پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,749 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,077,418 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,814,503 |
تحلیل روند و الگوی فضایی پراکنده‌رویی منطقۀ 22 شهر تهران | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| دوره 9، شماره 3، آذر 1400، صفحه 857-879 اصل مقاله (598.55 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2021.319342.1463 | ||
| نویسندگان | ||
| علی گودرزی1؛ آمنه حق زاد* 2؛ مهرداد رمضانی پور2؛ کیا بزرگمهر2 | ||
| 1دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، چالوس، ایران | ||
| 2استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، چالوس، ایران | ||
| چکیده | ||
| شهرنشینی پدیدۀ پیچیده و پویایی است که شامل تغییرات بزرگ‌مقیاس در کاربری اراضی در سطح محلی است. منطقۀ 22 بزرگ‌ترین منطقۀ شهر تهران است و در سال‌های اخیر شاهد افزایش ساخت‌وساز در این منطقه هستیم. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل رشد پراکندۀ شهری در منطقۀ 22 تهران بود. بدین منظور، شاخص‌های کمی مورداستفاده در این پژوهش شامل آنتروپی نسبی، شاخص موران، ضریب جینی، مدل و شاخص نسبت رشد عمودی به افقی بودند. روش تحقیق کنونی تحلیلی-تطبیقی و از نظر نوع، کاربردی–توسعه‌ای بود. مقدار آنتروپی جمعیت در سال 1397، 96/0 بوده و نسبت به سال 1390 افزایش یافته و به یک نزدیک‌تر شده است؛ بنابراین مقایسۀ آنتروپی سال 1397 نسبت به سال 1390 نشان‌دهندۀ پراکندگی بیشتر جمعیت در سال 1397 بود. ضریب موران منطقۀ موردمطالعه در دو مقطع زمانی 1390 و 1397 نشانگر الگوی تجمع خوشه‌ای است. با توجه به مجموع ضرایب محاسبه‌شده می‌توان گفت منطقۀ 22 شهر تهران دارای الگوی پراکنده است و الگوی پراکندگی آن تک‌قطبی کامل نیست. میزان تراکم در ناحیۀ یک بیشتر از سایر نواحی و در سایر نواحی (2، 3 و 4) الگوی پراکندگی غالب‌تر است. مطابق نتایج مدل هلدرن، در منطقۀ موردمطالعه به‌جز ناحیۀ 4، رشد شهری بیشتر در ارتباط با رشد جمعیت بوده است. نتایج شاخص VHG، نشان‌دهندۀ غالب‌بودن رشد عمودی در منطقۀ موردمطالعه است. به‌منظور کنترل مؤثر پراکندگی شهری، باید برنامۀ یکپارچه برای استفاده از اراضی شهری تدوین و استراتژی‌های توسعۀ فشرده تدوین شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پراکنده‌رویی شهری؛ تغییرات فضایی؛ منطقۀ 22 شهر تهران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analyzing of the trends and scattered spatial pattern in District 22 of Tehran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Goudarzi1؛ Ameneh Haghzad2؛ Mehrdad Ramezanipour2؛ Kia Bozorgmehr2 | ||
| 2Assistant professor, Department of Geography, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The aim of this study was to investigate the unbalanced urban growth using quantitative models. The quantitative indicators used in this study included relative entropy, Morans index, Gini coefficient, Holdern model and Vertical-to-Horizontal Growth (VHG) index. The current research method was comparative analytical and applied-developmental. In this study, scattered urban using various quantitative criteria such as Shannon entropy, Gini coefficient, Moran index, Holdern model and VHG index were examined. The entropy of the population in 2018 was 0.96 and compared to 2011 has increased and is closer to one. Therefore, the entropy of 2018 compared to 2011 showed a greater dispersion of the population in 2018. The Moran coefficient in the two time periods of 2012 and 2019 indicates the cluster aggregation pattern. Considering the total calculated coefficients, it can be said that District 22 of Tehran has a scattered pattern and its scattering pattern is not a complete unipolarity. The density in region 1 is higher than in other regions, and in other regions (2, 3, and 4) the scattering pattern is more prevalent. According to the results of the Holdern model, in the study area, urban growth was more related to population growth except for District 4. The results of VHG index showed the dominance of vertical growth in the study area. In order to effectively control urban sprawl, an integrated plan for urban land use and intensive development strategies should be developed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Urban Dispersion, spatial changes, District 22 of Tehran | ||
| مراجع | ||
|
ایلاقی‌حسینی، محسن، نوحی، رامین و مهیمی، امیرمهیم (1394). بررسی روند گسترش کالبدی-فضایی شهر کرمان با استفاده از مدل‌های آنتروپی شانون و هلدرن. فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 7(23)، 35-52.
آیینی، محمد و اردستانی، زهرا السادات (1391). هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه‌های توسعۀ درون‌زای شهری. هویت شهر، 3(5)، 47-61.
پریزادی، طاهر و صالحی، عبدالله (1396). تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر ناپایداری الگوی توسعۀ شهری (مطالعۀ موردی: شهر بانه)، مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا، 7(26)، 101-114.
پورمحمدی، محمدرضا، جمالی، فیروز و اصغری زمانی، اکبر (1378). ارزیابی گسترش فضایی و کالبدی شهر زنجان با تأکید بر تغییر کاربری زمین طی دورۀ 1355 تا 1384. مجلۀ پژوهش‌های جغرافیایی، 63، 29-46.
حسینی، سیدعلی، میره‌ای، محمد و حسینی، سیدمحمد (1398). بررسی و تحلیل پراکنده‌رویی شهری با تأکید بر تحولات تقسیمات سیاسی (نمونۀ مطالعاتی: شهر قم). فصلنامۀ مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 6(21)، 137-159.
حکمت‌نیا، حسن و موسوی، میرنجف (1385). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای. تهران: علم نوین.
رضوانی، علی‌اصغر (1374). روابط متقابل شهر و روستا با تأکید بر ایران. تهران: دانشگاه پیام نور.
رهنما، محمدرحیم و عباس‌زاده، غلامرضا (1385). مطالعۀ تطبیقی سنجش درجۀ پراکنش/فشردگی در کلان‌شهرهای سیدنی و مشهد. جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 3(6)، 101-128.
رهنمایی، محمدتقی (1369). مجموعۀ مباحث و روش‌های شهرسازی. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
سجادزاده، حسن و رحمانی، امیر (1393). الگوی گسترش فضایی منطقۀ 13 شهر تهران. فصلنامۀ علمی-پژوهشی مرکز پژوهش هنر معماری و شهرسازی نظر. 29(11)، 47-58.
سرایی، محمدحسین و پورمحمد، اسماعیل (1378). تحلیل سازمان فضایی استان آذربایجان شرقی در سطوح شهری و ناحیه‌ای با استفاده از مدل آنتروپی. مجلۀ فضای جغرافیایی، 8(22)، 57-71.
شکویی، حسین (1387). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. چاپ هفتم. جلد اول. تهران: سمت.
شمس، مجید، رحمانی، بیژن و رحمانی، امیر (1392). تحلیلی بر گسترش کالبدی-فضایی شهر و تعیین الگوی بهینه و پایدار رشد کالبدی شهر صالح‌آباد با بهره‌گیری از مدل‌های کمی. هفت حصار، 3(1)، 47-56.
شیعه، اسماعیل (1389). مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
صرافی، مظفر (1379). شهر پایدار چیست. فصلنامۀ مدیریت شهری، 4، 6-13.
صفایی‌پور، مسعود و احمدیان دهاقانی، فاطمه (1393). سنجش الگوی توزیع فضایی جمعیت و سلسله‌مراتب شهری استان اصفهان طی سال‌های 1375-1390. فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 6(21)، 91-112.
عزیزپور، ملکه (1375). توان‌سنجی محیط طبیعی و توسعۀ فیزیکی شهر (مطالعۀ موردی: شهر تبریز). پایان‌نامۀ دکتری جغرافیای انسانی. دانشگاه تربیت مدرس.
علوی، سیدعلی، شاکری منصور، الهه و گروسی، علیرضا (1396). تحلیل فضایی عوامل شکل‌گیری خزش شهری در شهر بابل. فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 9(32)، 65-88.
فرشچین، امیررضا (1389). بازتوسعۀ مراکز شهری در چارچوب رویکرد توسعۀ درون‌فضایی مسکونی (نمونۀ موردی: محدودۀ میدان تجریش و قدس). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدۀ هنر. دانشکدۀ تربیت مدرس.
فرهودی، رحمت‌الله، ناصری، علی‌محمد و پیشگامی‌فرد، زهرا (1398). تحلیل تناسب چیدمان عناصر کالبدی فضا در منطقۀ رشد شهر با رویکرد توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 22 تهران). پژوهش جغرافیای انسانی، 51(2)، 341-356.
قربانی، رسول و طاهونی، مهدیه (1397). بررسی رشد فرم فضایی-کالبدی شهر با استفاده از مدل‌های کمی (مطالعۀ موردی: شهر سردرود). نشریۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، 23(67)، 243-262.
قرخلو، مهدی و زنگنه شهرکی، سعید (1388). شناخت الگوی رشد کالبدی-فضایی شهر با استفاده از مدل‌های کمی (مطالعۀ موردی: شهر تهران). مجلۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 20(2)، 19-40.
کارزانی، فائزه، حنایی، تکتم و سیدالحسینی، سیدمسلم (1399). تبیین عوامل مؤثر بر برنامه‌ریزی مشارکتی در محلات مسکونی جهت دستیابی به رشد هوشمند با استفاده از مدل آنتروپی شانون (مطالعۀ موردی: محلۀ ایثارگران مشهد). فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 12(44)، 61-89.
کمانرودی کجوری، موسی، عزیزپور، فرهاد و جانبازی، علی (1393). پراکنده‌رویی شهر شیراز و تغییرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستاهای پیرامون (مورد مطالعه: روستای گویم). فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، 3(3)، 41-62.
مدیری، مهدی، حیاتی، سلمان و رضایی‌مقدم، علی (1395). تحلیل و بررسی الگوی توسعۀ فضایی کلان‌شهر مشهد. مدیریت شهری، 46، 7-22.
مشکینی، ابوالفضل، مولائی قلیچی، محمد و خاوریان گرمسیر، امیررضا (1395). روندهای پراکنده‌رویی شهری و برنامه‌ریزی توسعۀ فضایی پایدار (مطالعۀ موردی: منطقۀ 2 تهران). معماری و شهرسازی پایدار، 4(2)، 43-55.
Aeini, M., & Ardestani Z. (2009). Pyramid of Reconstruction and Public Participation, a criterion for evaluating endogenous urban development programs. Hoviateshare, 3(5), 47-61. (In Persian)
Alavi, S.A., Shakeri Mansour, E., & Garossi, A. (2017). Spatial analysis of urban creep formation factors in Babol. Quarterly Journal of Geography and Urban Planning of the Zagros Landscape, 9(32), 65-88. (In Persian)
Azizpour, M. (1996). Natural Environment and Physical Development of the City, Case Study of Tabriz. PhD Thesis in Human Geography. Tarbiat Modares University. (In Persian)
Bhatta, B., Saraswati, S., & Bandyopadhyay, D. (2010). Urban Sprawl Measurement from Remote Sensing Data. Appl. Geogr, 30, 731–740.
Colantoni, A., Grigoriadis, E., Sateriano, A., Venanzoni, G., & Salvati, L. (2016). Cities as Selective Land Predators? A Lesson on Urban Growth, (Un)Effective Planning and Sprawl Containment. Sci. Total Environ, 545-546, 329–339.
Dadashpoor, H., & Somayeh, A. (2019). Land Tenure-Related Conflicts in Peri-Urban Areas: A Review. Land Use Policy, 85, 218–229.
Deep, S., & Saklani, A. (2014). Urban Sprawl Modeling Using Cellular Automata. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 17(2), 179-187.
Dewan, A., Yamaguchi, Y., & Rahman, M. (2012). Dynamics of Land Use/Cover Changes and the Analysis of Landscape Fragmentation in Dhaka Metropolitan, Bangladesh. GeoJournal, 77(3), 315–330.
Elaghi Hosseini, M., Nohi, R., & Mahimi, A. (2015). Investigation of the Process of Physical-Spatial Expansion of Kerman City Using Shannon And Holdern Entropy Models. Quarterly Journal of Geography and Urban Planning of the Zagros Landscape, 7(23), 35-52. (In Persian)
Farhoudi, R. A., Naseri, A. M., & Pishgahifard, Z. (2019). Analysis of the Proportionality Arrangement of the Spatial Physical Elements in Urban Growth Zone Based on Urban Sustainable Development Approach (Case Study: District 22, Tehran). Human Geography Research, 51(2), 341-356. (In Persian)
Farshchin, A. (2010). Redevelopment of Urban Centers in the Framework of Residential Development Approach (Case Study: Tajrish And Ghods Square Area). Master Thesis. Faculty of Arts. Tarbiat Modares University. (In Persian)
Ghorbani, R., & Tahooni, M. (2018). Survey of Spatial Forms - Physical City Using Quantitative Models Case Study: Sardroud City. Journal of Geography and Planning, 23(67), 243–262. (In Persian)
Ghrakhlou M., & Zanganehe Shahraki, S. (2009). The Identifying Spatial Growth Pattern of Cities with Regard to Quantities Models: Tehran. Geography and Environmental Planning. 20(2), 19-40. (In Persian)
Hekmatnia, H., & Mousavi, M. (2006). Application of the Model in Geography with Emphasis on Urban and Regional Planning. Tehran: Elm Novin. (In Persian)
Hosseini, S. A., Mirehei, M., & Hosseini, S. M. (2019). Urban Sprawl Growth and Transformations of Political Divisions (Case Study: Qom City). Urban Structure and Function Studies, 6(21), 137-159. (In Persian)
Ismael, H. M. (2020). Urban form Study: The Sprawling City—Review of Methods of Studying Urban Sprawl. GeoJournal, 1-12.
Kamanrodi, M., Azizpour, F., & Janbaze, A. (2014). Scattered Surface of Shiraz and Economic, Social and Physical Changes of Surrounding Villages Case: Goyem Village. Quarterly Journal of Space Economics and Rural Development, 3(3), 41–62. (In Persian)
Karzani, F., Hanaei, T., & Seyed Al-Hosseini, S. M. (2020). Explaining the Effective Factors on Participatory Planning in Residential Areas to Achieve Smart Growth Using Shannon Entropy Model (Case Study: Isargaran Region of Mashhad). Quarterly Journal of Geography and Urban Planning of the Zagros Landscape, 12(44), 61–89. (In Persian)
Kovács, Z., Farkas, Z. J., Egedy, T., Kondor, A. C., Szabó, B., Lennert, J., & Kohán, B. (2019). Urban Sprawl and Land Conversion in Post-Socialist Cities: The Case of Metropolitan Budapest. Cities, 92, 71-81.
Li, G., & Li, F. (2019). Urban Sprawl in China: Differences and Socioeconomic Drivers. Science of the Total Environment, 673, 367-377.
Mandelas, E. A., Hatzichristos, T., & Prastacos, P. (2007). A Fuzzy Cellular Automata Based Shell for Modeling Urban Growth–a Pilot Application in Mesogia Area. 10th AGILE International Conference on Geographic Information Science. Aalborg University. Denmark (pp. 1-9).
Mendonça, R., Roebeling, P., Martins, F., Fidélis, T., Teotónio, C., Alves, H., & Rocha, J. (2020). Assessing Economic Instruments to Steer Urban Residential Sprawl, Using a Hedonic Pricing Simulation Modelling Approach. Land Use Policy, 92, 104458.
Mertz, O., & Merens, C. F. (2017). Land Sparing and Land sharing Policies in Developing Countries Drivers and Linkages to Scientific Debates. World Development, 98, 523-535.
Meshkini, A., Molaii Helichi, M., & Khavaruian Garmsir, A. R. (2016). Trends of Urban Sprawl and Sustainable Spatial Development Planning (Case Study: Region 2 in Tehran City). Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 4(2), 43–55. (In Persian)
Modiri, M., Hayati, S., & Rezaei Moghaddam, A. (2016). Analysis and Study of Spatial Development Pattern of Mashhad. Urban Management, 46, 22–27. (In Persian)
Pili, S., Grigoriadis, E., Carlucci, M., Clemente, M., & Salvati, L. (2017). Towards Sustainable Growth? A Multi-Criteria Assessment of (Changing) Urban Forms. Ecol. Indic, 76, 71–80.
Pour Mohammadi, M. R., Jamali, F., & Asghari Zamani, A. (1999). Evaluation of Spatial and Physical Development of Zanjan City With Emphasis on Land Use Change During the Period 1976 to 2005. Journal of Geographical Research, 63, 46–29. (In Persian)
Prizadi, T., & Salehi, A. (2017). Spatial Analysis of Factors Affecting the Instability of Urban Development Model: A Case Study of Baneh. Geography Planning of Space Quarterly Journal, 7(26), 101–114. (In Persian)
Rahman, G., Alam, D., & Islam, S. (2008). City Growth with Urban Sprawl and Problems of Management. Proceedings of the 44th ISOCARP Congress.
Rahnama, M., & Abaszadeh, Gh. (2006). A Comparative Study to Measure the Degree of Dispersion / Compaction in the Metropolises of Sydney and Mashhad. Geography and Regional Development, 6, 110–137. (In Persian)
Rahnamaei, M. T. (1990). Collection of Topics and Methods of Urban Planning. Tehran: Ministry of Housing and Urban Development. (In Persian)
Rezvani, A. A. (1995). Interrelationships between City and Village with Emphasis on Iran. Tehran: Payame Noor University. (In Persian)
Safaeipour, M., & Ahmadian Dehaghani, F. (2014). Assessing the Spatial Distribution Pattern of Population and Urban Hierarchy of Isfahan Province During the Years (1996–2011). Quarterly Journal of Geography and Urban Planning of the Zagros Landscape, 6(21), 91–112. (In Persian)
Sajjadzadeh, H., & Rahmani, A. (2014). Spatial expansion pattern of District 13 of Tehran. Journal of Bagh Nazar, 29(11), 47-58. (In Persian)
Salehi, E., Vakili, F., & Parivar, P. (2016). Assessing the Impact of Urban High-Rise Building on Wind Flow Performance, Case Study: Tehran, District 22. Journal of Urban Ecology Researches, 7(13), 67–80.
Salvati, L., Zitti, M., & Sateriano, A. (2013). Changes in the City Vertical Profile as an Indicator of Sprawl: Evidence from a Mediterranean Region. Habitat Int, 38, 119–125.
Sarafi, M. (2000). What Is a Sustainable City. Urban Management Quarterly, 4, 6–13. (In Persian)
Sarai, M. H., & Pourmohammad, E. (1999). Analysis of East Azarbaijan Province Spatial Organization at Urban and Regional Levels Using Entropy Model. Journal of Geographical Space, 8(22), 57–71. (In Persian)
Shams, M., Rahmani, B., & Rahmani, A. (2013). An Analysis of the Physical-Spatial Expansion of the City and Determining the Optimal and Stable Pattern of Physical Growth in the City of Salehabad Using Quantitative Models. Haft Hesar, 3(1), 47–56. (In Persian)
Shieh, I. (2010). Introduction to the Basics of Urban Planning. Tehran: University of Science and Technology. (In Persian)
Shokouei, H. (2008). New Perspectives on Urban Geography. Tehran: Samt. (In Persian)
Tanveer, H., Balz, T., Sumari, N. S., Shan, R. U., & Tanweer, H. (2019). Pattern Analysis of Substandard and Inadequate Distribution of Educational Resources in Urban–Rural Areas of Abbottabad, Pakistan. Geo Journal, 1-13.
Tsai, Y. H. (2005). Quantifying Urban Form: Compactness’ versus Sprawl. Urban Studies, 42(1), 141–161.
Wilson, E. H., Hurd, J. D., Ciivco, D. L., Parisloe, S., & Arnold, C. (2003). Development of a Geospatial Model to Quantity, Describe and Map Urban Growth. Remote Sensing of Environment, 86(3), 275–285.
Woo, M. (2007). Impacts of Urban Containment Policies on Urban Growth and Structure. PhD Thesis of Philosophy. Ohio State University.
Woo, M. (2007). Impacts of Urban Containment Policies on Urban Growth And Structure. Doctoral Dissertation. The Ohio State University.
Xu, G., Dong, T., Brandful, P., Jiao, L., Sumari, N. S., Chai, B., & Liu, Y. (2019). Urban Expansion and Form Changes across African Cities with a Global Outlook: Spatiotemporal Analysis of Urban Land Densities. Journal of Cleaner Production, 224, 802–810.
Yulianto, F., Fitriana, H., & Sukowati, K. (2019). Integration of remote Sensing, GIS, and Shannon’s Entropy Approach to Conduct Trend Analysis of the Dynamics Change in Urban/Built-Up Areas in the Upper Citarum River Basin, West Java, Indonesia. Model Earth Syst. Environ., 6, 383–395.
Zambon, I., Colantoni, A., & Salvati, L. (2019). Horizontal vs Vertical Growth: Understanding Latent Patterns of Urban Expansion in Large Metropolitan Regions. Science of the Total Environment, 654, 778-785.
Zhang, W., Li, W., Zhang, C., Hanink, D. M., Liu, Y., & Zhai, R. (2018). Analyzing Horizontal and Vertical Urban Expansions in Three East Asian Megacities with the SS-coMCRF Model. Landscape and Urban Planning, 177, 114–127.
Zhao, Q., & Zhou, B. (2012). Security Problems and Countermeasures about arable Land Resources in China. Soils, 6, 293–302. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 357 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 248 |
||