیبان، محمد (1374). پیرامون برنامه اول و دوم توسعه، تهران: موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه. 23- طالقانی، محمود (بی تا، الف). آینده بشریت از نظر مکتبها، تهران: سید جمال. 24- طالقانی، محمود (بی تا، ب). اسلام و مالکیت، بیجا، بینا. 25- عظیمی، حسین (1371). مسائل اساسی در بازسازی و توسعه اقتصادی ایران، مندرج در؛ مجموعه مقالات اولین سمینار بازسازی اقتصادی ایران، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. 26- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (با اصلاحات سال 1368)، تهران: مجلس شورای اسلامی، 1370. 27- گزارش پژوهشی (1378). چشم اندازهای خصوصی سازی در اقتصاد ایران، سازمان بورس اوراق بهادار؛ شماره گزارش 163، شهریور. 28- گزارش پژوهشی (1380). نگاه برنامه سوم به تنظیم انحصارات و رقابتی کردن فعالیت های اقتصادی، نشریه بررسی های بازرگانی، شماره 170. 29- گزارش پژوهشی (1373). مروری بر کارکرد و ریشه های ناکامی خصوصی سازی در ایران، مرکز پژوهشهای مجلس. 30- گزارش پژوهشی (1378 الف). واگذاری شرکتهای دولتی و خصوصی با نگاهی به برنامه سوم توسعه، مرکز پژوهشهای مجلس. 31- گزارش پژوهشی (1378 ب). ارزیابی فرایند خصوصی سازی در برنامه های اول و دوم توسعه، مرکز پژوهشهای مجلس. 32- گزارش پژوهشی (1381 الف). بررسی وضعیت شرکتهای دولتی، مرکز پژوهشهای مجلس. 33- گزارش پژوهشی (1381 ب). عملکرد واگذاری شرکتهای دولتی طی سالهای 81-1369، مرکز پژوهشهای مجلس. 34- گزارش پژوهشی (1387). گزارش از وضعیت خصوصی سازی در دولت نهم، مرکز پژوهشهای مجلس. 35- گزارش پژوهشی (1388). گذار از اقتصاد دولتی به شبه دولتی، مرکز پژوهشهای محلس. 36- گولد، جولیوس و ویلیام کولب (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: مازیار. 37- مکارم شیرازی، ناصر (1361). خطوط اصلی اقتصاد اسلامی (نه شرقی- نه غربی)، 2 جلد، قم: هدف. 38- مصباحی، غلامرضا (1370). بررسی اختلاف مواضع موجود در اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، نشریه نور علم، دوره چهارم، شماره ششم. 39- مصباحی، غلامرضا (1358). بررسی سیستمهای اقتصادی (خلاصهای از کتاب اقتصاد ما اثر محمد باقر صدر)، قم: کانون. 40- مصباحی، غلامرضا (1371). محور بازسازی اقتصادی یا نقطه شروع توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، مندرج در؛ مجموعه مقالات اولین سمینار بازسازی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. 41- مطهری، مرتضی (1367 الف). انسان و سرنوشت، تهران: صدرا. 42- مطهری، مرتضی (1367 ب). مقدمهای بر جهان بینی اسلامی، تهران: صدرا. 43- مطهری، مرتضی (1363). جهان بینی الهی و جهان بینی مادی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 44- مطهری، مرتضی (بی تا، الف). علل گرایش به مادیگری، قم: صدرا. 45- مطهری، مرتضی (بی تا ب). نظرگاه اسلام پیرامون موضع گیری طبقاتی، تهران: چاپخانه سپهر. 46- مطهری، مرتضی (1368). نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران: صدرا. 47- مطهری، مرتضی (1362). بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران: حکمت. 48- مطهری، مرتضی (1360). مباحث اقتصادی، قم: اسلامی. 49- مطهری، مرتضی (1364). ربا، بانک و بیمه، تهران: صدرا. 50- مطهری، مرتضی (1368). جهان بینی توحیدی، تهران: صدرا. 51- مطهری، مرتضی (1369). انسان کامل، تهران: صدرا. 52- میخلز، رابرت (1375). جامعه شناسی احزاب، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: قومس. 53- نادران، الیاس، نشست خبری لایحه بودجه 1400، روز پنجشنبه، تاریخ 18 دی ماه 1399. 54- وبر، ماکس (1374)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد و مصطفی عمادزاده، تهران: مولی. 55- وبر، ماکس (1392). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری، ترجمه پریسا منوچهری کاشانی و عبدالکریم رشیدیان، تهران: علمی و فرهنگی. 56- هاشمی رفسنجانی، اکبر (1376)، خطبه های جمعه، زیر نظر محسن هاشمی، تهران: سازمان مدارک فرهنگی. 57- هاشمی رفسنجانی، اکبر (1368)، مجموعه مصاحبه های هاشمی رفسنجانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 58- Bass, Alan (2017). Fetishism, Psychoanalysis, and Philosophy, London: Routledge. 59- Harvey, Jerry B. (1988). The Abilene Paradox: The Management of Agreement, Organizational Dynamics, New York: American Management Association, Summer. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.458.9950&rep=rep1&type=pdf 60- Lacono, Alfonso Maurizio (2016). The History and Theory of Fetishism, London: Palgrave Macmillan. 61- Richards, I. A. (1965) The Philosophy of Rhetoric, New York: Oxford University Press. 62- Sattari, Sajjad (2021). Foundations of State in the Middle Easte, Sabbatical Reaserch Projet. 63- Wood, Allen (1999). Kant’s Ethical Thought, Cambridge: Cambridge University Press. 64- Worthington, I. (ed.). (2008). A Companion to Greek Rhetoric, Oxford: Blackwell. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,190 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 865 |
||