پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,180,801 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,928,476 |
درآمدی بر شناخت و مفهوم شناسی نقوش گیاهی کاشی های زرین فام هشت پر عصر ایلخانی برپایه نمونه های موجود در موزه آستانه مقدسه قم» | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 3، دوره 26، شماره 3، آذر 1400، صفحه 27-38 اصل مقاله (845.67 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.288301.666311 | ||
| نویسنده | ||
| هاشم حسینی* | ||
| هیات علمی دانشگاه نیشابور | ||
| چکیده | ||
| تحقیق پیش رو به بررسی نقوش تزیینی هجده قطعه کاشی زرین فام هشت پر موجود در موزه آستانة مقدسه حضرت معصومه (ع) با تاکید بر نقوش گیاهی این کاشی ها پرداخته است. کاشی های مزبور که زمانی آذین بخش چند امامزاده واقع در شهر قم و اطراف آن بوده اند؛ طی عصر ایلخانی ساخته و پرداخته شده اند. پرسش محوری تحقیق عبارت از اینست که؛ مهمترین الگوهای گیاهی روی کاشیهای زرین فام هشت پر که در مقابر این امامزادگان بکار رفته، شامل چه مواردی است؟ باتوجه به این واقعیت که طی دوره ایلخانی این نوع از کاشی کاربرد گسترده ای در بناهای مذهبی شیعه داشته؛ بررسی ابعاد تزیینی و مفهومی این نقوش می تواند نقش مهمی در درک تحولات جامعه شیعیان ایران در این دورة پویا به لحاظ مذهبی داشته باشد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بوده است. بنابر یافته های تحقیق دو طرح محوری نیلوفر و درخت سروِ انتزاعی بعنوان شاخص ترین نقوش که سوابق طولانی در فرهنگ و هنر ایرانی داشتند تحت تاثیر آزادی مذهبی دوره ایلخانی با مفاهیم نمادین ایرانی و شیعی احیا شدند و در ادوار بعدی نیز به اشکال جدیدتر یا کاملتری چون گل شاه عباسی، ترنج و بته جقه تداوم یافتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فن زرین فام؛ کاشی هشت پر؛ نقوش گیاهی؛ مفاهیم شیعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An introduction to Cognition and semantics of Plant designs in ilkhanid octagonal lustre tiles based on samples of Hazrat Masoomeh museum | ||
| چکیده [English] | ||
| This paper aims to study decorative designs of eighteen piecees of ilkhanid octagonal lustre tiles exist in museum of Hazrat Masoomeh mausoleum in Ghom city with emphasizing on their Plant designs. These tiles almost belong to Shiite mausoleums of Ghom. The main question of this research is what the most important types of Plant designs are on these tiles. Considering this objectivity that this kind of tile used broadly in Shiite buildings of ilkhanid period, researching on decorative and conceptual dimensions of these tiles can help us in better understanding of Shiite community evolutions in this dynamic religious period. Also because of this fact that golden age of lustre tile belongs to ilkhanid period, thus researching about these examples might help us in understanding the evolution of this technique. These tiles that previously alongside with cruciferous shapes decorated plinth of inner sides of buildings, are so important and interesting for their antiquity and either their decorative designs.The study was conducted in a descriptive -analytic method and data were collected in field and library method. According to the findings of the study, two fundamental designs of lotus and abstracted Cedar as main designs of these tiles as well as long precedent in Persian art and culture, revived with symbolic Iranian and Shiite concepts because of religious freedom in ilkhanid period and then continued in new shapes as Shah Abbasi flower, Toranj and Botte Jegheh. Lotus, an important component of Buddhist imagery, symbolizes rebirth, purity, and Buddha seems to have been known in Iran before the Mongol era and was influenced by the prevalence of Buddhism in Afghanistan and Central Asia. Some scholars have attributed the Shi'ite's overused use of the scheme to the incorporation of some symbolic concepts of the Buddhist role, including its purity with Shiite beliefs or wisdom. The author also considers the incorporation of some of the symbolic symbols of Lotus with Shiite beliefs to be real and considers the widespread continuity of this scheme during the post-Ilkhanid period, especially in the Shiite period of the Safavid, as one of the reasons supporting this view. As we know in the Safavid period, this flower was named Shah Abbasi with slight modifications and a crown was added on top of it. Therefore, the lotus originally considered a Chinese and Buddhist design, took on a symbolic and sacred meaning by the Shiite artists of central Iran, which may be symbolically related to Hazrat Fatemeh or whole Imamams as symbol of purity. On the other hand, it is also possible to consider the relation between the Shiite concepts and the abstract role of the Cedar in these tiles. The cedar tree can be said to have pre-Islamic rituals, as well as certain characteristics such as permanent greenery and fruitless (not obeying the wishes of others) of the long past times, a symbol of Iranian freedom and nobility, and not surrendering to enemies. And in the historical opportunity of the religious freedom of the Ilkhanid era, in combination with Shiite concepts, has acquired a new color and smell. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| lustre ware technique, octagonal tiles, plant designs, Shiites concepts | ||
| مراجع | ||
|
اسعدی، زهره و معماری، ناصر(1387)، بررسی علل اختلاف سلطان محمد خوارزمشاه با خلیفه عباسی الناصرلدین الله، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، سال سوم، شماره دهم، صص 40-27.
اکبری، عباس(1388)، نقد نظریه تطبیقی نقوش الیور واتسون، نشریه نقش مایه، سال دوم، شماره چهارم، صص 44-35.
اوشیدری، جهانگیر(1371)، دانشنامه مزدیسنا، نشر مرکز، تهران.
بهار، مهرداد(1376)، از اسطوره تا تاریخ، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، نشر چشمه، تهران.
بهمنی، پردیس(1389)، سیر تحول و تطور نقش و نماد در هنرهای سنتی ایران، گروه هنر دانشکده هنر و رسانه، تهران.
پورتر، ونیتیا(١٣٨١)، کاشیهای اسلامی، ترجمة مهناز شایسته فر، مؤسسة مطالعات هنر، تهران.
تایلور، مارت برنوس و مولیراک، ژان(1379)، کاشیهای عصر ایلخانی در موزهی لوور، ترجمهی ژاله کهن مویهپور، هنر و جامعه در جهان ایرانی، به کوشش شهریار عدل، انتشارات توس، تهران.
چوبک، حمیده(1386)، کاوش های باستان شناسی دژ حسن صباح الموت، مجموعه مقالات نهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران، جلد اول، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معاونت پژوهشی، پژوهشکده باستان شناسی، تهران، صص 130-85.
خلج امیر حسینی، مرتضی(1387). رموز نهفته در هنر نگارگری، با مقدمه استاد فرشچیان، نشر کتاب آبان، تهران.
دهخدا، علی اکبر(1374)، لغت نامه، زیر نظر محمد معین، دانشگاه تهران، تهران.
دیماند، موریس اسون(1383)، راهنمای صنایع اسلامی، ترجمهی عبد الله فریار، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
سعدی، مصلح بن عبدالله(1356)، کلیات سعدی، به اهتمام محمد علی فروغی، انتشارات امیرکبیر، تهران.
شکوهی، شهریار و طاووسی، محمود و قوچانی، عبداالله(١٣٩٢). بازتاب رهیافت های فرهنگی و اجتماعی عصر ایلخانی بر کاشی های زرین فام تخت سلیمان، نامة هنرهای تجسمی و کاربردی، شماره ١١، صص٦٦-٥٣.
طهوری، نیر(١٣٨١)، کاشیهای زرین فام دورة ایلخانان مغول، کتاب ماه هنر، شماره ٤٦ و ٤٥، صص 81-72.
غروی، محمد(1352)، نقوش مذهبی، نشریه بررسی تاریخی، شماره 4 و 8، تهران،صص 174.
قانونی، محسن و صادقی مهر، سمانه(1396)، بررسی کتیبۀ کاشیهای زرین‌فام مزار حضرت فاطمه معصومه(س) در قم، نشریه هنرهای زیبا تجسمی، دوره 22، شماره 2، صص 88-77.
کادویی، یوکا(1397)، چینی‌مآبی اسلامی: هنر ایران در عصر ایلخانی، ترجمه هاشم حسینی و میلاد گاذر، انتشارات دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان.
کاربونی، استفانو و ماسویا، توموکو(1381)، کاشی های ایرانی، ترجمه مهناز شایسته فر، انتشارات موسسه مطالعات هنر اسلامی، تهران. کلایس، ولفرام(1385)، معماری بنای مغولی بر روی دیوار ساسانی کنار رودخانه بیستون: کاوش ها و تحقیقات سال های 7-1963، ترجمه فرامرز نجد سمیعی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، تهران.
کیانی، محمد یوسف(1376)، تزئینات وابسته به معماری اسلامی ایران؛ سازمان میراث فرهنگی، تهران. کیانی، محمد یوسف، کریمی، فاطمه و قوچانی، عبدالله(1362)، مقدمه ای بر کاشی کاری ایران؛ انتشارات 17 شهریور، تهران.
لشکری، آرش و شریفی نیا، اکبر و مهاجروطن، سمیه(1393)، بررسی نقوش کاشی های زرین فام آوه از دورة ایلخانیان، فصلنامة علمی پژوهشی نگره، شماره ۳۲، صص 39 -54.
لشکری، آرش(1397)، بررسی و مطالعه سفالهای زرین فام نویافتة آوه، فصلنامة علمی پژوهشی نگره، شماره 45، صص 117 -127. معتقدی، کیانوش(1393)، خاندان طاهر کاشانی، گلستان هنر، شماره 9، نشر پیکره، تهران.
نیکخواه، هانیه و شیخ مهدی، علی(١٣٨٩). رهیافتی به سیاست های فرهنگی ایلخانان در سدة سیزدهم/ هفتم در واکاوی نقوش سفال های زرین فام ایران، مطالعات هنر اسلامی، شماره ۱۳ صص١٢٩-١٠٩.
واتسون، اولیور(١٣٨٢)، سفال زرین فام ایرانی، مترجم شکوه زارعی، انتشارات سروش، تهران.
هال، جیمز(1380)، فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران. یاحقی، محمد جعفر(1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی، فرهنگ معاصر، تهران.
Komaroff, L. and Carboni S. (eds), 2002, The Legacy of Genghis Khan: Courtly Art and Culture in Western Asia, 1256–1353, New York. Mason, R.B, 2004, Shine like the Sun, Luster painted and Associated Pottery from the Medieval Middle East, Mazda Publisher, Costa Mesa. Morgan, P. (1995). ‘Some Far Eastern elements in coloured-ground Sultanabad wares’, in Allan (ed.), 19–43. Pope¸ A.U. 1939 "The Ceramic art in Islamic times¸ In A Survey of Persian Art" Vol IV¸ Oxford¸ PP. 1446- 1664. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 629 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 843 |
||