سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,106,483
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,211,750
فقیهی مقدس, نفیسه, روستائی, اکبر. (1399). ارزیابی دیدگاه "شمس‌الدین ذهبی" دربارۀ حدیث یوم‌الدار. , 53(2), 439-419. doi: 10.22059/jqst.2021.307485.669564
نفیسه فقیهی مقدس; اکبر روستائی. "ارزیابی دیدگاه "شمس‌الدین ذهبی" دربارۀ حدیث یوم‌الدار". , 53, 2, 1399, 439-419. doi: 10.22059/jqst.2021.307485.669564
فقیهی مقدس, نفیسه, روستائی, اکبر. (1399). 'ارزیابی دیدگاه "شمس‌الدین ذهبی" دربارۀ حدیث یوم‌الدار', , 53(2), pp. 439-419. doi: 10.22059/jqst.2021.307485.669564
فقیهی مقدس, نفیسه, روستائی, اکبر. ارزیابی دیدگاه "شمس‌الدین ذهبی" دربارۀ حدیث یوم‌الدار. , 1399; 53(2): 439-419. doi: 10.22059/jqst.2021.307485.669564

ارزیابی دیدگاه "شمس‌الدین ذهبی" دربارۀ حدیث یوم‌الدار

پژوهش های قرآن و حدیث
دوره 53، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 439-419    اصل مقاله (293.65 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2021.307485.669564
نویسندگان
نفیسه فقیهی مقدس* 1؛ اکبر روستائی2
1استادیار گروه معارف اهل البیت، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت، دانشگاه اصفهان
2دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل و ارزیابی اشکال­های ذهبی دربارۀ حدیث یوم­الدار نگارش یافته است. حدیث یوم­الدار ناظر به رخدادی اعتقادی است که در نخستین مراحل دعوت نبوی روی داد و شیعه آن­را به عنوان سندی در حقانیت امیرالمؤمنین (ع) برمی­شمرد. ذهبی از علمای اهل سنت با طرح چند اشکال حدیث را باطل دانسته است. اهمیت تحقیق  از دو حیث قابل بررسی است؛ نخست؛ اهمیت حدیث یوم­الدار و توجه به امر جانشینی پیامبر (ص)؛ دوم؛ شخصیت علمی «ذهبی» که علاوه بر تاریخ­نگار، از او به عنوان حدیث­شناس یاد شده است. حاصل این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی  نگارش یافته، آن است که ایرادهای سندی و دلالی ذهبی بر پایۀ مبانی رجال و درایۀ اهل‌سنت مخدوش است و حدیث یوم­الدار با محتوای مرجعیت­بخشی به امیرالمؤمنین(ع) در امر خلافت رسول خدا(ص)، مورد تأیید اندیشمندان اهل سنت است.
کلیدواژه‌ها
اهل سنت؛ جانشینی پیامبر؛ حدیث یوم‌الدار؛ خلافت؛ ذهبی
عنوان مقاله [English]
The Evaluation of Shams al-Din Dhahabī’s Opinion of the “Yawm al-Dār” Hadith
نویسندگان [English]
nafise faghihi moghadas1؛ Akbar Rustaie2
1Assistant Professors, Department of Ahl al-Bayt’ Teachings, Faculty of Theology and Ahl al-Bayt’ Teachings, University of Isfahan, Iran
2PhD Candidate of Islamic History, Baqer al-‘Uloum University
چکیده [English]
This paper analyzes and evaluates the critiques proposed by Dhahabī on the “Yawm al-Dār” Hadith referring an event happened in the early days of the holy Prophet’s invitation. Shi'a takes it as an evidence to the Imamate of Ali bin Abi Tālib (AS). The Sunni scholar, Dhahabī challenges the tradition through proposing critiques based on that he discredits it. This study is paramount considering: 1. The importance of the hadith to the succession of the holy Prophet (PBUH), 2. The state of Dhahabī, not only as a historian but also as a hadith expert. Based on the descriptive-analytical method, it concludes that Dhahabī’s sanad and rijāl critiques are not acceptable based on Sunni rijāl and contextual principals. Additionally, Sunni scholars, regarding Ali’s the authority of caliphate after the holy Prophet (PBUH), approve and accept the Yawm al-Dār tradition.
کلیدواژه‌ها [English]
Yawm al-Dār Hadith, Caliphate, Dhahabī, Succession of the Holy Prophet (PBUH), Sunni
مراجع

قرآن کریم.

[1]. ابن ابی­حاتم، عبدالرحمن (؟). تفسیر القرآن العظیم. تحقیق: أسعد محمد الطیب، 10 جلدی، صیدا، المکتبۀ العصریۀ.       

[2]. ابن ابی­عاصم، عمرو (1400). کتاب السنة. تحقیق: محمد ناصرالدین البانی، 2 جلدی، بیروت، المکتب الإسلامی.

[3]. ابن­اثیر،‌ علی بن أبی الکرم (1415). الکامل فی التاریخ. تحقیق: عبد الله القاضی، 10 جلدی، بیروت، دار الکتب العلمیة.

[4]. ابن­اثیر،‌ علی بن محمد (1417). أسد الغابۀ فی معرفة الصحابة. تحقیق: عادل أحمد الرفاعی، 7 جلدی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

[5]. ابن امیر الحاج (1417). التقریر و التحبیر فی علم الأصول. 3 جلدی، بیروت، دار الفکر.

[6]. ابن بهادر، محمد بن جمال (1998). النکت علی مقدمۀ ابن الصلاح. تحقیق: زین العابدین بن محمد بلا فریج، 3 جلدی، الریاض، اضواء السلف.

[7]. ابن­تیمیۀ، أحمد عبد الحلیم (1406). منهاج السنۀ النبویۀ. تحقیق: محمد رشاد سالم، 8 جلدی، بی­جا، مؤسسة قرطبة.

[8]. ---------- (؟). مجموع الفتاوی. تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، چاپ دوم، 35 جلدی، بی­جا، مکتبة ابن تیمیة.

[9]. ابن­جوزی، عبد الرحمن بن علی (1358).  المنتظم فی تاریخ الملوک والأمم. 18 جلدی، بیروت، دار صادر.

[10]. ابن­حبان البستی، محمد (1395). الثقات. تحقیق: سید شرف‌الدین احمد، 9 جلدی، بیروت، دارالفکر.

[11]. ابن­حزم، علی بن احمد (1424). جمهرة أنساب العرب. چاپ سوم،‌ 2 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[12]. ابن­خلکان، أحمد بن محمد (؟). وفیات الأعیان و انباء أبناء الزمان. تحقیق: احسان عباس، 7 جلدی،‌ لبنان، دار الثقافة.

[13]. ابن درید، محمد بن الحسن (1987). جمهرة اللغة. تحقیق: رمزی منیر بعلبکی، 3 جلدی، بیروت، دار العلم للملایین.

[14]. ابن دقیق العید، تقی‌الدین (1986). الاقتراح فی بیان الاصطلاح. بیروت، دارالکتب العلمیة.

[15]. ابن سعد، محمد (؟). الطبقات الکبری. 8 جلدی، بیروت، دار صادر.

[16]. ابن عادل، عمر بن علی (1419).‌ اللباب فی علوم الکتاب. تحقیق: عادل أحمد عبد الموجود؛ علی محمد معوض، 20 جلدی،‌ بیروت، دارالکتب العلمیة.

[17]. ابن عربی، محمد بن عبد الله (1407). العواصم من القواصم. تحقیق: محمود مهدی الاستانبولی؛ محب الدین الخطیب،‌ چاپ ششم، بیروت،‌ دار الجیل.

[18]. ابن عساکر، علی بن الحسن (1995). تاریخ مدینة دمشق. تحقیق: محب الدین ابی سعید عمر بن غرامة العمری، 80 جلدی، بیروت، دار الفکر.

[19]. ابن کثیر، اسماعیل (1396). السیرة النبویة. تحقیق: مصطفی عبدالواحد، 4 جلدی، بیروت، دارالمعرفة.

[20]. ------  (بی‌تا ب). الباعث الحثیث. تحقق: أحمد محمد شاکر، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[21]. ------ (بی تا الف). البدایة و النهایة. 14 جلدی، بیروت، مکتبة المعارف.

[22]. ابن ملقن، ابی حفص عمر (1425ق).  البدر المنیر: فی تخریج الأحادیث والأثار الواقعة فی الشرح الکبیر. تحقیق: مصطفی أبو الغیط؛ عبدالله بن سلیمان؛ یاسر بن کمال، 10 جلدی، الریاض، دارالهجرة.

[23]. ابن ناصر الدین، محمد (1393). الرد الوافر. تحقیق: زهیر الشاویش، بیروت، المکتب الإسلامی.

[24]. ابن هشام، عبد الملک (1411). السیرة النبویة. تحقیق: طه عبد الرءوف سعد، 6 جلدی، بیروت، دارالجیل.

[25]. احمدبن‌حنبل(1416). المسند. تحقیق: احمد محمد شاکر، 20 جلدی، القاهرة، دارالحدیث.

[26]. ----------  (1403). فضائل الصحابة. تحقیق: وصی الله محمد عباس، 2 جلدی، بیروت، مؤسسة الرسالة.

[27]. البانی، محمدناصرالدین (1415).‌ سلسلۀ الأحادیث الصحیحیۀ.‌ 7 جلدی، الریاض، مکتبة المعارف.

[28]. امینی، عبدالحسین (1397).‌ الغدیر. چاپ چهارم، 11 جلدی، بیروت، دار الکتاب العربی.

[29]. آلوسی، محمود (؟). روح المعانی. 30 جلدی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

[30]. باجی، سلیمان بن خلف (1406).  التعدیل و التجریح. 3 جلدی، تحقیق: ابو لبابة حسین، الریاض، دار اللواء.

[31]. بخاری، محمد بن إسماعیل (1407). الصحیح الجامع المختصر. تحقیق: مصطفی دیب البغا، چاپ سوم، 6 جلدی، بیروت، دار ابن کثیر.

[32]. بشار عواد معروف (1429). الذهبی و منهجه فی کتاب تاریخ الإسلام. بیروت، دارالغرب الإسلامی.

[33]. بلاذری، احمد بن یحیی (؟). انساب الأشراف.‌ 13 جلدی، تحقیق: محمد حمید الله، مصر، دار المعارف.

[34]. ثعلبی، احمد بن محمد (1422). الکشف والبیان. تحقیق: ابی محمد بن عاشور، 10 جلدی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.

[35]. جاحظ، عمرو بن بحر (1411). العثمانیۀ. تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، بیروت، دار الجیل.

[36]. حاجی خلیفۀ، مصطفی (1413). کشف الظنون عن أسامی الکتب والفنون. 2 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[37]. حلبی، ابوالصلاح (1417). تقریب المعارف. تحقیق: فارس تبریزیان، قم، محقق.

[38]. حلی،حسن بن یوسف (1379). منهاج الکرامۀ. تحقیق: عبدالرحیم مبارک، مشهد، تاسوعاء.

[39]. خطیب بغدادی، احمد بن علی (؟). تاریخ بغداد. 14 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[40]. دارقطنی، علی بن عمر (1386). سنن الدارقطنی. تحقیق: سید عبدالله هاشم یمانی مدنی، 4 جلدی، بیروت، دار المعرفة.

[41]. ---------- (1404). سؤالات الحاکم النیسابوری للدارقطنی. تحقیق: موفق بن عبدالله بن عبدالقادر، الریاض، مکتبة المعارف.

[42]. ذهبی، محمد بن احمد (1413ق الف). المنتقی من منهاج الاعتدال. تحقیق: محب‌الدین الخطیب، الریاض، الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمیة و الإفتاء.

[43]. ----------  (1413ق ب). سیر أعلام النبلاء. تحقیق: شعیب الأرناؤوط؛ محمد نعیم العرقسوسی، چاپ نهم، 25 جلدی، بیروت، مؤسسة الرسالة.

[44]. رازی، عبدالرحمن بن ابی حاتم (1271). الجرح و التعدیل. 9 جلدی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.

[45]. زبیری، مصعب بن عبد الله (؟). نسب قریش. تحقیق: لیفی بروفسال، 12 جلدی، القاهرة، دارالمعارف.

[46]. سبکی، عبدالوهاب (1413). طبقات الشافعیة الکبری. تحقیق: محمود محمد الطناحی؛ عبدالفتاح محمد الحلو، چاپ دوم، 10 جلدی، بی­جا، هجر.

[47]. ---------- (1407). معید النعم و مبید النقم. بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة.

[48]. سخاوی، محمد بن عبد الرحمن (2001). الغایة فی شرح الهدایة فی علم الروایة. تحقیق: عبد المنعم إبراهیم، قاهرة، مکتبة أولاد الشیخ للتراث.

[49]. سدوسی، مؤرج بن عمرو (؟). حذف من نسب قریش. تحقیق: صلاح الدین المنجد، القاهرة، مکتبة دارالعروبة.

[50]. سمعانی، عبدالکریم بن محمد (1400). الأنساب. تحقیق: عبد الرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، چاپ دوم، 12 جلدی، القاهرة، مکتبة ابن تیمیة.

[51]. سهروردی (1427). عوارف المعارف. تحقیق: احمد عبدالرحیم السایح؛‌ توفیق علی وهبة، القاهرۀ، 2 جلدی، مکتبة الثقافة الدینیة.

[52]. سیوطی، جلال‌الدین عبد الرحمن (1416).  الإتقان فی علوم القرآن. تحقیق: سعید المندوب، لبنان، دار الفکر.

[53]. ---------- (1403). طبقات الحفاظ. بیروت، دارالکتب العلمیة.

[54]. شوکانی، محمدبن‌علی (1973). نیل الأوطار من أحادیث سید الأخیار شرح منتقی الأخبار. 9 جلدی، بیروت، دارالجیل.

[55]. صفدی،‌ صلاح الدین خلیل بن ایبک (1420). الوافی بالوفیات. تحقیق: احمد الأرناؤوط؛ ترکی مصطفی، 29 جلدی، بیروت، دارإحیاء التراث.

[56]. صنعانی، محمد بن إسماعیل(؟). توضیح الأفکار لمعانی تنقیح الأنظار. تحقیق: محمد محی‌الدین عبد الحمید، المدینة المنورة، المکتبة السلفیة.

[57]. طبری،‌ محمد بن جریر (1405). تفسیر الطبری: جامع البیان عن تأویل آی القرآن. 30 جلدی، بیروت، دارالفکر.

[58]. ----------  (بی‌تا الف). تاریخ الطبری: تاریخ الأمم و الملوک. 5 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[59]. ----------  (بی تا ب). تهذیب الآثار مسند علی. تحقیق: محمود محمد شاکر، القاهرة، مطبعة المدنی.

[60]. عاصمی مکی، عبد الملک بن حسین (1419).‌ سمط النجوم العوالی فی أنباء الأوائل والتوالی. تحقیق: عادل أحمد عبد الموجود؛ علی محمد معوض، 4 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[61]. عاملی، حسین بن عبد الصمد (1401). وصول الأخیار إلی أصول الاخبار. تحقیق: عبداللطیف کوهکمری، قم، مجمع الذخائر الاسلامیة.

[62]. عاملی، سید جعفر مرتضی(1430). الصحیح من سیرة الامام علی علیه السلام. 20 جلدی، قم، ولاء المنتظر (عج).

[63]. عجلی، احمد بن عبد الله (1405). معرفة الثقات. تحقیق: عبد العلیم عبد العظیم البستوی، 2 جلدی، المدینة المنورة، مکتبة الدار.

 [64]. عسقلانی، احمد بن علی بن حجر (1379). هدی الساری مقدمة فتح الباری. تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی؛ محب الدین الخطیب، بیروت، دارالمعرفه.

[65]. ---------- (1392). الدرر الکامنة فی أعیان المائة الثامنة. تحقیق: محمد عبد المعید ضان، چاپ دوم، 6 جلدی، هند، مجلس دائرة المعارف العثمانیة.

[66]. ---------- (1401). القول المسدد فی الذب عن المسند للإمام أحمد. القاهرة، مکتبة ابن تیمیة، القاهرة.

[67]. ----------  (1404). تهذیب التهذیب. 12 جلدی، بیروت، دارالفکر.

[68]. ----------  (1406ق الف). تقریب التهذیب. تحقیق: محمد عوامة، سوریه، دار الرشید.

[69]. ---------- (1406ق ب). لسان المیزان. تحقیق: دائرة المعرف النظامیة – الهند، چاپ سوم، 7 جلدی، بیروت، مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات.

[70]. ----------  (1412). الإصابة فی تمییز الصحابة. تحقیق: علی محمد البجاوی، 8 جلدی، بیروت، دار الجیل.

[71]. ---------- (1984).  النکت علی کتاب ابن الصلاح، ربیع بن هادی عمیر. 2 جلدی، مدینة المنورة، المجلس العلمی احیاء التراث الإسلامی.

[72]. عکری حنبلی، عبد الحی بن أحمد (1406). شذرات الذهب فی أخبار من ذهب. تحقیق: عبد القادر الأرنؤوط؛ محمود الأرناؤوط، 8 جلدی، دمشق، دار بن کثیر.

[73]. علیوی، ابن خلیفۀ (1411). معجزات النبی المختار. بیروت، دار الکتب العلمیة.

[74]. عینی، بدر الدین محمود (2006). مغانی الأخیار. تحقیق: محمد حسن محمد حسن اسماعیل، 3 جلدی، دار الکتب العلمیة، بیروت.

[75]. غماری، أحمد بن محمد بن صدیق (1354). فتح الملک العلی. مصر، المطبعة الاسلامیة الازهر.

[76]. فاندیک کرنیلیوس، ادوارد (1896). اکتفاء القنوع. بیروت، دار صادر.

[77]. قاری، علی بن سلطان محمد (1422). مرقاۀ المفاتیح شرح مشکاة المصابیح. تحقیق: جمال عیتانی، 11 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[78]. قاضی النعمان المغربی (1414). شرح الأخبار. تحقیق: سید محمد حسینی جلالی، چاپ دوم، 3 جلدی، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.

[79]. قرطبی، محمد بن احمد (؟).  ‌الجامع لأحکام القرآن. 20 جلدی، القاهرة، دار الشعب.

[80]. قنوجی بخاری، محمد صدیق خان (1405).  الحطة فی ذکر الصحاح الستة. بیروت، دارالکتب التعلیمیة.

[81]. ----------  (1978). أبجد العلوم الوشی المرقوم فی بیان أحوال العلوم. تحقیق: عبد الجبار زکار، 3 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[82]. کلبی، هشام بن محمد (1407). جمهرۀ النسب. تحقیق: ناجی حسن، بیروت، عالم الکتب.

[83]. کلینی،‌ محمد بن یعقوب (1363). الکافی. تحقیق: علی اکبر غفاری، چاپ پنجم، 8 جلدی،‌ تهران، دار الکتب الإسلامیة.

[84]. کنانی،‌ علی بن محمد (1399). تنزیه الشریعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة. تحقیق: عبد الوهاب عبد اللطیف؛ عبد الله محمد الصدیق الغماری، 2 جلدی، بیروت، دارالکتب العلمیة.

[85]. لالکائی، هبۀ الله بن الحسن (1423). شرح أصول اعتقاد أهل السنۀ والجماعة.‌ تحقیق: أحمد سعد حمدان، داذ هشتم، 4 جلدی، الریاض، دار الطیبة.

[86]. مبارکفوری،‌ محمد عبد الرحمن (؟). تحفۀ الأحوذی بشرح جامع الترمذی. 10 جلدی، بیروت، دار الکتب العلمیة.

[87]. مرعشی نجفی، سیدشهاب الدین (؟).‌ شرح احقاق الحق. تحقیق: سید محمد مرعشی، 33 جلدی، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.

[88]. مزی، یوسف بن زکی (1400). تهذیب الکمال فی أسماء الرجال. تحقیق: بشار عواد معروف، 35 جلدی، بیروت، مؤسسۀ الرسالة.

[89]. مسلم بن الحجاج (؟). صحیح مسلم. تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی،‌ 4 جلدی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.

[90]. مقاتل بن سلیمان (1424). تفسیر مقاتل بن سلیمان.‌ تحقیق: احمد فرید، 3 جلدی، بیروت، دار الکتب العلمیة.

[91]. واقدی، محمد بن عمر (1424). المغازی. تحقیق: محمد عبد القادر أحمد عطا، 2 جلدی، بیروت، دار الکتب العلمیة.

[92]. هیثمی، علی بن ابی بکر (1407). مجمع الزوائد و منبع الفوائد. 10 جلدی، القاهرۀ ـ بیروت، دار الریان للتراث ـ ‏دار الکتاب العربی.

[93]. هیکل، محمدحسین (1354). حیاة محمد. القاهرة، مطبعة مصر.

[94]. ---------- (1997). حیاة محمد. چاپ چهاردهم، القاهرة، دارالمعارف.

[95]. ----------  (2012). حیاة محمد. القاهرة، هنداوی.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 468
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 377


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب