پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,997,824 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,672,074 |
البارجین و الخرداذی دو وام‌واژۀ فارسی در زبان عربی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 7، دوره 10، شماره 2، بهمن 1399، صفحه 139-157 اصل مقاله (1.2 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2021.302147.843 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیه السادات طباطبایی* ؛ علیرضا حسینی | ||
| استادیار گروه آموزشی زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بسیاری از پژوهندگان بر این باورند که حکایت وامواژه های فارسی در زبان عربی به سر آمده و دیگر باید دفتر پژوهش در این باره را بست؛ چراکه پیشینیان آن طور که شاید داد سخن را دادهاند و آنچه را که باید گفته اند. گرچه تلاش پیشینیان در این باره ستودنی است ولی باید دانست که این قصۀ ناتمام سر دراز دارد و هنوز هم ناگفته ها فراوان است. نگارنده در این مقاله میکوشد تا نشان دهد که برخی از واژگان فارسی با وجود کاربست در زبان نوشتاریِ عربی در لغتنامه های پرشمار عربی و نیز کتابهایِ در پیوند با «تعریب» نیامدهاند و افزون بر این آنچه که در تعریف و توضیح برخی دیگر از واژگان فارسی بیان شده نارسا و ناقص است. در مقالۀ پیشرو از رهگذر واکاوی منابع کهنِ عربی روشن میشود که «کُتب لغت» به واژۀ فارسی البارجین، علیرغم استفاده در منابع مکتوب عربی، اشاره نکرده اند و معنای بیانشده برای الخرداذی نیز ناقص است. در این جا ذکر دو نکته بایسته است: نخست آن که در این جستار برای دریافتن چگونگی کاربست واژگان بیانشده منابع گوناگون، از حوزههای متعدد، بررسی شده و تنها به واکاوی آثار لغوی بسنده نشده است. کتاب های تاریخی، جغرافیایی، ادبی و نیز کتابهای دینی مانند آثار فقهی و حدیثی از این جمله اند. دوم آن که پژوهش های این چنین را نباید، به ستم، تفنن لغوی دانست و این گونه پنداشت که یافتن معنای واژگان کهنی که امروزه دیگر نه در فارسی و نه در عربی کاربستی ندارند بیهوده و بیثمر است؛ چراکه پژوهش هایی از این دست افزون بر ارزش «لغوی» اهمیت تاریخی–فرهنگی نیز دارند؛ زیرا دادوستد زبانی را، که یکی از سویه های روابط پر فراز و نشیب ایرانیان و عربهاست، می کاود. انتخاب دو واژۀ یادشده از آن روست که این دو برآمده از زندگی روزمرۀ مردم اند. البارجین ابزار غذا خوردن است و الخرداذی شراب و آوند آن. واژگانی از این دست در زبان عربی شاهدانی هستند که از رخنه کردن شیوۀ زیستن ایرانیان در آداب زندگی عربی-اسلامی گواهی می دهند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایرانیان و عرب ها؛ دادوستد زبانی؛ وام واژگان فارسی؛ البارجین؛ الخرداذی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| "Al Bārjin" and "Al Xordādhi"; Persian Loanwords in Arabic | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Somayeh Al-Sadat Tabatabaie؛ Alireza Hosseini | ||
| Assistant Professor of Department of Arabic Language and Literature, Kosar University of Bojnord, Bojnord, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Many researchers believe that the time to explore the Persian words in Arabic books has come to an end because their predecessors have already said what should be said. Although the efforts of the predecessors in this regard are commendable, there is much to be studied yet. This article tries to argue that some Persian words, despite being used in Arabic texts, are mentioned neither in Arabic dictionaries nor in books related to “arabization.” Moreover, what is expressed about definition and explanation of some Persian words is inexpressive and imperfect. In the present article, we demonstrate that dictionaries have not included “Al-Bārjin” which is a Persian word used in Arabic books. Also the definitions given for “Al-Xordādhi” are incomplete. Two points should be mentioned here: first, in this paper, in order to understand how to use the expressed words, instead of merely analyzing lexical works, various sources from different fields have been examined. These include historical, geographical, and literary books as well as religious books such as jurisprudential and hadith works. Second, such research should not, by definition, be considered a linguistic “entertainment.” And we should not think that it is useless to find the meaning of ancient words that are no longer used in Persian or Arabic today because such research has historical and cultural importance in addition to lexical value; it discusses the interaction of the two languages which is one of the aspects of the relations between Iranians and Arabs. The choice of these two words is due to the fact that they come from the daily life of the people; Al-Bārjin was a tool for eating, and Al-Xordādhi referred to the wine and its container. Words like these in Arabic are evidence of the infiltration of Iranians into the Arabic-Islamic way of life. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Iranian and the Arabs, language interactions, Persian loanword, Al Bārjin, Al Xordādhi | ||
| مراجع | ||
|
آذرگشسب، فیروز، 1327، «واژۀ خرداد»، پشوتن، ش 3، صص2-1. آذرنوش، آذرتاش، 1374، راههای نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، تهران، توس. ـــــــــــ، 1381،«پدیدههای ایرانی در زبان و ادبیات عرب»، مقالات و بررسیها، دفتر2، صص33-13. ــــــــــ، 1385، . چالش میان فارسی و عربی سدههای نخست، تهران، نی. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، ب.ت، الفلک الدائر علی المثل السائر، تصححیح أحمد الحوفی و بدوی طبانه. القاهره، دار نهضة مصر. ابنخرداذبه، ابوالقاسم، 1961، المختار من کتاب اللهو والملاهی، تصحیح اغناطیوس عبده خلیفه، بیروت، المطبعة الکاثولیکیة. ابنقتیبه، ابومحمد عبدالله، 1998، فضل العرب و التنبیه علی علومها، تصحیح ولید محمود خالص، ابوظبی، المجمع الثقافی. ابنهشام، عبدالملک، 1995، السیرة النبویة، تصحیح مصطفى السقا و دیگران، القاهره، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی وأولاده. ابوداود، سلیمان، ب.ت، سننأبیداود، تصحیح محمد محییالدین عبدالحمید. بی.مک، دارالفکر. ادی شیر، السید، 1386، واژههای فارسی عربیشده، تهران: امیرکبیر. الأزهری، أبومنصور، 2001، تهذیب اللغه، تصحیح محمد عوض مرعب، بیروت، دار احیاء التراث العربی. امامشوشتری، محمدعلی، 1347، فرهنگ واژههای فارسی در زبانعربی. تهران، انجمن آثار ملی. انجوی شیرازی، میرجمالالدین حسین، 1351، فرهنگ جهانگیری، به اهتمام رحیم عفیفی، مشهد: دانشگاه فردوسی. بیرونی، ابوریحان، 1386، الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمۀ اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر. التنوخی، ابوعلی، 2004، نشوار المحاضره وأخبار المذاکره،تصحیح مصطفى حسین عبد الهادی، بیروت: دار الکتب العلمیة. الثعالبی، عبدالملک، 1983، یتمة الدهر فی محاسن أهل العصر، تصحیح مفید محمد قمحیة، بیروت، دار الکتب العلمیة. ـــــــــــ، 1309، من غاب عنه المطرب،بیروت،المطبعة الأدبیة. ـــــــــــ، 2000، أحسن ما سمعت، تصحیح خلیل عمران المنصور، بیروت، دارالکتب العلمیة. ـــــــــــ، 2002، فقه اللغه و سر العربیه، تصحیح عبد الرزاق المهدی، بی.مک، إحیاء التراث العربی. ـــــــــ، 1368،غرر أخبار ملوک الفرس وسیرهم، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران، نقره. الجاحظ، عمرو، 2001، البخلاء. تصحیح أحمد العوامری بک و علی الجارم بک، بیروت، دار الکتب العلمیة. ـــــــــ، 1988، البیان و التبیین، تصحیح عبد السلام هارون، القاهره، مکتبه الخانجی. الجوزی، أبوالفرج، 1992، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تصحیح محمد و مصطفى عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة. الحسینی العلوی، یحیى بن حمزة، 1423، الطراز لأسرار البلاغة وعلوم حقائقالإعجاز، بیروت، المکتبة العنصریة. الخطابی، ابوسلیمان، 1932، معالم السنن، حلب، المطبعة العلمیة. خیام، عمر، ب.ت، نوروزنامه، تصحیح مجتبی مینوی، تهران، کتابخانۀ کاوه. داعیالاسلام، محمدعلی، 1362، فرهنگنظام، تهران، دانش. دهخدا، علیاکبر، 1387، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران. الذهبی، شمسالدین، 1993، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تصحیح عمر عبدالسلام التدمری، بیروت، دار الکتاب العربی. الراغب الاصفهانی، ابوالقاسم، 1420، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت، دار الأرقم. رجبی، پرویز، 1380، هزارههای گمشده، تهران، توس. ـــــــــ، 1361، «نوروز و جشنهای فروردین و فروردینگان»، چیستا، ش 8، صص1008- 994. الزبیدی، مرتضی، ب.ت، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح مجموعهای از پژوهشگران. ب.مک: دارالهدایه. الصابئ، هلال، 1986، رسوم دارالخلافه، تصحیح میخائیل عواد، بیروت، دار الرائد العربی. صفیپور، عبدالرحیم، 1259، منتهی الأرب فی لغة العرب، تهران، دارالطباعه استاد کربلائی محمدحسین الطهرانی. عبدالمنعم، محمد نورالدین، 2005، معجم الألفاظ العربیه فی اللغه الفارسیه، ریاض، جامعه الامام محمد بن سعود. العینی، بدرالدین، 1999، شرح سنن أبی داود، تصحیح أبو المنذر خالد بن إبراهیم المصری. الریاض، مکتبة الرشد. الفیروزآبادی، مجدالدین، 2005، القاموس المحیط، با نظارت محمدنعیم العرقسُوسی، بیروت، مؤسسة الرسالة. القلقشندی، احمد، 1987، صبح الأعشى فی صناعة الإنشاء، تصحیح یوسف علی طویل، دمشق: دارالفکر. کزازی، میر جلالالدین، 1368، زیباشناسی سخن پارسی، تهران، مرکز. المعری، ابوالعلاء،1977، رساله الغفران، تصحیح عائشه عبدالرحمن، القاهره، دارالمعارف. المسعودی، ابوالحسن، 2005، مروج الذهب و معادن الجوهر. تصحیح کمال حسن مرعی، بیروت، المکتبة العصریه. محمدی ملایری، محمد، 1382، تاریخوفرهنگایراندردورانانتقالازعصرساسانیبهعصر اسلامی، تهران، توس. نفیسی، علیاکبر، 1355، فرهنگ نفیسی، تهران، کتابفروشی خیام. یاقوت الحموی، شهابالدین، 1995، معجم البلدان، بیروت، دار صادر. ــــــــــــ، 1993، معجم الأدباء، تصحیح احسان عباس، بیروت، دار الغرب الإسلامی. یوسف مصطفی، معتصم، 2001، مصادر دراسة أبیالعلاء قدیما و حدیثا، رسالۀ دکتری، دانشگاه خرطوم، خرطوم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 511 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 259 |
||