پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,086,655 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,189,949 |
نسبت سنجی قاعده ی نفی حرج و ادلهی محرمات | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 53، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 280-261 اصل مقاله (257.59 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2021.314488.669060 | ||
| نویسندگان | ||
| زهره حاجیان فروشانی* 1؛ محمدرضا حمیدی2 | ||
| 1استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| چکیده | ||
| قاعدهی نفی حرج از قواعد مسلّم و امتنانی است که با حکومت بر ادلهی اولیهی احکام، الزامِ انجام دادن تکالیفِ دشوار را برمیدارد. در حاکمیت قاعدهی نفی حرج بر واجبات تردیدی نیست؛ اما در مورد رابطهی آن با ادلهی اولیهی محرمات، اتفاق نظر وجود ندارد. ظاهر گفتار برخی فقیهان، حکومت قاعدهی یاد شده بر ادلهی محرمات است که بر اساس آن، مکلف میتواند با استناد به حرج، مرتکب محرمات شود. پذیرش این نظر، نتایجی ناپذیرفتنی در فقه و ناسازگار با اخلاق به دنبال خواهد داشت. در این نوشتار، ضمن بیان ادلهی باورمندان به این سخن، مبانی آن مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به عدم اطلاق دلیل لاحرج نسبت به امور عدمی و نیز با دقت به مفهوم ادلهی اضطرار، به نظر میرسد ادلهی محرمات، تخصصاً از گسترهی حاکمیت قاعدهی یاد شده بیروناند؛ و در صورت باقی ماندن تردید، اصل بر عدم رفع ادلهی محرمات توسط قاعدهی نفی حرج خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اضطرار؛ تخصص؛ تخصیص؛ حکومت لاحرج بر ادله محرمات؛ قاعده نفی حرج | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluation of the Negation of Constriction (Naf-yi Ḥaraj) Rule and Arguments for Prohibitions (Muḥarramāt) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| zohre hajian forushani1؛ mohammad reza hamidi2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology & Islamic Studies, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Negation of constriction rule (qā‘ida-yi naf-yi ḥaraj) is one of the indisputable and imtinānī (state or quality of being beholden) rules which, by ruling on the initial arguments, removes the obligation to perform difficult tasks. There is no doubt in the rule of ḥaraj over obligations, but no consensus has been reached on its relation to the basic arguments of prohibitions. Some jurists are seemingly declaring the rule of the above-mentioned provision on the arguments of prohibitions, according to which the obligated person can commit prohibitions based on constrictions (ḥaraj). This view will bring about unacceptable consequences in jurisprudence and is incompatible with morality. In this thesis, while stating the arguments of the proponents of this statement, its principles have been criticized and evaluated. Considering the non-application of the argument of no constriction (lā ḥaraj) to non-existent matters and also, taking into account the evidences of urgency, it seems that the arguments for prohibitions (muḥarramāt) are specifically beyond the scope of the mentioned rule. In case of doubt, the non-elimination of the arguments of prohibitions will be considered. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| urgency, expertise, allocation, ruling of argument of lā ḥaraj on arguments for prohibitions, negation of constriction rule | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم [2]. ابن‌اثیر، مبارک بن محمد(بیتا) النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم. [3]. ابن منظور، محمد بن مکرم(1414 ق) لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دارصادر، چاپ سوم. [4]. اراکی، محمدعلی(1375 ش) أصول الفقه، قم، در راه حق. [5]. اصفهانی نجفی، محمد تقی بن عبدالرحیم(1429 ق) هدایة المسترشدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم. [6]. امام خمینی، روح الله(1418 ق) تنقیح الأصول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [7]. ـــــــــــــ (1420ق) الرسائل العشرة، قم،مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره. [8]. ـــــــــــــ (1424ق) توضیح المسائل، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. [9]. امامی خوانساری، محمد(بیتا) الحاشیة الأولی علی المکاسب (للخوانساری)، بیجا، بینا. [10]. ایروانی، باقر(1426ق) دروس تمهیدیة فی القواعد الفقهیة، قم، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ سوم. [11]. آشتیانی، محمدحسن بن جعفر (1383 ش) الرسائل التسع، قم، مؤسسه العلامه الآشتیانی. [12]. آصف محسنی، محمد (1424ق) الفقه و مسائل طبیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. [13]. بحرانی، محمد سند(1426ق) اسس النظام السیاسی عند الامامیه، قم، مکتبه الفدک. [14]. جزایری، محمدجعفر(1415 ق) منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، قم، مؤسسه دار الکتاب، چاپ چهارم. [15]. جوهری، اسماعیل بن حماد(1410ق) الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین. [16]. حر عاملی، محمد بن حسن(1409ق) وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام،. [17]. ـــــــــــــ (1418ق) الفصول المهمة فی أصول الأئمة - تکملة الوسائل، قم، مؤسسه معارف اسلامی امام‌رضا علیه‌السلام. [18]. حسینی حائری، سیدکاظم (1388ش) الفتاوی المنتخبة (مجموعة إجابات فی فقه العبادات و المعاملات)، قم، بینا. [19]. حسینی خامنه‌ای، سید علی بن جواد(1420ق) أجوبة الاستفتاءات، بیروت، الدار الإسلامیة، چاپ سوم. [20]. حکیم، محمد تقی بن محمد سعید(1418 ق) الأصول العامة فی الفقه المقارن، قم، چاپ دوم. [21]. ـــــــــــــ (1429 ق) القواعد العامة فی الفقه المقارن، تهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامی، المعاونیه الثقافیه. [22]. حیدری، علی نقی (1412 ق) اصول الاستنباط، قم، لجنه اداره الحوزه العلمیه. [23]. خرازی، محسن (1422 ق) عمدة الأصول، قم، مؤسسه در راه حق. [24]. دربندی، آقا بن عابد (بیتا) خزائن الأحکام، قم، ناشر:مؤلف. [25]. سبحانی تبریزی، جعفر (1415ق) الرسائل الاربع، قم، مؤسسه امام صادق (ع). [26]. ـــــــــــــ (1394ش) ایضاحات السّنیه للقواعد الفقهیه، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع). [27]. ـــــــــــــ (1408 ق) قاعدتان فقهیتان، قم، مطبعه الخیام. [28]. ـــــــــــــ (1424 ق) إرشاد العقول الی مباحث الأصول، قم، مؤسسه امام صادق(ع). [29]. سبزواری، عبدالاعلی(بیتا) تهذیب الاصول، قم، مؤسسه المنار، چاپ دوم. [30]. شبیری زنجانی، سید موسی(1419ق) کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز. [31]. شریف کاشانی، ملا حبیب الله(1404ق) تسهیل المسالک إلی المدارک، قم، المطبعة العلمیة. [32]. شیخ انصاری، مرتضی(1415ق) کتاب المکاسب، قم، کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. [33]. ـــــــــــــ (1416 ق) فرائد الاُصول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، چاپ پنجم. [34]. شیخ طوسی، محمد بن حسن(1407ق) تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم. [35]. شیرازی، محمد رضا(1368 ش) الترتب، قم، مرکز الفکر الاسلامی. [36]. صافی، محمود(1411ق) اعراف القرآن و صرفه و بیانه، دمشق، دار الرشد. [37]. صدر، محمد باقر(1417 ق) بحوث فی علم الأصول، بیروت، الدار الاسلامیه. [38]. طباطبایی قمی، تقی(1362 ش) ثلاث رسائل (العدالة، التوبة، قاعدة لاضرر)، تهران، محلاتی. [39]. عراقی، ضیاءالدین(1417ق) نهایه الافکار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم. [40]. علامه حلی، حسن بن یوسف(1420ق) تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام. [41]. علامه مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی(1403ق) بحار الأنوار، بیجا، مؤسسه الوفا، چاپ دوم. [42]. فاضل لنکرانی، محمد(1425ق) ثلاث رسائل، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام. [43]. ـــــــــــــ (1430ق) دراسات فی الأصول، قم، مرکز الفقه الائمه الاطهار. [44]. ـــــــــــــ (بیتا) جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم. [45]. فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ق) کتاب العین، نشر هجرت، قم، چاپ دوم. [46]. فیض کاشانی، محمد محسن(1406ق) الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام. [47]. کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب(1407ق) الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم. [48]. لاری شیرازی، عبدالحسین(1418ق) التعلیقه علی فرائد الاصول، قم، اللجنه العلمیه للموتمر. [49]. محقق داماد، سید مصطفی(1406ق) قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی. [50]. محمدی، علی(بیتا) شرح اصول استنباط، قم، دار الفکر، چاپ سوم. [51]. مدنی کاشانی، حاج آقا رضا(1411ق)براهین الحج للفقهاء و الحجج، کاشان، مدرسه علمیه آیه الله مدنی کاشانی، چاپ سوم. [52]. مشکینی اردبیلی، علی (1374ش) اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم، الهادی، چاپ ششم. [53]. مظفر، محمدرضا (1430ق) أصول الفقه، قم،مؤسسه النشر الاسلامی تابعه لجماعه المدرسین بقم، چاپ پنجم. [54]. مکارم شیرازی، ناصر (1424ق) کتاب النکاح، قم مدرسه امام علی(ع). [55]. ـــــــــــــ (1422ق) بحوث فقهیة هامة، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (ع). [56]. ـــــــــــــ (1411ق) القواعد الفقهیة، قم، مدرسه امام امیر المؤمنین (ع)، چاپ سوم. [57]. ـــــــــــــ (1426ق) أحکام النساء، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع). [58]. منسوب به امام رضاعلیه السلام(1406ق) فقه الرضا، مشهد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. [59]. موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا(1403ق) کتاب الحج، قم، دار القرآن الکریم. [60]. موسوی بجنوردی، سید حسن بن آقا بزرگ (1419ق) القواعد الفقهیة، نشر الهادی، قم. [61]. نائینی، محمدحسین (1352 ش) أجود التقریرات (تقریرات درس آیت الله خویی)، قم، انتشارات اسلامی. [62]. نجفی، محمد حسن(1404ق) جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی،. [63]. نجم آبادی، ابوالفضل(1380ش) الاصول، قم، مؤسسه آیت الله العظمی البروجردی لنشر معالم اهل البیت. [64]. نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی(1417ق) عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. [65]. واسطی، زبیدی، سید محمد مرتضی حسینی(1414ق) تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع. [66]. یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم(1426 ق) حاشیة فرائد الأصول، قم، دار الهدی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 715 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 641 |
||