پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,572 |
| تعداد مقالات | 71,020 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,496,004 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,757,972 |
نقد و توجیه نقش دلیل عقلی در تفسیر گزاره‌های حقوقی | ||
| مطالعات حقوق خصوصی | ||
| مقاله 6، دوره 51، شماره 1، فروردین 1400، صفحه 77-96 اصل مقاله (269.57 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlq.2021.281376.1007215 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن صفری* 1؛ آرش بادکوبه هزاوه2 | ||
| 1دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| در فرایند فهم متن، عوامل بسیاری دخیل‌اند که در این پژوهش، نقش دلیل عقلی به معنای رایج در دانش اصول استنباط به‌عنوان یکی از این عوامل در فرایند فهم گزاره‌های حقوقی بررسی شده است. دلیل عقلی در اصول استنباط معمولاً به‌عنوان منبع استنباط حکم مطالعه می‌شود، اما کارکردهای دیگری هم دارد که نقش ادراکی و تفسیری آن از این قبیل است. به‌کارگیری عقل در تفسیر گزاره‌های حقوقی، از یک سو نیازمند توجیه ضرورت و تبیین آثار آن بوده و از سوی دیگر مستلزم پاسخگویی به ایرادات منتقدان است که این مقاله در مقام بررسی این موارد قرار دارد. کلیدی‌ترین وجه ضرورت نظریه دخالت دلیل عقلی در تفسیر متن قانونی حجیت دلیل عقلی به‌واسطة قطع‌آور بودن آن است. از مهم‌ترین آثار پذیرش دخالت دلیل عقلی به رسمیت شناخته شدن دلیل عقلی به‌عنوان یکی از منابع علم حقوق است و از بارزترین چالش‌ها و ایرادات وارد بر این نظریه علاوه‌بر نبود معیار به‌منظور سنجش عقل و دلیل عقلی، تعارض میان تفسیر عقلانی و نظریة تفسیری قصدگرایی - مطروح در دانش هرمنوتیک- است؛ با این توضیح که ممکن است ایراد شود که دخالت دلیل عقلی به‌عنوان عامل خارجی، مفسر را از کشف و استنباط مراد قانون‌گذار منحرف می‌سازد. بنابراین سعی شده است ضمن رد ایراد نسبی بودن احکام دلیل عقلی اثبات شود پذیرش نقش دلیل عقلی در تفسیر قانون، به معنای نادیده گرفتن جایگاه قانون و قانون‌گذاری نخواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیر؛ حجیت؛ دلیل عقلی؛ قصدگرایی؛ قصد ستیزی؛ قواعد عقلی؛ منبع حقوق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| REVIEW AND JUSTIFYING THE ROLE OF RATIONAL EVIDENCE IN INTERPRETATION OF LEGAL PROPOSITIONS | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Safari1؛ Arash Badkoubeh Hezaveh2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Private and Islamic law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran | ||
| 2PhD Candidate in Private and Islamic law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| There are many factors in interpretation process of a text and in this article the role of rational evidence -the popular concept in Osoul fiqh- as one of these factors in interpretation of Acts has been studied. Although rational evidence in Osoul fiqh is usually studied as a source of legislation, but it also has other functions such as its perceptual and interpretative role. From one side using rational evidence in interpreting legal propositions needs to justify the necessity and explain its consequences and on the other hand it requires responding to the criticism that this article will study them. The most key aspect of the necessity of this theory is validity of rational evidence because of its certainty. One of the most significant consequences of this theory is the recognition of rational evidence as a source of law and one of the most important criticisms of this theory in addition to the lack of criterion for evaluate reason and rational evidence, is the conflict between rational interpretation and Interpretive theory of intentionalism-which is proposed in Hermeneutic science-; it may be argued that the use of rational evidence as an external factor in interpretation process prevents commentator from understanding of legislator`s intention. Therefore, while rejecting the relative objection to the legislations derived from rational evidences, it has been tried to prove that accepting the role of rational evidence in interpretation of the law does not lead to ignorance of legislation and legislator`s place. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Interpretation, Validity of rational evidence, Intentionalism, Anti- intentionalism, Rational principles, Source of law | ||
| مراجع | ||
|
الف) فارسی و عربی 1. اصغری، محمد (1388). «عدالت به‌مثابۀ قاعدۀ فقهی و حقوقی»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 39، ش 1، ص 21-1. 2. اکبریان، حسنعلی (1386). قاعدۀ عدالت در فقه امامیه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 3. آخوند خراسانی (1309ق). محمدکاظم بن حسین، کفایه الاصول، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع). 4. اصفهانی، محمدحسین (1418ق). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، ج1، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت (ع). 5. انصاری، مرتضی ابن محمدامین (1416ق). فرائد الاصول، ج 1، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی. 6. ----------------------- (1414ق). رسائل فقهیه، قم: مجمع الفکر الاسلامی. 7. بادکوبه هزاوه، آرش (1396). جایگاه دلیل عقلی در تفسیر گزاره‌های حقوقی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محسن صفری، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 8. حائری یزدی، مهدی (1361). کاوش‌های عقل عملی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 9. جعفری تبار، حسن (1395). دیو در شیشه در فلسفة رویة قضایی، تهران: حق‌گزاران. 10. -------------- (1388). فلسفۀ تفسیری حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار. 11. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). فن استدلال- منطق حقوق اسلام، تهران: کتابخانة گنج دانش. 12. -------------------- (1387). مقدمۀ عمومی علم حقوق، تهران: کتابخانة گنج دانش. 13. جمشیدی مهر، فردین؛ کهن‌سال، علی‌رضا (1393). «بررسی تبعیت دلالت از اراده از منظر ابن‌سینا و خواجه نصیر طوسی»، مجلة فلسفه و کلام اسلامی، سال چهل‌وهفتم، ش 1، ص 30- 19. 14. جوادی آملی، عبدالله (1389). «کارآمدی عقل در استنباط احکام فقهی»، فصلنامةفقهومبانیحقوق، ش 1، ص 55-21. 15. -------------- (1395). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، تهران: مرکز نشر اسرا. 16. خلف رضایی، حسین؛ منصوریان، مصطفی (93).[V1] مکاتب و رویکردهای تفسیر قانون اساسی، تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان. 17. صانعی، یوسف (بی‌تا). کتاب‌القصاص، بی جا، فقه‌الثقلین. 18. صدر، محمدباقر (1388). دروس فی علم‌الاصول، حلقه دوم، قم: بوستان کتاب. 19. صرامی، سیف‌الله (91)[V2] . مقایسۀ منابع و روش‌های فقه و حقوق، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 20. صفری، محسن (1389) دلیل عقلی مستقل، تهران: دادگستر. 21. ------------ (1387). «شریعت اسلامی و استدلال‌های عقلی از منظر امامیه»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دورة 38، ش 2، ص 213- 191. 22. طاهری، سید صدرالدین (73). «آیا دلالت الفاظ تابع اراده است؟»، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ش 80، ص 228- 199. 23. عباسی، بیژن (1389). حقوق اداری، تهران: دادگستر. 24. علیدوست، ابوالقاسم (1383). فقه و عقل، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی. 25. فدایی، عباس، (1396). نظریۀ هرمنوتیکی قصد مؤلف و امکان اعمال آن در نظام حقوقی ایران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محسن صفری، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی. 26. قاضی شریعت‌پناهی، سید ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان. 27. کاتوزیان، ناصر (1393). فلسفۀ حقوق، تعریف و ماهیت حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار. 28. ----------- (1387). فلسفۀ حقوق؛ منابع حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار. 29. ----------- (1379). گامی به‌سوی عدالت، ج 2، تهران: انتشارات دانشکدة حقوق و علوم سیاسی. 30. ----------- (1385). «سهم عدالت در تفسیر قانون»، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 72، ص 383- 361. 31. مارمور، آندره (1392). فلسفۀ حقوق، ترجمۀ عابدی، سعید و مجید نیکویی، تهران: نگاه معاصر. 32. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389). فرهنگ‌نامۀ اصول فقه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 33. مطهری، مرتضی (1393). عدل الهی، تهران: صدرا. 34. مظفر، محمدرضا (1430ق). اصول‌الفقه، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی. 35. نائینی، محمد حسین (1376). فوائد الاُصول، ج 3، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم. 36. نجفی، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 43، بیروت: دارإحیاءالتراث‌العربی. 37. واعظی، احمد (1390). نظریة تفسیر متن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 38. ----------- (1389). «دفاع از قصدگرایی تفسیری»، قرآن شناخت، سال سوم، ش 1، ص 52- 31. 39. ------------ (1393). درآمدی بر هرمنوتیک، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. 40. ولایی، عیسی (1393). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی.
ب) خارجی و اینترنتی 41. Dworkin, Ronald (1968). Law`s Empire, Boston, MA, Harvard University Press. 42.Hirsch, Eric D,(1976). Validity in Interpretation, New Haven. CT, Yale University Press. 43.Schleiermacher, Friedrich (1998). Hermeneutics and Criticism, London, Cambridge University Press. 44.http://j.ijri.ir/SubSystems/Jpri2/Showjudgement.aspx?id=V0ZWYlZ6amFFOUk9, 20/04/1396 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 754 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 712 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب