سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,477
تعداد مقالات70,011
تعداد مشاهده مقاله122,910,363
تعداد دریافت فایل اصل مقاله96,124,997
حاجی نوروزی, فاطمه, حیدریان, محمود, خسروزاده, علیرضا. (1400). مطالعه سفال دوره مس سنگ میانه چهارمحال و بختیاری با استفاده از آنالیز پتروگرافی و ICP-OES. , 13(2), 175-198. doi: 10.22059/jarcs.2019.290969.142795
فاطمه حاجی نوروزی; محمود حیدریان; علیرضا خسروزاده. "مطالعه سفال دوره مس سنگ میانه چهارمحال و بختیاری با استفاده از آنالیز پتروگرافی و ICP-OES". , 13, 2, 1400, 175-198. doi: 10.22059/jarcs.2019.290969.142795
حاجی نوروزی, فاطمه, حیدریان, محمود, خسروزاده, علیرضا. (1400). 'مطالعه سفال دوره مس سنگ میانه چهارمحال و بختیاری با استفاده از آنالیز پتروگرافی و ICP-OES', , 13(2), pp. 175-198. doi: 10.22059/jarcs.2019.290969.142795
حاجی نوروزی, فاطمه, حیدریان, محمود, خسروزاده, علیرضا. مطالعه سفال دوره مس سنگ میانه چهارمحال و بختیاری با استفاده از آنالیز پتروگرافی و ICP-OES. , 1400; 13(2): 175-198. doi: 10.22059/jarcs.2019.290969.142795

مطالعه سفال دوره مس سنگ میانه چهارمحال و بختیاری با استفاده از آنالیز پتروگرافی و ICP-OES

مطالعات باستان شناسی
مقاله 9، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، شهریور 1400، صفحه 175-198    اصل مقاله (1.53 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2019.290969.142795
نویسندگان
فاطمه حاجی نوروزی* 1؛ محمود حیدریان2؛ علیرضا خسروزاده2
1دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، ایران
2دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، ایران.
چکیده
در پژوهش حاضر سعی شده تا با استفاده از مطالعات آزمایشگاهی، اشتراکات ساختاری سفال‌های مس سنگ میانه منطقه چهارمحال و بختیاری که از نظر ویژگی‌های ظاهری شباهت زیادی با سفال مناطق خوزستان و فارس دارند، بررسی شود.. سفال­هایی با پخت مناسب و در طیف رنگی نخودی، کرم، سبز روشن، سبز نخودی و تعداد کمی نارنجی که به طور معمول با نقوش سیاه یا قهوه­ای روی زمینه نخودی، کرم یا سبز نخودی ظاهر شده بودند و نقوش روی این سفال­ها طرح­هایی مانند نقوش هندسی، خطوط موازی، مثلث­ها و نقوش نقطه­ای را شامل می­شد. استفاده از روش‌های آزمایشگاهی برای منشاء‌یابی این‌گونه‌های سفالی ضروری به نظر می‌رسید تا مشخص شود این سفال بومی بوده یا اینکه از طریق کوچروها وارد منطقه می‌شده است چراکه پاسخ به این‌گونه سؤال‌ها می‌تواند تا حد زیادی برهمکنش‌های فرهنگی بین جوامع ساکن در فلات ایران در دوره مس سنگ میانی را نیز مشخص کند. به همین منظور، تلفیقی از روش‌های میدانی و آزمایشگاهی بکار بسته شد. 32 قطعه سفالی جمع‌آوری‌شده از سطح محوطه‌های مس سنگ میانه مناطق چهارمحال و بختیاری (منطقه اصلی) و خوزستان و فارس (مناطق شاهد) با انجام آزمایش‌های پتروگرافی و طیف­سنجی پلاسمای جفت شده القایی ((ICP-OES، تجزیه‌وتحلیل شدند. بعد از انجام آزمایش­ها و با مقایسه چند عنصری بین نمونه‌های چهارمحال و بختیاری و نمونه‌های مشابه از لحاظ ساختاری، این نتیجه حاصل شد که نمونه‌های خوزستان و فارس طبیعتاً در همان مناطق که به ترتیب خاستگاه سفال شوشان و باکون هستند، تولید می‌شده­اند؛ اما نمونه‌های چهارمحال و بختیاری با وجود شباهت‌های بسیار از لحاظ ظاهری و فنی با مناطق همجوار، در خود چهار محال و بختیاری و در محدوده همان محوطه‌ها تولید شده‌اند. در واقع تولید سفال اگرچه با تأثیر از فرهنگ‌های همجوار ساخته‌شده اما این تأثیرپذیری به دلیل کوچ سفالگران به منطقه و یا انتقال فن‌آوری ساخت سفال در اثر همین حرکات کوچروی بوده است.
کلیدواژه‌ها
منشاء‌یابی؛ مس سنگ میانه؛ چهارمحال و‌ بختیاری؛ پتروگرافی؛ ICP-OES
عنوان مقاله [English]
The Study of Middle Chalcolithic Pottery in Chaharmahal and Bakhtiari by Using Petrographic and ICP-OES Analysis
نویسندگان [English]
Fatemeh Hajinoroozi1؛ Mahmood Heydarian2؛ Alireza Khosrowzadeh2
1Ph.D Candidate Archeology, Department of Archeology, Faculty of Literature and Human science, Tehran University, Tehran, Iran
2Associate Professor, Department of Archeology, Faculty of Literature and Humanities, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
چکیده [English]
The work has tried to study the structural propinquity of Middle Chalcolithic potteries in Chaharmahal va Bakhtiari, which, in terms of appearance, are very similar to those of Khuzestan and Fars, by using laboratory studies. The pottery with well- firing was made in the color range of  buff, cream, buff-green, light green and less frequently orange wares. Characteristic of these ceramics is the paste which tends to be buff or its different shades. Sand and fine white particles were used as temper. The painted type is seen in buff, creamy or greenish creamy. The designs generally include geometric motifs represented mainly by parallel bands and lines, undulating lines, hanging triangles, checkerboard patterns, ladders and dot motifs. For the provenance of these types of pottery, the use of laboratory methods seemed necessary to find out whether this pottery is native or has entered to area by the nomads. We can largely determine the interactions of the communities on the Iranian plateau during the Middle Chalcolithic. For this purpose, it employs a combination of field, library and laboratory methods. 32 pieces of pottery, collected from the surface of the Middle Chalcolithic sites of Chaharmahal va Bakhtiari, Khuzestan and Fars, were analyzed by performing petrographic and ICP-OES analysis. After the analysis and multiplicity compering between Chaharmahal va Bakhtiari samples and similar structural samples, it was concluded that specimens of Khuzestan and Fars are naturally produced in the same regions as the origin of the Susa and Bakun pottery, respectively. But the samples of Chaharmahal va Bakhtiari have been produced in itself, the Chaharmahal va Bakhtiari areas, despite the apparent technical similarities with the neighboring regions. In fact, the production of pottery, is made by the influence of neighboring cultures, but, this effect was due to the transferring of potters to the area or the transferring of the technology of making pottery due to the nomad movements
کلیدواژه‌ها [English]
Provenance, Middle Chalcolithic, Chaharmahal va Bakhtiari, Petrography, ICP-OES
مراجع
آقانباتی، سیدعلی، (1389)، «زمین‌شناسی و توان معدنی استان چهارمحال و بختیاری»، رشد آموزش زمین‌شناسی، دوره‌ 15، شماره‌‌ 3: 10-15.

بحرالعلومی شاپورآبادی، فرانک، (1392)، روش‌های سالیابی در باستان‌شناسی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت).

بنی‌طالبی، احمد، (1390)،  مقدمه‌ای بر شناخت شهرکرد، تهران: آزاد مهر.

حاجی‌نوروزی، فاطمه، (1397)، «بررسی کانی‌نگاری سفال دوره مس‌وسنگ میانی منطقه چهارمحال و بختیاری به منظور شناخت منشأ آن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمود حیدریان، رشته باستان‌شناسی گرایش پیش از تاریخ دانشگاه شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

خسروزاده، علیرضا، (1391)، «الگوی استقراری دشت فارسان از پیش از تاریخ تا دوران اسلامی»، نامورنامه: مقاله‌هایی در پاسداشت مسعود آذرنوش، تهران: نشر ایران‌نگار،  188-169.

خسروزاده، علیرضا،  بهرامی‌نیا، محسن، (1391)، «دوره‌ نوسنگی در غرب چهارمحال و بختیاری؛ محوطه‌های نویافته‌ بخش میان‌کوه، شهرستان اردل»،  نامه‌ باستان‌شناسی، دوره 2، شماره‌ 3؛ 61-80.

زاگارل، آلن، (1387)،  باستان‌شناسی پیش از تاریخ منطقه بختیاری؛ ظهور شیوه زندگی در ارتفاعات، ترجمه کوروش روستایی، شهرکرد: سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری.

طلایی حسن، علی‌یاری، احمد و تقی‌ذوقی، یاسمن، (1388). «بررسی فن‌آوری هزاره پنجم ق.م با استفاده از روش‌های XRD و XRF در شمال مرکزی ایران»، مطالعات باستان‌شناسی، شماره 1: 84-65.

علیرضازاده نودهی، مهدی، حیدریان، محمود، خسروزاده، علیرضا، (1399)، «مطالعه تطبیقی سفال‌ لپویی چهارمحال و بختیاری          با شمال فارس بر اساس روش پتروگرافی»، ﭘژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دوره 10، شماره 24: 7-26.

علیزاده، عباس، (1382)، الگوهای استقرار و فرهنگ‌های پیش از تاریخی دشت شوشان؛ بر اساس تحلیل مجموعه حاصل از بررسی ف.ج.ل. گرملیزا،  ترجمه لیلا پاپلی یزدی و عمران گاراژیان، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور پژوهشکده باستان‌شناسی.

علیزاده، عباس، (1383)،  منشأ نهادهای حکومتی در پیش از تاریخ فارس؛ تل باکون، کوچ‌نشینی باستان و تشکیل حکومت‌های اولیه،  ترجمه کوروش روستایی، تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بنیاد پژوهشی پارسه- پاسارگاد.

علیزاده، عباس، احمدزاده، لقمان و امیدفر، مهدی، (1394)، سیستم استقراری و فرهنگ باستانی دشت رامهرمز، جنوب‌غرب ایران(نتایج کاوش در تل گسر و بررسی منطقه‌ای رامهرمز)، ترجمه ماندانا کرمی و رامین یشمی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.

گورویی، قدرت الله، حیدریان، محمود، خسروزاده، علیرضا، (1398)، «مطالعه کانی‌نگاری سفال‌های لبه واریخته (اوروک) آغاز ایلامی چهارمحال و بختیاری». نشریه جستارهای باستان‌شناسی ایران پیش از اسلام. شماره 1: 1 -17.

گیرشمن، رومن، (1379)، سیلک کاشان، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

نصرتی، سمیه، (1390)، «بررسی فن‌آوری سفالگری هزاره چهارم پ.م با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی XRD و XRF در شمال مرکزی ایران(بررسی موردی سفال‌های سیلک III، اریسمانI و قبرستانII)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حسن طلایی، رشته باستان‌شناسی گرایش عمومی دانشگاه اصفهان. دانشکده مرمت، گروه باستان‌شناسی.

نقشینه، امیرصادق، حاتمی، الناز و نیکروان‌ متین، هومن، (1392)، «مطالعه پتروگرافی عصر آهن غار هوتو»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دوره 3، شماره 5:  78-63.

نوروزی‌، علی‌اصغر، (1388)، «مطالعات باستان‌شناسی در حوضه آبخیز کارون شمالی- استان چهارمحال و بختیاری»، مطالعات باستان‌شناسی، دوره 1 شماره‌ 2: 176-161.

 

Aghanabati, S.A. 2010. "Geology and Mineral Power of Chaharmahal&Bakhtiari Province", Growth in geology education, Vol.15 No.3 10-15. [in Persian].

Alirezazadeh Nodehi, M. Heydarian, M. Khosrowzadeh, A. 2019. "A Comparative Study of Chaharmahal & Bakhtiari Lapui Pottery with North Fars, Based on Petrographic Method", Archaeological researches of Iran(nbsh), Vol.10 No.24: 7-26.  [in Persian].

Alizadeh, A. 2003. prehistoric Settlement patterns and cultures in Susiana plain Southwestern Iran; the analysis of the F.J.L. Gremliza Survey Collection, Tehran: Archrc. [in Persian].

Alizadeh, A. 2006. The Origin of State Organizations in Prehistoric Highland Fars, Southern Iran, Excavation at Tall-e Bakun, Chicago, Oriental Institute Repablications.

Alizadeh, A. Ahmadzadeh, L. Omidfar, M. 2015. Ancient Settlement systems and Cultures in Ram Hormuz Plain, Sowthwestern Iran: Excavations at Tall-e Geser and Regional Survey of Ram Hormuz Area, translated by Mandana Karami and Ramin  yashmi, Tehran:  R.I.C.H.T [in Persian].

Bahroloumi, F. 2014. Dating Methods in Archaeology, Tehran.  [in Persian].

Banitalebi, A. 2011. An introduction to the knowledge of  Shahr-e-kord. Tehran, Azadmehr . [in Persian].

Delougaz, P., Kantor, H.J. 1996. Chogha Mish: Volume 1, The First Five Seasons of Excavation 1961-1971. Chicago, The Univesrsity of Chicago.

Ellis, Linda. 2000.  Archaeological method and Theory. New york & London, Garland publishing.

Esmaeili Jelodar, M.E., Zolghadr, S. 2014. "Central Zagros, Highland Fars and Lowland Susiana: a sphere of interaction in the 5th millennium BCE". Archaelogische Mitteilungen aus Iran and Turan(AMIT). Vol 46: 51-70.

Girshman, R. 2001. Fouiless De Sialk, translated by asghar karimi, tehran: Iranian cultural Heritage Organization. [in Persian].

Goroei, GH. Heydarian, M. Khosrowzadeh, A. 2020." Mineralogy study of Beveled Rimed Bowl Ceramic (Uruk) Proto- Elamite of Chaharmahal and Bakhtiari", Journal of Iran's Pre Islamic Archaeological Essays, No.1:1-17. [in Persian].

Hajinoroozi, F. 2019. "Mineralogical Analysis of the Middle Chalcolithic Pottery at Chaharmahal and Bakhtiari Region Aiming to Identify its Origin", M.Sc. thesis, Faculty of Letters and Humanities, Shahr-e-kord University(sku). [in Persian].

Hall , M., Honeychurch, W., Wright, J., Batsaikhan, Z., Bilegt, L. 1999." Chemical Analyses of Prehistoric Mongolian Pottery". Arctic Anthropology 36(1/2):
 133-150.

Khosrowzadeh, A. 2012. "Settlement Pattern of the Farsan Plain from the Prehistoric to the Islamic Period", Namvarnameh; Papers in Honour of Massoud Azarnoush, 169-188.  [in Persian].

Khosrowzadeh, A. 2015. "The Chalcolithic Period in the Bakhtiari Highlands; Newly Found Sites of Farsan, Chaharmahal va Bakhtiari, Iran". International Journal of the Society of Iranian Archaeologist Vol.2 No.2: 32-53.

Khosrowzadeh, A. 2016. "Neolithic Period in the Farsan Area, Chahar mahal and Bakhtiari". The Neolithic of the Iranian Plateau: Recent Research, Berlin, ex oriente: 75-91.

Khosrowzadeh, A. Bahraminia, M. 2013." Neolithic Periods in Western Chaharmahal and Bakhtiari: Newfound Sites in Miankouh Region, Ardal County", Journal of Faculty of Art and Architecture Department of Archaeology, Vol. 2 No.3: 61-80.  [in Persian].

Langsdorff, A., McCown, D. 1942. Tall-I-Bakun A, Season of 1932, Chicago, The Univesrsity of Chicago.

Naghshineh, A.S. Hatami, E. Nikravan Matin, H. 2013. " Petrographic Study of the Iron Age Pottery of Huto Cave", Archaeological researches of Iran, Vol.3 No.5: 63-78. [in Persian].

Norouzi, A.A. 2009. "Archaeological studies in the North Karun Basin- Chaharmahal&Bakhtiari Province", Journal of Archaeological Studies (2): 161-176.  [in Persian].

Nosrati, S. 2011. "The  study of  the technology of pottery in 4th millennium BC by using laboratory methods of XRD and XRF in north center of Iran(case study of Sialk III and ArismanI and tepe GhabristanII pottery)". [unpublished dissertation]. Art University of Isfahan: Faculty of Restoration. [in Persian].

Shirazi, R., Norouzi, A.A, Heidary, M., Ahmadi Khoei, Kh. 2015."New evidence of Chalcolithic nomadic campsites in the highland Zagros, Iran: Saki Abad". Antiquity Project  Gallery, Issue 334, April 2015.

Tala'i, H.  Aliyari, A. Taghi Zoghi, Y. 2009. "The Technological Studies of the Fifth Millennium B.C. Pottery from North-Central Iran by Using X-Ray Defragmentation (XRD) and X-Ray Fluorescence (XRF) Laboratory Testing", Journal of  Archaeological studies, vol.1 No1:65-84. [in Persian].

Zagarell, A. 1982. The Prehistory of The Northest Bakhtiyari Mountains, Iran; The Rise of a Highland Way of Life. Wiesbaden, Dr.Ludwing Reichert  Verlag.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 475
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 474


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب