پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,996,884 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,670,120 |
اصل جان و رابطۀ آن با خداوند در منطق‌الطیر عطار، با مروری بر طیرنامه‌های ابن‌سینا و سهروردی | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 54، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 193-171 اصل مقاله (262.15 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2021.325078.630205 | ||
| نویسنده | ||
| محمد علی عباسیان چالشتری* | ||
| دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور، مرکز تهران | ||
| چکیده | ||
| آنچه در بن‌مایۀ داستان‌های رمزی و تمثیلی حکماء و عرفا، خصوصاً در طیرنامه‌ها، به چشم می‌آید، پرواز نفس یا جان انسانی از غربت غربیه و زندان تن به سوی اصل و حقیقت خویش است. در این داستان‌ها جان سالک یا سالکان به‌صورت رمز در شکل پرنده یا پرندگان تمثل پیدا می‌کند. رسیدن جان به اصل خویش و درهمان‌حال رسیدن به رابطه‌ای انفسی با حقیقتی قدسی یکی از اندیشه‌های محوری در این سفرنامه‌ها است. در این مقاله بنا داریم تا با بهره‌گیری از برخی مفاهیم فلسفی-الهیاتی و با مروری بر طیرنامه‌های ابن‌سینا و شیخ اشراق، به تحلیل و تبیین دستگاه الهیاتی عطار در منطق‌الطیر، پیرامون اصل و حقیقت جان و رابطۀ آن با خداوند بپردازیم. برخلاف ابن‌سینا و سهروردی که نهایت سفر نفس برای وصول به اصل و حقیقت خویش را رسیدن سالک به ارتباط شخصی انفسی با عقل فعال می‌دانند، عطار از ارتباط انفسی جمعی و مشترک نفوس با خداوند در انتهای سفر خبر می‌دهد. عطار از چند اندیشۀ مهم دیگر درگیر با موضوع نیز گفتگو کرده است که، به هر دلیل، در رساله‌های دو فیلسوف دیگر مورد کم‌توجهی یا غفلت قرار گرفته‌اند. نفی دوگانۀ آفاق/ انفس درمورد رابطۀ میان انسان و خدا، اتخاذ رویکردی سلبی به ذات و صفات خداوند درکنار رویکرد ایجابی به افعال و اسماء خداوند، اعتقاد به هویت الهی نفس، اعتقاد به وجود یک نفس یا جان واحد برای اشخاص متکثر انسانی-ایمانی، و نظریۀ تجلی نخست خداوند در یک حقیقت شخصی و انسانی، از این اندیشه‌ها هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌سینا؛ اصل جان؛ رابطۀ انفسی؛ سهروردی؛ طیرنامه؛ عطار | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Origin of Soul and Its relationship with God in Attar's Manteq Al-tayr, with a Review on Bird Treatises of Ibn Sina and Al-Suhrawardi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Ali Abbasian Chaleshtori | ||
| Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Payame Noor University, Tehran Center | ||
| چکیده [English] | ||
| What can be seen in the mystical and allegorical stories of the philosophers and mystics, especially in their Bird Treatises, is the flight of the human soul, which is imprisoned in the exile of body, toward his own origin and truth. In these stories, the soul of the traveler or travelers is represented, symbolically, in the form of a bird or birds. Reaching the soul to its origin and at the same time arriving at a subjective relationship with a Sacred Truth is one of the central ideas in these travelogues. By using some philosophical-theological ideas, and by reviewing Bird Treatises of Ibn Sina and Al-Suhrawardi, we try to analyze and explain Attar's theological system in Manteq al-tayr about the origin of the soul and its relationship with God. Unlike Ibn Sina and Suhrawardi, who equate reaching the soul to its origin with arriving at personal and subjective relationship with the active intellect, Attar speaks of a communal subjective relationship of soul with God at the end of the journey. Attar has also discussed some important ideas which, have been neglected or disregarded in the treatises of the two other philosophers. The negation of the subjective/objective distinction concerning the relationship between man and God, taking a negative stance toward the essence and attributes of God along with a positive approach to God's actions and names, believing in the divine identity of the soul, believing in the existence of a single communal soul for multiple religious human beings, and a theory about the first manifestation of God in a personal human being, are among these ideas. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sobjective Relationship, Bird Treatise, Ibn Sina, Suhrawardi, Attar | ||
| مراجع | ||
|
[1]. القرآن الکریم.
[2]. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات. شرح: خواجه نصیرادین طوسی و قطب الدین رازی، قم، نشر البلاغه.
[3]. ---------- (1391). التعلیقات. مقدمه، تحقیق و تصحیح: سید حسین موسویان، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
[4]. ---------- (1370). رساله الطیر. شرح: عمر بن سهلان ساوی، به اهتمام محمد حسین اکبری، تهران، انتشارات الزهراء (س).
[5]. ---------- (1379). النجاه. ویرایش و تصحیح: دکتر محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[6]. پورنامداریان، تقی (1375). رمز و داستان‌های رمزی در ادب پارسی. تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[7]. رضوانی، اکبر (1344). بوعلی‌سینا. شرح احوال و آثار، تهران، محمد علی علمی.
[8]. ریتر، هلموت (1388). دریای جان. ترجمه: دکتر زریاب خویی و دکتر مهرآفاق بایبوردی، تهران، الهدی.
[9]. زرین‌کوب، عبدالحسین (1379). صدای بال سیمرغ. چاپ دوم، تهران، انتشارات سخن.
[10]. سعدی، مصلح‌الدین (1365). کلیات سعدی. به اهتمام: محمدعلی فروغی، تهران، مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
[11]. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ویراستار: سید حسین نصر، جلد سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[12]. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). مصیبت‌نامه. با مقدمه، تصحیح و تعلیقات، تهران، انتشارات سخن.
[13]. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391). منطق‌الطیر عطار. با مقدمه، تصحیح و تعلیقات، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات سخن.
[14]. عین‌القضات همدانی، عبدالله بن محمد (1969م). نامه‌های عین‌القضات همدانی. اهتمام: علی نقی منزوی، عفیف عسیران، بیروت، بنیاد فرهنگ ایران.
[15]. غزالی، احمد (1358). مجموعۀ آثار فارسی احمد غزالی. اهتمام: احمد مجاهد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[16]. غزالی، محمد (1416ق). مجموعه الرسایل. بیروت، دارالفکر.
[17]. گدازگر، حسین (1371). «داستان‌های رمزی در اندیشۀ فلسفی ابن‌سینا». کیهان اندیشه، شمارۀ46، صص86-108.
[18]. مایر، فریتز (1380). «اسماعیلیه و عرفان در قرون ششم و هفتم». ترجمه: مهرآفاق بایبوردی، مجله معارف، دورۀ هجدهم، شمارۀ2، صص84-113.
[19]. المقدسی، عزالدین بن عبدالسلام بن غانم (بی‌تا). کشف الاسرار عن حکم الطیور و الازهار. قاهره، دار الفضیله.
[20]. مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (1380). مثنوی معنوی . تصحیح و پیشگفتار: عبدالکریم سروش، جلد دوم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
[21]. Bonaventure (1993) The Journey of the Mind to God, trans.: Philotheus Boehner, ed. Stephen. F. Brown, Indianapolis/Cambridge, Hackett Publishing Company.
[22]. Coxon, A. H. (2209) The Fragments of Parmenides: Revised and Expanded Edition, ed. and trans. Richard McKirahan, Las Vegas, Parmenides.
[23]. Descartes, Rene [1641 (1984-91)]. Meditation on First Philosophy, in vol. 2 of The philosophical works of Descartes, ed. And trans. J.: Cottingham, R. Soothoff, D. Mordoch and A. Kenny, Cambridge, Cambridge University Press.
[24]. Plato (1901). Platonis Opera, Volume II: Parmenides, Philebus, Symposium, Phaedrus, Alcibiades I, Alcibiades II, Hipparchus, Amatores, ed.: John Burnet, Oxford, Oxford University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 358 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 288 |
||