دانشیار، گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
برای سامان دادن به اصالت و صحت آثار علمی و پژوهشی، قانون موضوع این مقاله در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسید. این قانون هم عمل را جرم دانسته و هم واکنش‌های حقوق اداری، انتظامی و انضباطی برای جلوگیری از تقلب و فساد ناشی از آن مقرر کرده است. تهیه، عرضه و واگذاری آثار علمی تقلبی به قصد انتفاع و با هدف واگذاری به غیر برای اینکه او برای خود استفاده کند، مؤید این امر است که میان تولید آثار تقلبی و استفاده از آن باید فرق نهاد. ازاین‌رو مقنن در مرحلة تولید اثر تقلبی، رویکرد سزادهی و مجازات دارد و در فرض استفاده، راهکارهای حقوق اداری، انضباطی و انتظامی را ترجیح داده است. مورد اخیر، اولویت را به مراجع اداری و انتظامی یا انضباطی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی می‌دهد. تلاش مقنن برای گسترش فرهنگ رعایت حقوق مالکیت فکری و بستن روزنه‌های «فساد» و «تقلب» به کمک مجموعه‌ای از ابزارهای حقوق عمومی، ستودنی است.
The Capacities of Public Law for Supporting Academic Research
نویسندگان [English]
Hassan Mohseni
Associate Prof., Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
The law being discussed in this paper was passed in 2017 in order to regulate the authenticity and accuracy of research works. This law both criminalizes fraud in research works, and sets administrative and disciplinary responses to prevent such fraud. Preparation, supplying, and transferring fraudulent research works for profit, and with the aim of transferring them to others for their own use, shows that a distinction must be made between the production of fraudulent research works and their use. Therefore, the legislator has a punitive and criminal-law approach to producing fraudulent research works while it prefers administrative and disciplinary solutions to using such works. The latter approach prioritizes intervention by administrative and/or disciplinary authorities at universities and higher education institutions. However, legislature's efforts to spread a culture of respect for intellectual property rights, and to prevent fraud through public-law tools are much more desirable.
کلیدواژه‌ها [English]
preparing, presenting, transfer, duration of preparations, culture
مراجع
فارسی
الف) کتاب‌ها
آشوری، محمد (۱۳۹۵)، آیین دادرسی کیفری، ج1، تهران: سمت.
اردبیلی، محمدعلی (۱۳۸۱)، حقوق جزای عمومی، ج1، تهران: میزان.
انصاری، باقر (۱۳۸۷)، سازوکارهای حقوقی حمایت از تولید علم (حقوق پژوهش)، تهران: سمت.
باهری، محمد (۱۳۸۱)، حقوق جزای عمومی، تهران: نقش جهان.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۰)، حقوق اموال، تهران: گنج دانش.
-------------------- (۱۳۸۷)، روش جدید در مقدمة عمومی علم حقوق، تهران: گنج دانش.
خالقی، علی (۱۳۹۴)، آیین دادرسی کیفری، ج1، تهران: شهر دانش.
دهخدا، اکبر (۱۳۸۵الف)، لغت‌نامه، فرهنگ متوسط دهخدا، به کوشش دکتر غلامرضا ستوده، دکتر ایرج ملکی و اکرم سلطانی، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، (دورۀ دوجلدی).
دهخدا، اکبر (۱۳۸۵ب)، لغت‌نامه، فرهنگ متوسط دهخدا، ج2، به کوشش دکتر غلامرضا ستوده، دکتر ایرج ملکی و اکرم سلطانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، (دورۀ دوجلدی).
رفیع‌پور، فرامرز (1388)، سرطان اجتماعی فساد، چ دوم، تهران: شرکت انتشار.
همایی، جلال‌الدین (۱۳۸۶)، یازده اصل کلی در انواع سرقات ادبی، در: فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ بیست‌وششم، تهران: هما.
ب) مقالات
حقیقی، فهیمه سادات؛ فرج‌الهی، مهران (۱۳۹۳)، «تقلب الکترونیک و سرقت ادبی چهرة پنهان و چالش‌برانگیز نظام سنجش دانشگاه‌های باز و آموزش از راه دور و راهکارهای ممانعت از آن: مطالعة موردی دانشگاه پیام نور»، آموزش و ارزیابی، دورة ۲۸.
حکمت‌نیا، محمود (۱۳۸۳)، بررسی فقهی و اقتصادی مالکیت فکری، اقتصاد اسلامی، سال نهم، ش ۳۳، صص 39-49.
زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۷۹)، «تحقیق درست»، در: یادداشت‌ها و اندیشه‌ها، تهران: سخن، چ پنجم، صص 409-416.
صادقی، محسن؛ محسنی، حسن (۱۳۸۶)، «حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط در موافقت‌نامه تریپس و حقوق و تکالیف جمهوری اسلامی ایران در اثر الحاق به آن»، فصلنامة مدرس علومانسانی، دورة ۱۱، ش ۲، صص 127-162.
صادقی، محمود؛ شهبازی‌نیا؛ مرتضی؛ رضایی، ابوالفضل (۱۳۹۰)، «بررسی حقوقی مالکیت آثار دانشگاهی»، فصلنامة علمی-پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال سوم۳، ش ۴، صص 41-57.
صفایی، سید حسین؛ صادقی محسن؛ محسنی، حسن (۱۳۸۵)، «مطالعة تطبیقی حقوق معنوی پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری و دارندگان حقوق مرتبط»، مجلة علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، دورة ۱۰، ش ۳، صص 79-96.
صفایی، سید حسین؛ کاظمی، محمود (۱۳۹۳)، «آسیب‌های آموزش و پژوهش علم حقوق در ایران و راهکارهای مقابله با آن»، مجلة حقوق تطبیقی، دورة ۵، ش ۲، صص ؟؟-؟؟.
صفایی، سید حسین (۱۳۷۵)، «مالکیت ادبی و هنری و بررسی قانون حمایت مؤلفان و مصنفان و هنرمندان»، در: مقالاتی در حقوق مدنی و حقوق تطبیقی، تهران: میزان، صص 649-684.
علی‌محمدی، طاهر؛ اولیایی، علی (۱۳۹۵)، «نگاهی نو به دیدگاه امام خمینی دربارة مالکیت معنوی»، دانش حقوق مدنی، سال پنجم، ش ۲، صص 41-48.
قایدی، مریم؛ مدهوشی مهرداد؛ رازقی، نادر؛ صفایی قادیکلایی، عبدالحمید (۱۳۹۷)، «تحلیل سیاست‌های مورد تأکید اسناد فرادستی در مقابله با فساد دانشگاهی»، سیاست علم و فناوری، سال ۱۰، ش ۳، صص 1-16.
محمدزاده وادقانی، علیرضا؛ محسنی، حسن (۱۳۸۸)، «معاهدة برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری»، فصلنامة حقوق، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورة ۳۹، ش ۲، صص 371-393.
محمدی، پژمان (۱۳۸۷)، «ماهیت و اثر بهره‌برداری از حقوق مؤلف»، فصلنامة مدرس علوم انسانی، دورة ۱۲، ش ۳، صص 145-192.
هاشمی‌پور، مرتضی (۱۳۸۲)، «ماجرای سرقت ادبی، انتحال از مرصاد العباد»، بخارا، مهر و آبان، ش ۳۲، صص 284-288.
