پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,534 |
| تعداد مقالات | 70,529 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,146,620 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,252,159 |
توزیع فضایی پایداری اقتصادی-اجتماعی براساس عوامل محیطی (مطالعۀ موردی: مناطق روستایی استان ایلام) | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| دوره 8، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 157-175 اصل مقاله (412.85 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2021.325327.652 | ||
| نویسندگان | ||
| سکینه کرمشاهی1؛ سید اسکندر صیدایی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از چالش‌های جدی سکونتگاه‌های روستایی در کشورهای در حال توسعه، پایداری اجتماعی- اقتصادی است که به‌رغم ارتباط نظام‌مند با پایداری محیطی، تا حد زیادی در سایه و سیطرۀ آن قرار گرفته و کمتر به‌طور مستقل مفهوم‌سازی و بررسی شده است. هدف تحقیق حاضر، بررسی توزیع فضایی شاخص‌های پایداری اقتصادی- اجتماعی در مناطق روستایی استان ایلام و نیز تشخیص عوامل و نیروهای محیطی موجد اختلاف فضایی در این مناطق است. این نخستین تحقیق در این زمینه در منطقۀ مورد نظر است که در آن، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، 37 روستا به‌عنوان نمونه انتخاب و 250 پرسشنامه توسط روستاییان تکمیل شد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بود و اطلاعات به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون توکی در نرم‌افزار spss و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفت. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معناداری بین شاخص‌های پایداری اقتصادی و اجتماعی در ابعاد مختلف وجود دارد. همچنین نتایج آزمون توکی نشان داد که توزیع فضایی شاخص‌های پایداری اقتصادی- اجتماعی در محدودۀ تحقیق متفاوت است که متأثر از عوامل و نیروهای محیطی در منطقه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پایداری اجتماعی؛ پایداری اقتصادی؛ توزیع فضایی؛ عوامل محیطی؛ مناطق روستایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The spatial distribution of socio-economic sustainability in rural areas of Ilam province based on existing environmental factors | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sakine Karamshahi1؛ Seyyed Eskandar Seidaiy2 | ||
| 1Esfahan University | ||
| 2Faculty of Geographical Sciences and planning, University of Isfahan | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the serious challenges of rural settlements in developing countries is the issue of socio-economic sustainability, which despite the systematic relationship with environmental sustainability is largely overshadowed and less independently conceptualized and studied. These two dimensions, in connection with which a significant part of the instability of the country's rural settlements are concerned, emphasize more than anything else the concept of intergenerational justice. The purpose of this study is the spatial distribution of socio-economic sustainability indicators in rural areas of Ilam province and also study this issue of what environmental factors and forces have caused spatial differences in these areas using spatial analysis in GIS for sampling, among 378 villages with more than 20 households, 37 villages were selected as a sample and 250 questionnaires were completed by the villagers. The research method in this article is descriptive-analytical and for data collection were used of two methods field libraries. Also, data analysis was performed by one-way analysis of variance and Tukey test in SPSS software and GIS. The results of the analysis of variance test show that is accepted the difference between the average social and economic dimensions in the levels of rural settlements, also, the results of Tukey test show that the spatial distribution of socio-economic sustainability indicators in the study area is different, which is affected by environmental factors and forces in the region. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Spatial distribution, Economic sustainability, Social sustainability, Environmental factors, Rural areas | ||
| مراجع | ||
|
[1] اصغرپور، محمدجواد (1394). تصمیم‌گیری چندمعیاره، چ پانزدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[2] اصغری لفمجانی، صادق؛ فاضل‌نیا، غریب؛ توکلی، مرتضی؛ و شوقی، مرضیه (1394). «تحلیل فضایی شدت ناپایداری روستاها با رویکرد پایدار در بخش کاکی شهرستان دشتی»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال پانزدهم، شمارۀ 37، ص 89-28.
[3] اصغری مقدم، محمدرضا (1384). درآمدی بر جایگاه مطالعات عوامل طبیعی در برنامه‌ریزی روستایی، تهران: سرا.
[4] افراخته، حسن؛ ریاحی، وحید؛ و جوان، فرهاد (1394). پایداری اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان رضوانشهر، فصلنامۀ علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال سیزدهم، شمارۀ 46، ص 117-93.
[5] امیرانتخابی، شهرام؛ جوان، فرهاد؛ و نعیم‌آبادی، نازنین (1396). «سرمایۀ اجتماعی و پایداری نواحی روستایی در شهرستان کاشمر»، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال ششم، شمارۀ 2، ص 96-79.
[6] بخشی، زهرا؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ و قدیری معصوم، مجتبی (1398). «تحلیل فضایی پایداری اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی (منطقۀ سبزوار- نیشابور)»، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال هشتم، شمارۀ سوم، ص 32-1.
[7] بدری، سیدعلی؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ جاودان، مجتبی؛ اشرفی، حجت‌الله (1391). «رتبه‌بندی سطح پایداری نقاط روستایی براساس مدل وایکور؛ مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان فسا»، جغرافیا و توسعه، شمارۀ 26، ص 20-1.
[8] برزگر، صادق؛ بخشی، امیر؛ و حیدری، محمدتقی (1398). «تبیین پایداری اجتماعی- اقتصادی در شهرهای کوچک با رویکرد توسعۀ پایدار (نمونه: شهرهای کوچک شمال ایران)، مجلس و راهبرد، سال بیست‌و‌ششم، شمارۀ 97، ص 38-5.
[9] بیگدلی راد، وحید؛ و ملکی، شهرام (1399). شناسایی معیارهای مؤثر بر پایداری اجتماعی و اقتصادی در مناطق روستایی ایران، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ 52، شمارۀ 1، ص 163-147.
[10] پورطاهری، مهدی؛ زال، ابوذر؛ و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1390). ارزیابی و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان خرم‌بید استان فارس)، روستا و توسعه، سال 14، شمارۀ 3، ص 49-19.
[11] پورطاهری، مهدی؛ سجاسی قیداری، حمدالله؛ و صادقلو، طاهره (1389). سنجش و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک رتبه‌بندی براساس تشابه به حل ایدئال فازی (مطالعۀ موردی: دهستان حومۀ بخش مرکزی شهرستان خدابنده)، پژوهش‌های روستایی، دورۀ 1، شمارۀ 1، ص 31-1.
[12] جاودان، مجتبی؛ و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1389). اندازه‌گیری شاخص‌های توسعۀ پایدار اجتماعی در حوزه‌های روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ مورد: بخش سربند (شهرستان شازند- استان مرکزی)، کاربرد GIS-RS در برنامه‌ریزی، سال اول، شمارۀ 1، ص 78- 65.
[13] جعفری، تیمور (1397). شناسایی و تحلیل مخاطرات سکونتگاه‌های روستایی دهستان آلاداغ شهرستان بجنورد، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 5، شمارۀ 4، ص 379-359.
[14] چهرازی، الیاس؛ منظم اسماعیل‌پور، علی؛ و قانعی زارع، مهدی (1398). سنجش میزان پایداری اجتماعی در نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان پایین ولایت شهرستان کاشمر)، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورۀ 14، شمارۀ 3، ص 733- 717.
[15] خسروبیگی، رضا؛ شایان، حمید؛ سجاسی قیداری، حمدالله؛ و صادقلو، طاهره (1390). سنجش و ارزیابی پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چندمتغیرۀ فازی- تاپسیس، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شمارۀ 1، ص 185- 151.
[16] دولتیاریان، کامران؛ حیدری سورشجانی؛ رسول؛ و شاطریان، محسن (1399). ارزیابی و سنجش شاخص‌های پایداری اجتماعی و نقش آن در رضایتمندی ساکنین شهر نورآباد با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری، برنامه‌ریزی شهری، سال 11، شمارۀ پیاپی 42، ص 68- 55.
[17] رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ و آقایاری هیر، محسن (1386). سطح‌بندی پایداری توسعۀ روستایی، مطالعۀ موردی بخش هیر، پژوهش‌های جغرافیایی، شمارۀ 61، ص 44-31.
[18] ریاحی، وحید؛ و نوری، آذر (1393). تنوع‌بخشی فعالیت‌های اقتصادی و پایداری روستاها، مطالعۀ موردی: شهرستان خرمدره، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال سوم، شمارۀ 4، ص 128-113.
[19] زمردیان، محمدجعفر (1392). کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی شهری و روستایی، چ هشتم، انتشارات دانشگاه پیام نور.
[20] سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1396). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ایلام، واحد آمار و اطلاعات.
[21] سجاسی قیداری، حمدالله؛ رومیانی، احمد؛ و صانعی، سمیه (1393). ارزیابی و تبیین کارکرد صنایع روستایی در توسعه، مطالعۀ موردی: دهستان صائین قلعه در شهرستان ابهر، اقتصاد فضا، سال سوم، شمارۀ 2، ص 105-87.
[22] شمس‌الدینی، علی؛ جمینی، داود؛ و جمشیدی، علیرضا (1395). سنجش و تحلیل پایداری اجتماعی در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان جوانرود)، پژوهش‌های روستایی، دوره 7، شمارۀ 3، ص 502-486.
[23] صالح‌پور، شمسی؛ و جلالیان، حمید (1396). سنجش پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان حسنلو، آذربایجان غربی)، راهبردهای توسعۀ روستایی، سال 4، شمارۀ 4، ص 452-427.
[24] صدر موسوی، میرستار؛ و طالب‌زاده، میرحیدر (1392). تعیین و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی شهرستان چالدران، جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 17، شمارۀ 44، ص 235-215.
[25] صیدایی، سیداسکندر؛ نظری، حمید؛ و بالیده، امین‌الله (1397). «تحلیلی بر توزیع فضایی پایداری مسکن در سکونتگاه‌های روستایی ایران (مطالعۀ موردی: دهستان میانکوه، شهرستان اردل)»، مدیریت مخاطرات محیطی، دوره 5، شمارۀ 3، ص 246-231.
[26] عزیزپور، فرهاد؛ افراخته، حسن؛ و شامانیان، مریم (1393). «تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی، مطالعۀ موردی: دهستان قرق شهرستان گرگان»، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال سوم، شمارۀ 1، ص 122-107.
[27] عینالی، جمشید (1393). «ارزیابی نقش گردشگری خانه‌های دوم در تنوع‌بخشی به اقتصاد روستایی، مطالعۀ موردی: دهستان حصار ولیعصر در شهرستان آوج»، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال سوم، شمارۀ پنجم، ص 107-97.
[28] فراهانی، حسین؛ ولائی، محمد؛ و رسولی‌نیا، ذکیه (1392). «ارزیابی اثرات بازار هفتگی ملکان بر پایداری اقتصادی نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان مرحمت‌آباد شمالی، شهرستان میاندوآب)»، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 2، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 3.
[29] قدیری معصوم، مجتبی؛ ضیا نوشین؛ محمدمهدی؛ و خراسانی، محمدامین (1389). «پایداری اقتصادی و رابطۀ آن با ویژگی‌های مکانی- فضایی (مطالعۀ موردی: دهستان کوهین شهرستان کبودرآهنگ)»، روستا و توسعه، شمارۀ 2، ص 29-1.
[30] قنبری، یوسف (1396). سنجش پایداری اجتماعی و توزیع فضایی آن در مناطق روستایی (مورد مطالعۀ: بخش برزک- شهرستان کاشان)، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 6، شمارۀ 4، ص 222-205.
[31] کریم‌زاده، حسین؛ ولایی، محمد؛ و منافی‌آذر، رضا (1395). نقش تنوع‌بخشی به فعالیت‌ها در پایداری اقتصاد روستایی، مطالعۀ موردی: دهستان مرحمت‌آباد میانی، شهرستان میاندوآب، آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم شمارۀ 20، ص 144- 129.
[32] کیایی، مریم؛ و درویشی، یوسف (1398). تحلیل پایداری اقتصادی- اجتماعی نواحی روستایی پیراشهری، مطالعۀ موردی: شهرستان گمیشان، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال هشتم، شمارۀ 3، ص 250-227.
[33] مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ مرصوصی، نفیسه؛ حسینی، سیدعلی؛ و غلامی، محمد (1393). سنجش و ارزیابی شاخص‌های پایداری اجتماعی- فرهنگی در شهرهای استخراجی (مطالعۀ موردی: شهر استخراجی عسلویه)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال پنجم، شمارۀ 19، ص 110-91.
[34] محمدی یگانه، بهروز؛ و ولایی، محمد (1393). تنوع‌بخشی به اقتصاد روستاها جهت تحقق توسعۀ پایدار، مطالعۀ موردی: دهستان مرحمت‌آباد شمالی شهرستان میاندوآب، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال سوم، شمارۀ 2.
[35] یاری‌حصار، ارسطو؛ بدری، سیدعلی؛ پورطاهری، مهدی؛ و فرجی سبکبار، حسنعلی (1392). «بررسی و تبیین فرایند انتخاب نماگرهای سنجش و ارزیابی پایداری سکونتگاه‌های روستایی حوزۀ کلانشهری با تأکید بر کلانشهر تهران»، جغرافیا و توسعه، شمارۀ 32، ص 148-127.
[36] Bell. Simon; & Morse. Stephen (2003). Measuring Sustainability: Learning from Doing, Routledge Press, London.
[37] Dempsy, Nicola; Bramley, Glen; Power, Sinead; & Brown, Caroline (2011). “The Social dimension of Sustainable development: Defining Urban Social Sustainability”, Sustainable development, 19(5).
[38] Galani-Moutafi, Visiliki (2013). “Rural space (re)produced e Practices, performances and visions, A case study from an Aegean island”, Journal of Studies, 32(4), 103-113.
[39] Singh, Rajesh Kumar.; Murty, H.R.; Gupta, S.K.; & Dikshit, A.K. (2012). “An overview of sustainability assessment methodologies”, Ecological Indicators 15, Journal homepage: www. Elsevier. Com/locate/ecolind, 281-299.
[40] Spangenberg, Joachim H. (2005). “Economic sustainability of the economy: concepts and indicators”, International Journal of Sustainable Development, 8(1/2): 47-64.
[41] United Nations. (2009). The Millennium Development Goal Report 2009, New York: United Nations. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 387 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 341 |
||