پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,622 |
| تعداد مقالات | 71,539 |
| تعداد مشاهده مقاله | 126,869,991 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,909,796 |
پژوهشی در تکوین و تحول آرامگاه‌های برجی پرّه‌دار در معماری اسلامی ایران مورد مطالعاتی: برج اظهر درگزین | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 10، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1400، صفحه 211-234 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2019.290416.142790 | ||
| نویسندگان | ||
| ﺭﺿﺎ ﻧﻆﺮﻱ اﺭﺷﺪ* 1؛ حسن کریمیان2 | ||
| 1استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. | ||
| 2استاد گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| آرامگاه‌ها و یادمان‌های تدفینی در فرهنگ، تمدن و معماری دوران اسلامی همواره جایگاه برجسته و والایی داشته‌اند و بخش اعظمی از روند تکامل معماری دوران اسلامی در آن‌ها قابل مشاهده و پیگیری است. آرامگاه برجی پرّه‌دار موسوم به امام‌زاده اظهر درگزین، از آثار شاخصِ آرامگاهی است که تاکنون به گونۀ جامعی ارزیابی نشده است. هدفِ پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌های ساختاری، عناصر تزیینی، نوآوری‌های معماری و تباردانی و هویت‌یابی شخص مدفون در بنا و هم‌چنین بررسی و تحلیل این یادمان به منزلۀ یکی از معدود آرامگاه‌های برجی با نقشه و طرح پره‌ّدار و ستاره‌ای‌شکل و مقایسۀ آن با برخی بناهای مشابه است. پرسش‌هایی که بنیان پژوهش پیش‌ِرو را تشکیل می‌دهند عبارت‌اند از: 1ـ بنای موسوم به امام‌زاده اظهر در چه تاریخی و دوره‌ای احداث‌شده و قابل مقایسه با کدام آثار معماری مشابه است؟ 2ـ ویژگی‌ها، مشخصه‌ها و نوآوری‌های معماری و تزیینی بنا کدامند؟ 3ـ با توجه به اهمیت فراوان منطقه درگزین در دوران مختلف به‌خصوص در قرون میانی اسلام و ظهور شخصیت‌های برجستۀ سیاسی، دینی و...در این منطقه، شناخت هویت و کیستی شخص مدفون در مزار چگونه تبیین می‌شود؟ برآیند پژوهش نشان می‌دهد برج‌مقبرۀ اظهر در نیمۀ یکم قرن هشتم هجری و در دورۀ تسلط ایلخانان (750ـ 654ق)، به عنوان واپسین آرامگاه برجی با نقشه و طرح مضّرس یا پره‌دار در تاریخ معماری اسلامی ایران و مطابق با الگوهای معماری و تزیینی رایج این عهد و تحت تأثیر برخی برج‌آرامگاه‌های نواحی شمالی و مرکزی ایران، به منظورِ دفن یکی از شخصیت‌های دینی برجستة منطقۀ درگزین، به نام شیخ شرف‌الدین درگزینی احداث شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| درگزین؛ آرامگاه برجی؛ ویژگی‌های ساختاری؛ نقشه‌ی پره‌دار؛ دورۀ ایلخانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Study of the Evolution of Finny Tower Tombs in Islamic Architecture: the Case Study of Azhar Tower of Dargazin, Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Nazari arshad1؛ Hassan Karimian2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Archaeology, Islamic Azad University, Hamadan Branch, Hahmadan, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Archaeology, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Architecture is among the important branches of art and civilization and architectural structures, beside their practical uses, have also served as the ground for the emergence of different arts and as indications of the grand status and glories of their founders. Among the various branches of architecture, tomb structures and funeral monuments have long played significant roles in culture, civilization and society of Iran and also have occupied an essential place in the history of our architecture. Therefore, beside the mosques, shrines have been the most popular public buildings in Iran and have entered the cultural tissues of Iranian life and society. A large portion of the evolution of architecture in Islamic era can be traced in the holy shrines and tombs. The formation, identity and being of these buildings are often closely connected with great local, national, political and religious leaders and characters. Thee architectural monuments also deserve scholarly studies in terms of their artistic, social, historical, cultural and religious aspects. Caring for shrines and building them is related to belief in hereafter, desire for immortality and love of followers and lovers of the deceased persons. Building of such places which come under various names such as “burial place”, “shrine”, “sanctuary”, “sanctum”, “receptacle”, “tomb”, “sepulcher”, “tower”, “imamzadeh”, etc. roughly began in 4th century A H. and became then more prevalent is eastern and northern Iran through the practice and believes of various sects and dynasties. The process became especially popular during the Shite dynasties such as Alavids (250-360 A H), and Buwayhids (320-447 A. H.) whose political power and rule helped the building of such places, shrines and tombs more than ever. In the Islamic societies of middle centuries, shrines found a very high stature among the masses and ordinary religious people. Interestingly, building shrines for great religious and social leaders has been more passionately pursued in Iran than in other Islamic countries so that, Ernst Diez, the Austrian art historian, “such buildings are the most popular and prevalent in Islamic Iran.” In fact, it was for the grand status and importance of such places that the first major undertaking that kings did after succession, was erecting graves and shrines for themselves and their fathers and relatives so as to be redeemed by God and gain an everlasting fame and name. Regarding their shape and format, sepulchers are basically divided into two forms: tower tombs and non-tower (rectangles tombs). A large portion of the shrines in Islamic era are tower tombs which have different shapes such as circular, multisided and finny, and also have common features such as a tall outside tower, and in them, emphasis is on the altitude not the extent of the building. Although some scholars have tried to work out a justification for the birth and building of tower tombs, none has ever come up with an all-satisfying evidence for the formation of such building along with the Islamic traditions governing them. In Hamadan province, Iran, there are some tower tombs from different Islamic eras, such as Ghorban Tower, Baba Hossein Tower in Malayer, Hayaquq Tower Tomb, etc. in the present study, we have undertaken to introduce one such tower tomb and describe its architectural and archeological characteristics; that is “Azhar Tower” that is located at the Dargazin section of Razan city, Hamadan Province. The city is situated at the north of Hamadan province and has many historical and cultural works belonging to different historical epochs, mostly Islamic era. The tower tomb with finny shape ,also called AzharImamzadeh, is one of the works from the Islamic era, but has not so far been comprehensively studied and there exists still many ambiguities about its history and being. The present study, thus, aims at considering the structural features of this building, its decorative elements, architectural innovations, and finding about the identity of the person buried under it. It also intends to consider this tomb as one of the few tower tombs with a finny shape and a star-like base for the tower, and comparing it with similar buildings in order to trace the mutual influences exchanged between it and similar forms both before and after its date. The research methodology applied for this purpose is an archeological case studythrough a descriptive-analytic study alongside using written sources such as historical and geographical documents and travelogues. The main questions posed by the project are: 1- in which historical age was the Azghar Tower built and with which similar architectural works can it be compared? 2- What are the innovations, and the architectural and decorative elements of the Tower? 3- Regarding the great importance of the Dargazin region in different historical eras, especially in middle Islamic epochs and the great sociopolitical people that have emerged in this region, what can be known about the identity of the person buried in there? The final results of the study show that the Azhar Tower Tomb dates back to the first half of the eighth century A. H. when the Ilkhanate (654-750 A H). Also, as the last tower shrine with a finny design in the history of Iranian Islamic architecture, it had been built based on the architectural and decorative forms dominant in the Ilkhanate age, and had been affected by some tower tombs in the central and northern parts of Iran, particularly, Imamzadeh Abdullah, and Ubayd Allah of Damavand, and the Bastam Tower. It is also most probable that the Azhar Tower was built for the burial of one of the outstanding man of the Dargazin region, named Sheik Sharaf-o-AldinDargazini. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Dargazin, Tomb Towers, Structural Features, Finny Design, Ilkhanate era | ||
| مراجع | ||
|
اذکایی، پرویز، (1392)، درگزین تا کاشان، کاشان، سورۀ تماشا.
اولیاچلبی، محمدظلی، (1314)، سفرنامه، استانبول، اقدام مطبعه‌سی.
بورکهارت، تیتوس، (1365)، هنر اسلامی: زبان و بیان، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران، سروش.
پوپ، آرتور، (1373)، معماری ایران، ترجمۀ غلام‌حسین صدری‌افشار، تهران، فرهنگان.
حاتم، غلام‌علی، (1379)، معماری اسلامی ایران در دورۀ سلجوقیان، تهران، مؤسسۀ انتشارات جهاد دانشگاهی.
خاقانی شروانی، (1357)، تحفة العراقین، طبع یحیی قریب، تهران، کتاب‌های جیبی.
دانشوری، عباس، (1390)، مقابر برجی سده‌های میانی ایران: مطالعه‌ای نگاره‌شناختی، ترجمۀ جواد نیستانی و زهره ذوالفقارکندری، تهران، سمت.
دیتس (دیز)، ارنست، (1387)، معماری دورۀ اسلامی: اصول و انواع. ترجمۀ باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، در مجموعۀ سیری در هنر ایران، جلد سوم، زیر نظر آرتر پوپ و فیلیس آکرمن، ویرایش زیر نظر سیروس پرهام، تهران، علمی و فرهنگی.
زارعی، محمدابراهیم، (1399)، «بررسی و تحلیل حیات تاریخی شهر درگزین در دوران اسلامی»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 25، دورۀ دهم، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، صص 206ـ 181.
شرفی‌صفا، حبیب و همکاران، (1396)، «تکوین خطوط مواصلاتی نواحی شرقی همدان و نقش آن در تکامل مراکز سکونتگاهی با تأکید بر ناحیۀ درگزین». پژوهش‌های ایران‌شناسی، سال 7، ش 2، دانشگاه تهران، صص 49-66. شعاریان‌ستاری، ناصر، (1373)، «ابوالقاسم درگزینی»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 6، زیرنظر کاظم موسوی‌بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صص 164- 162.
شیروانی، زین‌العابدین، (1338)، بستان‌السیاحه، به اهتمام و کوشش سنایی، تهران، بی‌نا.
شیبانی، زرین‌‌تاج، (1368)، «برج علاء‌‌الدوله (علاء‌‌الدین) ورامین»، فصلنامۀ علمی، فنی و هنری اثر، شماره‌های 15 و 16، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص30-6.
ـــــــــــــــ، (1369)، «امام‌زاده عبدالله و عبیدالله دماوند». فصلنامۀ علمی، فنی و هنری اثر، شماره‌های 18 و 19، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 156- 128.
صالحی‌کاخکی، احمد و بهاره تقوی‌نژاد، (1395)، «پژوهشی بر آرایه‌های هندسی محراب‌های گچ‌بری دورۀ ایلخانی»، فصلنامۀ پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره 10، سال چهارم، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران، صص 94ـ77.
عِقابی، محمدمهدی (ویراستار)، (1378)، دائرةالمعارف بناهای تاریخی ایران در دورۀ اسلامی (بناهای آرامگاهی)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
فاطمی، سیدابوالحسن، (1380)، سیمای گردشگری استان همدان، همدان، سازمان ایرانگردی و جهانگردی.
قمی، نجمالدین، (1363)، تاریخ الوزراء، به کوشش محمدتقی دانشپژوه، تهران، موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
کریمی، فاطمه، (1377)، امام‌زاده اظهر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد نهم، زیر نظر کاظم موسوی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، صص 339- 337.
کیانی، محمدیوسف، (1374)، تاریخ هنر معماری ایران در دورۀ اسلامی، تهران، سمت.
گرابار، اُلگ، (1375)، «اولین بناهای یادبود اسلامی»، ترجمه کلود کرباسی، فصلنامۀ علمی، فنی و هنری اثر، شماره‌های 27 و 26، تهران، سازمان میراث‌فرهنگی کشور، صص 59- 16.
مصطفوی، محمدتقی، (1332)، هگمتانه: آثار تاریخی همدان، تهران، انجمن آثار ملی.
مطراقچی، نصوح، (1379)، بیان منازل، ترجمه و تعلیق رحیم رئیس‌دانا، تهران، سازمان میراث‌فرهنگی کشور.
مستوفی، حمدالله، (1378)، نزهة القلوب، به کوشش محمد دبیر‌سیاقی، تهران، انتشارات طه.
نظری‌ارشد، رضا، (1381)، «بناهای آرامگاهی همدان در دوران اسلامی». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی (دوران اسلامی). به راهنمایی دکتر سوسن بیانی و مشاورۀ دکتر حسن کریمیان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــ، (1384)، «بناهای آرامگاهی شهر همدان در دوران اسلامی». فصلنامۀ علمی، فنی و هنری اثر، شماره‌های 39 ـ 38، تهران، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، صص 345ـ324.
ــــــــــــــــ، (1392)، بررسی و تحلیل باستان‌شناختی بناهای آرامگاهی دوران سلجوقی و ایلخانی استان همدان، رسالۀ دکتری باستان‌شناسی. به راهنمایی دکتر محمود طاووسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، واحد علوم و تحقیقات.
ـــــــــــــــ، محمود طاووسی، سوسن بیانی، جواد نیستانی، (1393)، «پژوهشی باستان‌شناسی در بنای آرامگاهی برج قربان همدان»، مطالعات باستان‌شناسی، دورۀ 6، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 9، دانشگاه تهران، صص 149ـ 163.
ـــــــــــــــ، (1395)، «بررسی و مطالعۀ باستان‌شناختی آرامگاه برجی باباحسین ملایر»، مجموعۀ مقالات کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی استان همدان، همدان، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان، صص 232ـ221.
ــــــــــــــ، (1398)، «بررسی و مطالعۀ باستان‌شناسانۀ آرامگاه برجی حبقوق تویسرکان»، مجموعۀ مقالات نخستین همایش ملی باستان‌شناسی و تاریخ هنر، بابلسر، دانشگاه مازندران.
ــــــــــــــ و رضا خلج، (1398)، «پژوهشی در برج آرامگاهی شاه‌زاده‌حسین کُردان، استان البرز»، مجموعۀ مقالات نخستین همایش ملی باستان‌شناسی و تاریخ هنر، بابلسر، دانشگاه مازندران.
یوسفی، نگار، (1392)، «پژوهشی پیرامون برج منسوب به طغرل در ری»، صفه، شمارۀ 62، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، صص 78ـ 102.
ــــــــــــ، (1396)، «بررسی و تحلیل برج مهماندوست دامغان»، فصلنامۀ علمی، فنی و هنری اثر، شمارۀ 79، تهران، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، صص 75 ـ 88.
ویلبر، دونالد، (1365)، معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانیان، ترجمۀ عبدالله فریار، تهران، علمی و فرهنگی.
مویدی، عاطفه، (1390)، سالنامه آماری استان همدان در سال 1389، همدان، معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان.
هیلن‌براند، رابرت، (1379)، «برج آرامگاهی پرّه‌دار بسطام»، ترجمه کرامت‌اله افسر، در هنر و جامعه در جهان ایرانی، به کوشش شهریار عدل، ترجمه و ویرایش زیر نظر احسان اشراقی و شهریار عدل، تهران، توس.
ــــــــــــــ، (1383)، معماری اسلامی: عملکرد، شکل و معنا، ترجمۀ باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، تهران، روزنه.
Adkai. P. 1994. “Darjazin”. Encyclopaedia Iranica. Vol. VII. fase. 1. pp: 36-55 Azkai. P. 2013. Dargazin to Kashan. Kashan: SurehTamasha Pub [In Persian]. Burckhardt. T. 1986. Islamic Art: Language and Expression. Trans into Persian by Massoud Rajabnia. Tehran: Soroush publishing [In Persian]. Daneshvari. A. 2012. Tower Shrines in Middle Centuries of Iran; A Hieroglyphic Survey. Tehran; Samat Publications [In Persian]. Diez. E. 2008. The Architecture of Islamic Era; Principles and Sorts. Tans into Persian by Bagher Ayatullahzadeh Shirazi. Tehran: Elmi Farhangi Pubishers [In Persian]. Eghabi. M. 1999. Encyclopedia of Historical Buildings in Islamic Era. Tehran: Center for Studies on Islamic Art and Culture [In Persian]. Fatemi. S. 2001. The Tourism Scope of Hamadan Province. Hamadan: Tourism Management Organization [In Persian]. Ghomi. N. 1984. Tarihk-o-Avozara (The History of Ministers).Ed. Mohammad Taghi Daneshpajoh. Tehran: The Center for Cultural Studies. [In Persian]. Godard. A. 1949. “ Les coupoles”. Athar-e-Iran. Paris. Grabar. Oleg. 1996. The First Islamic Monumental Building. Trans. into Persian by Clod Karbasi. The Technical Journal of Assar. (26-7), 16-59. [In Persian]. Hatam. G. 2000. Islamic Architecture in Salukis Era. Tehran: Jahad Daneshgahi publishers [In Persian]. Hillenbrand. R. 2000. The Finny Tower Sepulcher of Bastam. Trans. into Persian Keramtulla Afssar. In Art and Society in Iranian World. Tehran: Tuss publishers [In Persian]. ------------------. 2004. .Islamic Architecture: Performance, Shape and Meaning. Trans. into Persian by Bagher Ayatullazadeh Shirazi. Tehran: Ruzaneh [In Persian]. Karimi. F. 1998. “Imamzadeh Azhar” in Great Islamic Encyclopedia, 6th vol. Tehran: The Center for Islamic Encyclopedia Press. 337-339 [In Persian]. Khaghani. S. 1978. Tohfit-o- Alaraghin, ed. Yahya Gharib. Tehran: Pocket Books Publishing [In Persian]. Kiani. M. 1995. The History of Architecture Art of Iran in Islamic Era. Tehran: Samt [In Persian]. Kleiss. W. 1971. “Erkundungsfahrten in Iran 1970”. AMI. Band 4. pp: 106-109. Moayedi. A. 2011. The Statistical Calendar of Hamadan Province in 2000. The Vice-presidency of Planning of Hamadan press [In Persian]. Metraghchi. N 2000. Relating the Stages. Trans. into Persian by R. Rais Dana. Tehran: Cultural Heritage Organization Press [In Persian]. Momeni. M. and Kalafchi. 2001. “The Collection of Funeral Towers of Hamadan Province” the Second Conference on the History of Architecture and Urbanization. Kerman, Cultural Heritage Organization, 659-682 [In Persian]. Mostafavi. M. 1988. Hegmataneh: Historical Works of Hamadan. Tehran: The National Works Association Press [In Persian]. Mustofi. H. 1999. Nozat-o-Agholob (The Hearts’ Bliss).Ed. Mohammad Dabir Siaghi. Tehran: Taha Publication [In Persian]. Nazari Arshad. R. 2002. “An Architectural Study of Funeral Buildings in Seljuk and Ilkhanate Dynasties. PhD thesis, Advisor, Mahmud Tavousi, PhD. Islamic Azad University, Research and Sciences Branch [In Persian]. ----------------------. 2002.“The Funeral Buildings of Hamadan in Islamic Era”.MA dissertation in Archeology.Tehran University [In Persian]. -----------------------. 2005.“The Funeral Buildings of Hamadan in Islamic Era”.The Scientific Journal of Assar. The Cultural Heritage and Tourism Organization (38-9). 324-345 [In Persian]. -----------------------. 2016. “An Architectural Study of the Tower Sepulcher of Baba Hossien in Malyaer”. The Provincial Congress on the History of Architecture and Urbanization in Hamadan Province. The Cultural Heritage and Tourism Organization of Hamadan.221-232 [In Persian]. Nazari Arshad, R, and R. Khalaj. 2019. “A Study of the Tower Sepulcre of Sahzdeh Hossein of Kurdan in Alborz Province” the First Conference on Architecture and the History of Arts. Babolsar. Mazandarn University [In Persian]. Nazari Arshad. R. M. Tavosi. S. Bayani, and J.Neyesani. 2014.“An Architectural Study of the Funeral Building of Ghorban Tower”.Archaeological Studies Journal. 6 (1). 149-163 [In Persian]. Oluia-Chalabi. M. 1935. Istanbul. Eghdam publishers. Pope. A. 1994. Islamic Architecture. Trans into Persian by Gholam Hossein Sadri Afshar. Tehran. Farhangian Publishers [In Persian]. Salehi K. A. and B. Taghavinejad. 2016. “A Study of the Geometrical Decorations of Ilkhanate Era”.Islamic Architecture Studies Journal. (10). 77-94 [In Persian]. SharfiSafa. H. et al. 2017. “Evolution of Roads in Eastern Parts of Hamadan and its Role in the formation of Residential Regions: the Case of Daegazin Region”. Iran Studies Journal. (7). 2. 49-66 [In Persian]. Shoarian. S. N. 1994. “Abulfgsem Dargazini” in the Great Islamic Encyclopedia, 6th vol. Tehran: The Center for Islamic Encyclopedia Press. 162-164 [In Persian]. Shaybani. Z. 1989. “Imam Zadeh Abdullah of Damavand”. The Technical Journal of Assar. (18, 19). 128-156. Shaybani. Z. (1989). “The Alaldullah Tower of Varamin”. The Technical Journal of Assar. (18, 19). 6-30 [In Persian]. Shirvani. Z. 1959. Bostan-o-Alsiaha. Ed. Sannai. Tehran [In Persian]. Wilber. D. 1983. The Islamic Architecture of Iran in Ilkhanate Era. Trans. into Persian by Abdulla Faryar. Tehran: ElmiFarhangi Publication [In Persian]. Yusufi. N. 2014. “A Study of Toghrol Tower in Ray”.Sofeh Quarterly, Shahid Beheshti University. (62). 78-102 [In Persian]. ------------------. 2017 .“A Study of the Mehmandoost Tower in Damghan.Assar technical Journal. The Cultural Heritage and Tourism Organization of Iran. (79). 75-88 [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 874 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 537 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب