پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,032 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,502,552 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,766,670 |
مقایسۀ تطبیقی جایگاه زنان در مجالس موسیقی دورۀ تیموری و صفویه بر اساس نگاره‌های برجای مانده | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| دوره 12، شماره 3، مهر 1399، صفحه 437-462 اصل مقاله (2.09 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2021.314731.1508 | ||
| نویسندگان | ||
| حبیب شهبازی شیران1؛ سید مهدی حسینی نیا* 2؛ اسماعیل معروفی اقدم3؛ زهرا نصراللهی4 | ||
| 1استادیار گروه باستان شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 2دانش‌آموختة دکتری باستان شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 3دانش‌آموختة دکتری باستان شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 4کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| در زمان حکومت تیموریان، هنر نقاشی به چنان درجهای از تکوین و تکامل رسید که الگویی برای کل مکاتب آیندة نقاشی ایران شد. با توجه به رویکرد حکمرانان تیموری، شاهد بلوغ و کمال موسیقی در این دوره هستیم که با مطالعه در نگاره‌های موجود، میتوان به نکات بسیار پراهمیت و مطرح حیات موسیقیایی، از جمله جلوت و ملازمت زنان نوازنده و سازها و ابداعات این هنر، در این دوره پی برد. در تاریخ ایران پس از اسلام، عصر صفوی هم به لحاظ دگرگونیهای مهم سیاسی‌ـ فرهنگی و اجتماعی نقطة عطفی محسوب می‌شود و نگارگری صفویه نیز، مانند سایر شاخههای هنری، از این قاعدۀ مستثنا نبوده است. نوشتۀ حاضر بر آن است تا با رویکرد تطبیقی و به روش توصیفی‌ـ تحلیلی و تاریخی و با استناد به منابع کتابخانهای و اسناد موزهایِ بر‌جای‌مانده از روزگار تیموریان و صفویان، هویت و جایگاه اجتماعی زنان نوازنده را به صورت تطبیقی بررسی و تبیین کند. سؤال اصلی این پژوهش بدین صورت مطرح می‌شود؛ نگاه دو سلسله به زنان نوازنده در آثار هنری چگونه تببین یافته است؟ مطالعات صورت‌گرفته نشان میدهد که بهرغم شباهت نقشهای این دو دوره با یکدیگر، مع‌الوصف در عصر صفوی بزرگ‌داری و احترام به مقام زن و نوازنده نسبت به دورۀ تیموریان بیشتر بوده است. در عصر تیموری، زنان نوازنده در مجالس آرام و بدون هیاهو همراه با پادشاه و معمولاً در ردة پایین مجلس به نمایش درآمدهاند. در اوایل دورة صفویه، زنان همراه مردان درباری و نزدیک شخص شاه و در اواخر این دوره نیز در صحنههای شلوغ به تصویر کشیده شدهاند؛ در‌حالی‌که به جای نوازندگی بیشتر به رقص میپردازند و جایگاهشان تنزلی مقطعی به خود دیده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تیموری؛ زنان نوازنده؛ صفوی؛ مجالس موسیقی؛ نگارگری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A comparative comparison of women position in the music assemblies of the Timurid and Safavid periods based on the surviving Painting | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Habib Shahbazi Shiran1؛ Seyed Mehdi Hosseini Nia2؛ esmaiel maroufi aghdam3؛ Zahra Nasrollahi4 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Archeology, Mohaghegh Ardabili University | ||
| 2Phd Graduate of Archaeology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili | ||
| 3university of mohaghegh ardabili | ||
| 4Master’s Graduate of Archaeology | ||
| چکیده [English] | ||
| During the reign of the Timurids, the art of painting reached such a level of development and evaluation that it became a model for all future schools of painting in Iran. According to the approach of the Timurid rulers, we see the maturity and perfection of music in this period, by studying the existing Painting, one can understand the very important and prominent points of musical life, including the presence and service of female musicians and the instruments and innovations of this art in this period. In the history of Iran after Islam, the Safavid era is also a turning point in terms of important political, cultural, and social changes, and Safavid miniature, like other branches of art, was no exception to this rule. The present article intends to comparatively examine and explain the identity and social status of female musicians with a comparative approach and in a descriptive-analytical and historical method and according to library sources and museum documents left from the Timurid and Safavid eras. The main question of this research is as follows; How are the two dynasties’ insights into female musicians explained in works of art? Studies show that despite the similarity of the maps of these two periods, in the Safavid era, however, greatness and respect for women and musicians were more than the Timurid period. In the Timurid era, female musicians were performed in quiet, unhurried gatherings with the king, usually in the lower house. In the early Safavid period, women were depicted with court men and close to the king, and in the late period, in crowded scenes; Instead of playing more, they dance and their position has seen a temporary decline. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Painting, Music Councils, Women Musicians, Teymouri, Safavid | ||
| مراجع | ||
|
[1] آژند، یعقوب (1395). نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران)، ج 1، تهران: سمت. [2] آقاجانی اصفهانی، حسین؛ جوانی، اصغر(1386). دیوارنگاری عصر صفوی در اصفهان کاخ چهلستون، تهران: فرهنگستان هنر. [3] ابن عربشاه، احمدبن محمود (1356). زندگانی شگفتآور تیمور، ترجمۀ محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمۀ و نشر کتاب. [4] استرآبادی، سید حسن بن مرتضی(1364). از شیخ صفی تا شاه صفی، تهران: علمی و فرهنگی. [5] اسعدی، هومان (1379). «حیات موسیقایی و علم موسیقی در دوران تیموریان از سمرقند تا هرات»، رشتة موسیقی، دانشکدة هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. [6] انصاری، مجتبی؛ نامی، مهشاد (1396)، «بررسی تطبیقی نگارگری مکتب شیراز و عناصر باغ ایرانی در دورة تیموری و صفوی»، فصل‌نامة علمی نگره، دورة 12 ش 43، ص87ـ75. [7] اسکندر بیک ترکمان (1387). تاریخ عالم‌آرای عباسی، با اهتمام و تنظیم ایرج افشار، ج 1و2، تهران: امیرکبیر. [8] افصحزاده، اعلاخان (1387). نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی، تهران: مرکز مطالعات ایرانی، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب. [9] باربارو، جوزافا و دیگران (1349). سفرنامة ونیزیان، ترجمة منوچهر امیرى، بیجا: خوارزمی [10] بذرافشانپور اسفندآباد، زهرا (1395). «نقش سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان در ایران عهد صفوی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة تاریخ تشیع، دانشگاه پیام نور، واحد مرکز تهران جنوب. [11] تنهایی، انیس (1387). «هویت جویی ایرانی‌ـ اسلامی در نسخههای مصور شاهنامة فردوسی دوران ایلخانی تا اواسط صفویه»، دوفصل‌نامة علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، دورة 5، ش 9، ص139ـ164. [12] جعفری، جعفربن محمد (1393). تواریخ ملوک و انبیا مشهور به تاریخ جعفری و تاریخ کبیر، به اهتمام نادر مطلبی کاشانی، قم: گنجینه حسین بشارت. [13] جوادی، غلامرضا (1380). موسیقی ایران از آغاز تا امروز، تهران: همشهری. [14] حجازی، بنفشه (1381). ضعیفه، بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی، تهران: قصیدهسرا. [15]عبدالمجید حسینیراد (1390). شاهکارهای نگارگری ایرانی، ترجمة ماری پرهیزگاری، پیام پریشانزاده و کلود کرباسی، تهران: موزة هنرهای معاصر. [16] خلیلی بروجنی، محمدحسین (1381). «تغییر و تحول نگاره‌های موسیقی در نگاره‌های ایرانی‌ـ اسلامی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه پژوهش هنر، دانشکدة هنر، تهران: دانشگاه شاهد. [17] دلریش، بشری؛ لعل شاطری، مصطفی (1393). «موسیقی عصر تیموری، با تکیه بر نگارهها و روایات تاریخی»، پژوهشهای علوم تاریخی، دورة6، ش 2، ص 59ـ78. [18] دادخواه، مهتاب؛ حاجیزاده، کریم و دیگران (1399). «باستانشناسی و تاریخ: تصویر زنان در نگاره‌های مکتب تبریز و متون دورة صفوی»، نشریة علمی زن و فرهنگ، دورة 12، ش2، ص 287ـ267. [19] ذاکر جعفری، نرگس (1394). «جایگاه اجتماعی موسیقیدانان ایران از دورة تیموری تا پایان صفویه»، کنفرانس بین‌المللی علوم مهندسی، هنر و حقوق. [20] رضانژاد یزدی، الهه؛ شریعت‌پناهی، سید ماهیار؛ اسد‌بیگی، اردشیر (1396). «بررسی جایگاه اجتماعی بانوان با تأکید بر پوشش بانوان در نگاره‌های عصر تیموری»، پژوهش‌نامة زنان، دوره 8 ش 19، ص 1ـ33. [21] رهبر، ایلناز؛ اسعدی، هومان؛ گاژا، رامون (1390). «سازهای موسیقی ایران در دورة صفویه به روایت کمپفر»، نشریة هنرهای زیبا،هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره2، ش41، ص 115ـ132. [22] زارعی، محمد‌ابراهیم، شریف‌کاظمی، خدیجه (1393). «مطالعة تأثیر زنان در عرصۀ هنر موسیقی دوران میانیِ اسلام براساس نقوش سفالی»، زن در فرهنگ و هنر، س6، ش 4، ص 444ـ427. [23] سانسون، مارتین (1346). سفرنامة سانسون وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی، ترجمة تقی تفضلی، تهران: ابن‌سینا. [24] سمرقندی، عبدالرزاق (1383). مطلع سعدین و مجمع البحرین، به اهتمام عبدالحسین نوایی، ج 9 و 8، تهران: منوچهری. [25] صغری غضنفری، فاطمه؛ طباطبایی، زهره (1396). «جایگاه زن و موسیقی در عصر صفوی و بازنمود آن در نگاره‌های شاهنامة شاه‌طهماسبی»، نشریة علمی زن و فرهنگ، دورة 9، ش31، ص74-57. [26] طاهر، حکیمیه (1398)، جنسیت و قدرت در دیوارنگارههای صفوی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. [27] قلیزاده، آذر (1383). «نگاهی جامعه‌شناختی به موقعیت زنان در عصر صفوی»، پژوهش‌نامة زنان، دانشگاه تربیت مدرس، دوره2، ش2، ص 88ـ77. [28] کمپفر، انگلبرت (1363). سفرنامة کمپفر، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی. [29] کنبای، شیلا (1387). نقاشی در ایران، ترجمۀ مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر اسلامی. [30] لعل شاطری، مصطفی (1395). «هنر خراسان در دورة سلطان حسین بایقرا (875ـ911ه.ق) (با تکیه بر موسیقی و نگارگری)»، مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، دوره10، ش3، ص 91ـ120. [31] مجموعه مینیاتورهـا و صفحات مذهبی شـاهنامة فردوسی نسخة دورة بایسنقری (1370). تهران: نشر سروش. [32] محشون، حسن (1373). تاریخ موسیقی ایران، تهران: نشر نو. [33] مختلف، فاطمه (1390). «بررسی سهم زنان در آفرینش هنرهای زیبای ایران عصر صفوی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه تاریخ، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز. [34] میر‌جعفری، حسین (1385). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ایران در دورة تیموریان و ترکمانان، تهران: انتشارات سمت. [35] میثمی، حسین (1387). «تدوین موسیقی کلاسیک ایرانی»، فصل‌نامة موسیقی ماهور، دوره6، ش41، ص59ـ76. [36] محمد طالبی طرمزدی، مرضیه؛ ولی‌بیگ، نیما (1397). «مطالعة مقایسهای تصویر زن از دیدگاه هندسی در دیوارنگارههای کاخها و خانههای اصفهان»، نشریة علمی زن و فرهنگ، دورة10 ش1، ص29ـ46. [37] نطنزی، معینالدین (1393). منتخب‌التواریخ، تصحیح ژان اوبن، تهران: اساطیر. [38] واتسون، آلیور (1391). سفال زرین فام ایرانی، ترجمة شکوه ذاکری، تهران: سروش. [39] Farmer, H.G .1967. Music (a Survey of Persian Art), Vol.6, London. [40] ttps://parvazbaparwane.blogsky.com/1390/08/25/post-512.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 790 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,156 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب