پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,979,767 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,651,708 |
رویکرد معرفت شناختی در اثبات عقل مفارق در سنت اسلامی: تحلیل انتقادی | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 166-147 اصل مقاله (271.61 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2021.304924.523206 | ||
| نویسنده | ||
| مرتضی متولی* | ||
| دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| یک دسته از ادله اثبات عقل مفارق ادله مبتنی بر رویکرد معرفتشناختیاند که در این جستار به تحلیل انتقادی سه دلیل از آن ادله خواهیم پرداخت. ما در این پژوهش نشان میدهیم که این ادله بیشتر شبیه به تبییناند تا استدلال بر وجود عقل مفارق یعنی بیشتر شبیه به فرضیههای روشنگری هستند که علاوه بر برقراری سازگاری در یک نظامْ فهم چگونگی امکان یک امر را به ما میدهند. دراینصورت، اولا، رقیببردارند یعنی میتوان فرضیهها و تبیینهای رقیب ارائه داد؛ ثانیا، چون ظاهرا همه این مسائل چندتباریاند در علوم مختلف میتوان تبیینهایی دیگر برای این امور عرضه کرد ـ تبیینهایی که هر کدام بخشی از حقیقت را روشن میسازند؛ ثالثا، با توجه به ملاک‌های اولویت تبیین شاید امروزه دیگر این تبیینها خیلی موفق نباشند. با این همه، اگر این ادله را استدلال و توجیه برای وجود عقل مفارق بدانیم، همچنان خللهای فراوانی دارند و از رسیدن به مقصود بازمیمانند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقل مفارق؛ معرفت‌شناسی؛ ذهول؛ ادراک کلی؛ تبیین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Epistemological Approach in Proving Separated Intellect in Islamic Tradition: Critical Analysis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Morteza Motavalli | ||
| PhD Candidate of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran; | ||
| چکیده [English] | ||
| A cluster of arguments for the existence ʿaql-i Mufāriq (Separated intellect) are based on epistemological approach, which we, in this inquiry, will analyze three of them critically. In this study, we indicate that these arguments are more similar to “explanations” rather than reasoning for the existence of separated intellect, I mean that they are more similar to illustrative hypotheses which, in addition to establishing compatibility in a system, give us an understanding of how one thing is possible. In this case, firstly, they will accept competitors; i.e., we can offer other hypotheses and explanations. Secondly, because it seems that all these problems are multiple-origins, in different disciplines, other explanations could be presented, each of which illuminates a portion of reality. Thirdly, as for the criteria of precedence of explanation, maybe these explanations do not succeed today. Nevertheless, if we regard these arguments as a proof and justification for the existence of separated intellect, they will have many defects and will not reach the goal. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Epistemology, ʿAql Mufāriq (Separated Intellect), General Perception, Explanation | ||
| مراجع | ||
|
[1] ابنسینا، حسین بن عبدالله (1354ه.ش) الرسالة العرشیة در ضمن مجموع رسائل الشیخ الرئیس، الطبعة الأولی، حیدر آباد الدکن: مطبعة جمعیة دائرة المعارف العثمانیة.
[2] ابنمسکویه، احمد بن محمود (1396ه.ش)، الرسائل و المکاتیب، تحقیق: ابوالقاسم امامی، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب.
[3] احسن، مجید و یزدانپناه، یدالله (1389ه.ش)، «عالم عقول از منظر ابنسینا و شیخ اشراق»، معرفت فلسفی، سال هشتم، شماره دوم، صص11-42.
[4] الهی قمشهای، مهدی (1363ه.ش) حکمت الهی عام و خاص، تهران: اسلامی.
[5] توحیدی، ابوحیان (1992م)، المقابسات، تحقیق: حسن السندوبی، الطبعة الثانیة، کویت: دار سعاد الصباح.
[6] تهاونی، محمد علی، 1996م، موسوعة کشاف إصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق: علی دحروج، الطبعة الأولی، لبنان: مکتبة لبنان ناشرون.
[7] جرجانی، السید الشریف علی بن محمد، 1370ه.ش، کتاب التعریفات، چاپ چهارم، تهران: ناصر خسرو.
[8] جوادی آملی، عبدالله (1389ه.ش) رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه ج8، تنظیم و تدوین: حمید پارسانیا، چاپ چهارم، قم: مرکز نشر إسراء.
[9] حشمتپور، محمدحسین (بیتا)، درسگفتار شرح اشارات و تنبیهات (صوت)، www.eshia.ir.
[10] حشمتپور، محمدحسین (بیتا)، درسگفتار شواهدالربوبیة (صوت)، www.eshia.ir.
[11] حیدرپور، احمد و فیاضی، غلامرضا (1397ه.ش)، «تحلیل و ارزیابی قاعده "امکان اشرف"»، معرفت فلسفی، سال شانزدهم، شماره دوم، پیاپی62، صص11-24.
[12] داودی، علی مراد (1349ه.ش)، عقل در حکمت مشاء، چاپ اول، تهران: چاپ مرد مبارز.
[13] رازی، فخرالدین (1384ه.ش)، شرح الإشارات و التنبیهات، تصحیح: علیرضا نجفزاده، چاپ اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[14] رازی، فخرالدین (1411ه.ق)، المباحث المشرقیة فی علم الإلهیات و الطبیعیات، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار.
[15] سجادی، سید جعفر (1338ه.ش)، فرهنگ لغات و اصطلاحات فلسفی، تهران: مطبعه سعدی.
[16] سجستانی، ابوسلیمان المنطقی (1974م)، صوان الحکمة و ثلاث رسائل، تحقیق: عبدالرحمن بدوی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
[17] سلمان ماهینی، سکینه (1375ه.ش)، «خواجه طوسی و نظریه عقل مفارق»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره دوم، صص12-18.
[18] سهروردی، شهابالدین یحیی (1380ه.ش) مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تحقیق: هانری کربن، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[19] شفیعی، محمدتقی (1394ه.ش)، «ادله و براهین اثبات عالم عقل در نظام صدرایی»، نسیم خرد، سال اول، شماره اول، صص99-126.
[20] شیرازی، صدرالدین محمد (1375ه.ش)، مجموعه رسائل فلسفی، تحقیق: حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
[21] شیرازی، صدرالدین محمد (1380ه.ش) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة ج7، تحقیق: مقصود محمدی، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[22] شیرازی، صدرالدین محمد (1381ه.ش) الحکمةالمتعالیة فی الأسفارالأربعة جلد5، تحقیق: رضا محمدزاده، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[23] شیرازی، صدرالدین محمد (1382ه.ش) الحکمةالمتعالیة فی الأسفارالأربعة جلد9، تحقیق: رضا اکبریان، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[24] شیرازی، صدرالدین محمد (1383ه.ش) الحکمةالمتعالیة فی الأسفارالأربعة جلد1، تحقیق: غلامرضا اعوانی، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[25] شیرازی، صدرالدین محمد (1388ه.ش) الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مقدمه، تصحیح و تعلیق: سید جلالالدین آشتیانی، چاپ پنجم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
[26] شیرازی، قطبالدین (1392ه.ش) حکمة الإشراق سهروردی با شرح قطبالدین شیرازی ج3، تحقیق: نجفقلی حبیبی، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[27] طباطبایی، محمد حسین (1394ه.ش) نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق: غلامرضا فیاضی، چاپ هشتم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
[28] طباطبایی، محمد حسین (1415ه.ق) نهایة الحکمة، الطبعة الحادیة عشرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
[29] طوسی، خواجة نصیرالدین (1375ه.ش) شرح الإشارات والتنبیهات مع المحاکمات، چاپ اول، قم: نشر البلاغة.
[30] طوسی، خواجة نصیرالدین (1393ه.ش) رسالة إثبات العقل المجرد در ضمن رسالة اثبات العقل المجرد خواجه نصیرالدین طوسی و شروح آن، تحقیق: طیبه عارفنیا و مقدمه: احد فرامرزقراملکی، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
[31] طوسی، خواجة نصیرالدین (1985م) تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، الطبیعة الثانیة بیروت: دار الأضواء.
[32] علامۀ حلی، حسن بن یوسف (1415ه.ق) کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، الطبعة الخامسة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
[33] فارابی، ابونصر محمد (1345ه.ق)، رسالة فی اثبات المفارقات در ضمن رسائل ابینصر الفارابی، حیدرآبادالدکن: مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة.
[34] فارابی، ابونصر محمد (1938م)، رسالة فی العقل، تحریر: موریس بویج، بیروت: المطبعة الکاثولیکیة.
[35] فرامرزقراملکی، احد (1382ه.ش)، «نقش روششناختی قاعده الواحد»، خردنامه صدرا، شماره سی و سوم، صص20-23.
[36] فرامرزقراملکی، احد (1387ه.ش)، روششناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، چاپ سوم، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
[37] فیاضی، غلامرضا (بیتا)، درسگفتار اسفار (صوت) ، www.eshia.ir.
[38] کرمانی، سعید (1391ه.ش)، معنی شناسی عقل در قرآن کریم (با تکیه بر نظریه حوزههای معنایی)، تهران: دانشگاه امام صادق.
[39] کندی، ابو یوسف یعقوب بن اسحاق (1950م)، رسائل الکندی الفلسفیة، تصحیح: محمد عبدالهادی ابوریدة، مصر: دار الفکر العربی.
[40] کندی، ابو یوسف یعقوب بن اسحاق (1985م)، الکندی فلسفته-منتخبات، تحقیق: محمد عبدالرحمن مرحبا، الطبعة الأولی، بیروت: منشورات عویدات.
[41] لاهیجی، عبدالرزاق (1425ه.ق) شوارق الإلهام فی شرح تجرید الکلام، تحقیق: اکبر اسد علیزاده، الطبعة الأولی، قم: مؤسسة الإمام الصادق.
[42] مطهری، مرتضی (1377ه.ش) مجموعه آثار استاد شهید مطهری، چاپ چهارم، قم: انتشارات صدرا.
[43] میرداماد، محمد باقر (1367ه.ش) کتاب القبسات، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[44] Nozick, Robert (1981), Philosophical Explanations, Cambridge (Massachusetts): The Belknap Press of Harvard University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 265 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 223 |
||